Məhərrəm Qasımlının “Orxan Paşa” imzalı söz töhfələri

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, Dövlət mükafatı laureatı, Əməkdar Elm Xadimi, professor Məhərrəm Qasımlının "Elm və təhsil" nəşriyyatında iki yeni kitabı çapdan çıxıb.

"Taleyimdən və ürəyimdən keçənlər" və "Saz başına döndüyüm" adlanan kitablara müəllifin "Orxan Paşa" imzası ilə qələmə aldığı müxtəlif səpkili yazıları daxil edilib.

"Taleyimdən və ürəyimdən keçənlər" kitabında alimin Orxan Paşa imzasıyla yazdığı bədii-publisistik əsərləri, fