Yaşasın Vyetnam,
sağ olsunlar vyetnamlılar!
Vyetnam! Özünəməxsus tarixi, mədəniyyəti,
incəsənəti olan qədim bir şərq dövləti.
Yüz illərlə yadelli işğalçılarla
ölüm-dirim savaşına girib bir qarış
torpağını belə düşmənə verməyən
igidlər, ərənlər oylağı, üz-gözündən
nur, təbəssüm əskik olmayan xanımlar, gözəllər
seyrangahı...
Bu ilin
mart ayında oğlum Eldəniz müqavilə əsasında
Vyetnama ingilis dili müəllimi işləməyə getmək
qərarını bildirəndə narazılıq etmədim;
çox böyük rəğbətim var idi o xalqa, o
torpağa... Ona uğur diləyib yola saldıq.
Oğlum bir az Vyetnamın paytaxtı Hanoy
şəhərində işləyib, sonra oradan 400 km aralı
olan Sonla şəhərinə təyinat aldı. Hər
şey normal idi: Eldəniz tez bir zamanda çox sevildi, müəllim
kimi böyük hörmət qazandı, əmək haqqı
da pis deyildi. Özü də razı idi işindən,
iş yoldaşlarından, az müddətdə
qazandığı çoxlu sayda dostlarından - bütün
vyetnamlılardan. Tez-tez danışırdıq,
şəkillər çəkdirib göndərirdi telefonla.
Biz də çox sevinirdik. Ancaq
bu sevincin ömrü çox qısa oldu. İyun
ayının 4-də xəbər gəldi ki, Eldəniz "kəskin
promilasitar leykoz" (qan xərçənginin bir növü)
diaqnozu ilə Hanoy şəhərində xəstəxanaya
yerləşdirilib. Xəbər
hamımızı şoka saldı. Tez təyyarəyə
bilet alıb Moskvaya, oradan da 15 saat ərzində uçdum
Hanoya... Məni oğlumun yaxın dostu və iş
yoldaşı Rusiyanın Maqnitoqorsk şəhərindən
olan Eduard qarşıladı. Gəldik
Vyetnamın milli hemotologiya və qan transfuziyası institutuna.
Eldənizi çox ağır vəziyyətdə
gördüm: gözlərinin altı, qollarının bəzi
yerləri qaralmış, göyərmiş, halsız vəziyyətdə.
Ona artıq kimyəvi dərmanlar yeridilirdi. Yanında Filippindən Niki
adlı bir iş yoldaşı da ona qulluq edirdi. Özümü tamam itirdim, bilmədim neyləyim.
Sağ olsunlar, dostları Eduard, Niki, mərakeşli Edin mənə
ürək-dirək verdilər, vəziyyətin o qədər
də çarəsiz olmadığını bildirdilər.
Müalicə həkimi gəldi, tanış
olduq, Vu Kanq Hınq adlı 40-45 yaşlı bir vyetnamlı
idi; o da mənə təskinlik verdi. Gördüm
ki, məndən çox həyəcan keçirir, Eldənizin
başına pərvanə kimi dolanır. Birinci
dəfə idi ki, belə həkim görürdüm. Mənə Eldənizin palatasında yer
ayırdılar. İkinci gün mister
Hınq (Vyetnamda kişilərə belə müraciət edirlər,
qadınlara isə "missis" deyə) məni oğlumun
yatdığı kimyəvi terapiya şöbəsinin
müdiri tibb elmləri namizədi, dosent Nquen Xa Txanın
yanına gətirdi. Onun təxminən 50 yaşı olardı,
vaxtilə Moskvada Seçenov adına
1 saylı Tibb İnstitutunu bitirmiş, sonra təhsilini
Avstraliyada davam etdirmişdi. Rus dilində, ingilis
dilində sərbəst danışırdı, çox səmimi,
nurani bir insan idi. Tanış olduq, o mənə
rus dilində vəziyyəti hərtərəfli başa
saldı, həmin vaxt Eldənizin vəziyyətinin heç də
ürəkaçan olmadığını, çox ciddi və
intensiv müalicəyə ehtiyac olduğunu söylədi.
Bütün bunlar üçün külli
miqdarda pulun da lazım olacağını bildirdi. Mən isə buradan özümlə bankdan
götürdüyüm 2000 ABŞ dolları ilə
getmişdim. Soruşdum ki, mən oğlumu
Vətəninə apara bilərəmmi? Yox, - deyə
cavab verdi, çünki həmin zaman Eldənizin
qanında leykositlərin faizi 85-ə çatmışdı
(norma 5-10% olmalıdır). O, təyyarədə gedə bilməzdi,
hava təzyiqindən qan beyninə sıza bilərdi. Ona burada hələlik mütləq 1 aylıq təcili
müalicə lazım idi. Mister Txan mənim
halımın dəyişdiyini görüb buyurdu ki, narahat
olmayım. Vyetnam xalqı məni darda
qoymaz. Başa düşmədim, söylədi
ki, institutun direktoru, tibb elmləri doktoru, professor Çi
artıq feysbukda vyetnamlılara Eldənizə kömək məqsədilə
müraciət ünvanlayıb. Ondan
başqa, Vyetnamda ingilis dilinin tədrisi ilə məşğul
olan bir şirkətin rəhbəri missis Çin də
internetdə Eldənizə yardım üçün bir məqalə
yazıb. Bir az rahatlandım, gözlərim
doldu, amma yenə inanmadım. Dedim, doktor, mən özümlə
2000$ gətirmişəm, siz təcili müalicəyə
başlayın, bunun ardınca mənim qohumlarım,
qonşularım, iş yoldaşlarım da kömək edəcək.
O, "heç bir problem yoxdu", - deyib mənə
toxtaqlıq verdi...
Səhərisi gün Eldənizin yanına onun işlədiyi
şirkətin rəhbəri mister Cek öz həyat
yoldaşı ilə gəldi. Çox yaxşı
bir oğlan idi. Eldənizdən ağızdolusu
danışdı; onun az müddətdə
nə qədər hörmət qazandığını, tələbələrinin,
valideynlərin onu bir müəllim kimi necə sevdiklərini və
bu gün nə dərəcədə kədərləndiklərini,
məyus olduqlarını yana-yana söylədi. Və dedi ki,
onların hamısı Eldənizə kömək edəcəklər.
Buna baxmayaraq, Cekdən xahiş etdim ki, hər
ehtimala qarşı məni Vyetnamda Azərbaycan səfirliyinə
aparsın, başımıza gələn hadisəni onlara da
bildirim, bəlkə onlar da bir kömək etdilər. Razılaşdı və o biri gün öz
maşınında məni apardı Hanoyun mərkəzində
yerləşən Azərbaycan səfirliyinə. Bizi səfirliyin konsulu Eltay Aslanov
qarşıladı, səfirimiz Anar müəllimlə
görüşdürdü. Oturub xeyli
söhbət etdik, çox təəssüfləndiklərini
və əllərindən gələn köməyi əsirgəməyəcəklərini
bildirdilər. Burda hiss etdim ki, artıq tək deyiləm,
arxamda dövlətimin nümayəndiliyi var. Elə oradaca Anar
İmanovla Vyetnamda gözəl bir insanın, Vyetnam-Azərbaycan
Dostluq Assosiasiyasının sədri mister Hayın olduğunu
söylədi, onun səfirliklə birgə gördüyü
xeyirxah işlərdən danışdı. Telefonunu
götürüb ona zəng etdi, Eldəniz haqda məlumat verdi, sonra bildirdi ki, Mister Hay da tezliklə Eldənizə
baş çəkəcək. Bir az da
ürəkləndim, təşəkkür eləyib
qayıtdıq xəstəxanaya...
Eldənizin
dostları, iş yoldaşları bir an belə
onu tək qoymurdular, onu danışdırır,
güldürürdülər ki, o, xəstəliyi haqqında
düşünməsin. Baxmayaraq ki, xəstəliyini çox
gec başa düşdüyündən və xəstəxanaya gec gəldiyindən,
həm də çox ağır keçirdiyi kimyəvi
terapiyanın təsirindən onun vəziyyəti bir az da
ağırlaşmış, gözləri də tutulmuşdu,
çox az görürdü. Mənimsə
gücüm onun bu halını görüb ancaq tez-tez bir
küncə çəkilib ağlamaqla ürəyimi
boşaltmağa çatırdı.
İki
gün sonra palataya institutun direktoru, professor Nquen An Çi
başda olmaqla, Vyetnam Parlamentinin üzvü, Vyetnam-Azərbaycan
Dostluq Assosiasiyasının sədri Mister Hay öz həyat
yoldaşı və bir neçə nəfər mətbuat
nümayəndələri ilə təşrif gətirdilər.
Mənimlə tanışlıqdan sonra ingilis
dilində Eldənizlə söhbət etdilər, ona ürək-dirək
verdilər, çarpayısının başına
yığılıb şəkil çəkdirdilər.
Məlum oldu ki, mister Hay və həyat yoldaşı (çox
təəssüf ki, adını unutmuşam) keçən əsrin
60-70-ci illərində bir çox vyetnamlı kimi Bakıda ali təhsil almışlar və Azərbaycanı
çox sevmişlər. Elə bu sevgi də
onları sonralar Vyetnamda Vyetnam-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətini
yaratmağa sövq etmişdir. Bu cəmiyyətin
üzvləri elə vaxtilə Bakıda təhsil almış
insanlardır. Onların hər ikisi rus dilində bizimlə
öz doğmaları kimi dərdləşdilər, hətta
xanımın gözləri də doldu və bu səmimiyyətə
dözməyib mən də kövrəldim... O biri gündən
başlayaraq son günə qədər Eldənizi görməyə
gələnlərin ardı-arası kəsilmədi. Qan verməyə
gələnlər, mer-meyvə ilə, evdə bişmiş
yeməklə, 5-10 manat pul ilə ona baş çəkməyə
gələnlər... Qəzet, radio, televiziya
jurnalistləri də bir tərəfdən. Mənim işim daha çox onları
qarşılamaq, müsahibə vermək və yola salmaq
olurdu. Eldənizə qulluq və nəzarət etməyi
isə Vyetnamda böyük həvəslə ən müqəddəs
missiyanı öz üzərinə götürmüş,
dara düşənlərə, ağır xəstələrə
yardım etmək, onların qulluğunda durmaq və onları
ayağa qaldırmaq missiyasını qarşılarına məqsəd
qoyan fədakar qadınlar qrupu öz üzərinə
götürdü. Onlar miss Han, Fuk (əkiz bacılar idi),
Leylan, Kui, Loan, Şon, Txan, Dolan, Munq, May Ha (öz həyat
yoldaşı Xi ilə) və başqaları idilər.
Allah-təala
o insanlara həmişə yardımçı olsun - mənə
bacı, oğluma sanki ana oldular, nələr etmədilər
bu dini ayrı, dili ayrı, yeri ayrı, göyü ayrı
insanlar?! Bir dastan yazardım onlardan,
yatdığımız xəstəxananın bütün
işçilərindən, onun baş direktoru professor
Çidən tutmuş tibb bacılarına, xadimələrinə
qədər. Əziz oxucular, harda
görmüsünüz ki, müalicə həkimi özü
xəstəsinin üzünü-başını
qırxsın, hamamda çimizdirsin, hər gün şəklini
çəksin, ailəsini, dost-tanışını ona
köməyə çağırsın. Bax
bunları Eldənizin palata həkimi, tibb elmləri namizədi
Vu Hınq edirdi.
O, bizim əziz
dostumuza, qardaşımıza çevrilmişdi, şöbə
müdiri mister Txan hər gün Eldənizlə maraqlanırdı,
tibb bacıları nə qədər gülərüz, səmimi,
mehriban idilər, ilahi.
Miss Han həmin
xeyriyyəçi qadınlar qrupunun başçısı
idi: Moldovada oxumuşdu, Kişinyov Dövlət Universitetinin
hüquq fakultəsini bitirmişdi, 40 ilə yaxın Hanoy Mərkəzi
bankında hüquqşünas, təqaüdə
çıxdıqdan sonra notariat kontorunda işini davam
etdirirdi, çox böyük ürəyi və təşkilatçılıq
qabiliyyəti var bu qadının, indiyə qədər də
Moldova ilə əlaqəsini kəsmir, öz müəllimlərini,
tələbə yoldaşlarını Hanoya dəvət edir,
özü bir neçə dəfə Moldovaya gedib. 90 yaşlı atası da həmişə xeyriyyəçiliklə
məşğul olub.
O,
bütün qrupda olan qadınları
sıralamışdı: kim Eldənizə
səhər, kim günorta, kim axşam nə bişirəcək,
nə gətirəcəkdi... Özü hər
axşam işdən çıxanda xəstəxanaya gəlir,
sonra evə gedirdi. Bu qadınlar Eldənizdən
başqa həftədə bir dəfə də burada qan xəstəliyindən
əziyyət çəkən xəstə uşaqlara yemək
bişirib paylayırdılar. Miss Leylan
böyük bir səxavət sahibi idi, onun rəfiqəsi
çox incəqəlbli Kui hər gün Eldənizi masaj
edirdi. Miss Ha əri ilə bizim
üçün ayrılmış palataya həmin gün bir
təzə soyuducu alıb qoydular, içini də doldurdular.
Bu qadınlar indi də öz motosiklində qəzaya
düşüb çox ağır vəziyyətdə olan
bir ukraynalıya yardım edirlər.
Eldənizin işlədiyi Sonla şəhərindən
tez-tez onun dərs dediyi şagirdlər valideynləri ilə gəlirdilər. Bir gün
palataya onun Çan adlı 10 yaşlı bir şagirdi
anası ilə daxil oldular. Uşaq çarpayıda
sistem altında uzanmış müəllimini görüb
özünü onun üstünə atdı, boynuna
sarıldı, hönkür-hönkür ağladı, Eldəniz
ingiliscə onu sakitləşdirdi, başını
sığalladı, üzündən öpdü; qız, əlində
konvertdə gətirdiyi pulu müəlliminə verdi
və yenə ağladı. Mən dözməyib
çölə çıxdım.
Bir-iki
gündən sonra yenə Sonladan Eldənizin bir qrup şagirdi
gəldi; onlar həyəcanla müəllimlərinə
yaxınlaşdılar, Eldəniz qolunda sistem durub oturdu, onlarla
söhbətə başladı, gözləri çox pis
gördüyündən adlarını soruşdu və indiyə
qədər onların hər birinin adını əzbər
bilən müəllimlərinin həm də gözlərinin
tutulduğunu hiss edən uşaqlar bir-birinə dəydilər,
hıçqırtı ilə göz yaşları
tökdülər, xəstəxanada haray saldılar. Mən də onlara qoşuldum. Hamı
tökülüb gəldi, bu səhnəyə tamaşa elədi,
onlar da bulud kimi dolub boşaldılar. Bu
zaman Eldəniz birtəhər ayağa durub onların
ortasına gəldi, əlini birinin başına, birinin
gözünə, birinin üzünə çəkdi və
onlardan xahiş etdi ki, ağlamasınlar, çünki
özü də pis olur. Uşaqların
hamısı ona sarılıb sakitləşdilər.
Eldəniz tezliklə
sağalıb onların yanına qayıdacağını
söylədi. Mən bu zaman ilk dəfə
ən böyük, ən müqəddəs müəllim-şagird
sevgisini izlədim, gördüm və bir daha əmin oldum ki,
diplomla müəllim olmaq olmur, o, anadan doğulur. Mənim oğlum da anadan müəllim
doğulubmuş. Ancaq o, Azərbaycan Neft
Akademiyasının iqtisadiyyat fakultəsini bitirmişdi...
Hörmətli oxucular, bu sözlərlə əsla
oğlumu tərifləmək yox, Vyetnam xalqının müəllimə,
qərib insana necə dəyər verdiyini vurğulamaqdır. Vyetnamın bir televiziya
kanalı Eldəniz haqqında 10 dəqiqəlik sənədli
film çəkdi, Vyetnam radiosundan Suan adlı bir jurnalist
qız Eldəniz haqqında rus dilində gözəl, kövrək
bir məqalə yazdı və internetdə yerləşdirdi.
Artıq adını çəkdiyim xeyriyyəçi
qadınlar qrupu "Biz Eldənizi sevirik" adlı sayt açdılar
və onun yüzlərlə üzvü oldu, hər gün Eldənizə
baş çəkməyə yüzlərlə insan
axını gördüm və heyrətə gəldim. Kimlər
idi axı bu insanlar, kim idi axı Eldəniz
onlar üçün, bir qərib vyetnamlı, çinli,
avropalı bizdə xəstə düşsə, biz də belə
edərikmi? Niyə ölkəmizdəki rəsmi
qurumlardan bircə nəfər maraqlanmadı mənim
oğlumla? Axı internet saytlarında bu
haqda məlumat var idi. Bu kimi suallar məni çox
düşündürürdü və indi də
düşündürür...
İnstitut-xəstəxananın
baş həkimi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, millət
vəkili, şair-bəstəkar, tibb elmləri doktoru, professor
Çi o qədər sadə, səmimi, nurlu insan idi ki, adam bu
böyüklüyə heyran olmaya bilmirdi. O, bir neçə dəfə
müxtəlif nüfuzlu şəxslərlə Eldənizə
baş çəkdi, ona həsr olunmuş mətbuat
konfransı keçirdi, oğluma çox ağır xəstəlikdən
ilkin qurtuluş üçün yardım etmiş insanlara mənimlə
birgə təşəkkür etdi. Axırda Eldənizin xəstəxanadan
evə, Vətəni Azərbaycana yollanması münasibətilə
bir vida toplantısı keçirdi, ona, mənə xeyir-dua verdi. Biz də söz verdik ki, bu
yaxşılığı unutmayacaq, sağalandan sonra yenə
Vyetnama qayıdacağıq. Mister Hay
öz cəmiyyətinin üzvləri ilə, deputat
yoldaşları ilə bir neçə dəfə Eldənizə
baş çəkdi, sadə vyetnamlılar feysbukda Eldənizin
vəziyyətini görüb onun həyatı uğrunda əllərindən
gələni etdilər. Onu da qeyd edim ki,
Vyetnamda çoxlarının Azərbaycan haqqında təsəvvürü
yox idi. Eldəniz onlara vətənimizi
tanıtdı.
Hazırda Eldəniz - Belarusda, Minsk şəhərində iki kurs müalicə aldıqdan sonra - özünü normal hiss edir, gözləri, həkimlərin bədbin proqnozlarına baxmayaraq, xeyli açılıb, iki il müddətində vaxtaşırı müalicəsini davam etdirməlidir. Təki sağlıq olsun!
Əziz oxucular, bu məqaləni yazmaqda məqsədim bir daha Vyetnam xalqının, orada yaşayan bütün insanların necə böyük qəlbə sahib olduqlarını, onların necə heç bir xalqda görmədiyim, eşitmədiyim insanlıq nümunəsi nümayiş etdirdiklərini sizə çatdırmaqdır. Mən onların özlərinə də söylədim, dedim ki, mən bilirdim, siz böyük xalqsız, cəsur, cəngavər, vətənpərvər millətsiniz. Bunu sizin illərlə yadelli düşmənlərə qarşı vuruşmanız, müharibəniz haqda çəkilən filmlərdən bilirdim. Amma sizin bu qədər böyük ürəyə sahib olduğunuzdan xəbərim yox idi... Bəli, əzizlərim, Allahdan gizlətmədiyimi, sizdən nə danacam, heç bir tibbi sığortası olmayan oğlumun orada xarici vətəndaş kimi 1 kurs müalicəsi 12000 ABŞ dollarına başa gəldi. Və onun 2000-ni mən verdimsə, qalanını o xalq özü verdi. Ondan savayı, Eldənizin sonrakı müalicələri üçün də onlar xeyli vəsait toplayıb bizim özümüzə verdilər və hazırda biz o vəsaitlə müalicəni davam etdiririk. Bu işin maddi tərəfi. Lakin mən orada gördüyüm mənəvi insanlıq dəstəyi heç bir ölçüyə sığmır. Siz görəydiniz, onlar bizi 5-6 maşınla necə aeroporta gətirib və ayrılanda necə ağlaşırdılar. İndi onlar hər gün zəng edib oğlumla danışırlar, necə yatdığını, necə durduğunu, müalicənin necə getdiyini soruşurlar. Yeri gəlmişkən, mən xüsusi olaraq öz dərin minnətdarlığımı Azərbaycanın Vyetnamdakı səfiri Anar İmanova, konsul Eltay Aslanova və baş mühasib Arzu müəllimə bildirmək istəyirəm. Eltay müəllimlə Arzu müəllim bir neçə dəfə oğlumun yanına gəldilər, axırda da vyetnamlılarla birgə təyyarə vağzalından bizi yola saldılar.
Xüsusi minnətdarlığımı vyetnamlı dostlarımız Minə (Mişaya), Tanka, Çanqa, Mienə, Nikiyə, Edinə, Eduarda və adını çəkmədiyim, oğlum Eldənizə az da olsa dəstək olan bütün insanlara bildirirəm, əllərindən öpürəm.
Əziz oxucular! Vyetnamda özümə söz vermişdim ki, Azərbaycana qayıdanda mütləq burada olan bütün vyetnamlıları tapıb onları cəm edəcəm, onların problemlərinin həllinə kömək edəcəm, mən də burada Azərbaycan-Vyetnam Dostluğu Assosiasiyasını yaradacam, Vyetnamla əlaqəsi olmuş insanları, öz dostlarımı, iş yoldaşlarımı, qohumlarımı bu birliyə üzv edəcəm və bu istiqamətdə yaxşı işlər görəcəm. Ona görə də fürsətdən istifadə edib belə böyük xalqla dost olub, tanış olmaq istəyən hər bir kəsi mənimlə əlaqə saxlamağa çağırıram.
Valeh
NƏSİBLİ
filologiya elmləri
doktoru, BSU-nun professoru və kafedra müdiri
525-ci qəzet 2017.- 6 dekabr.- S.4.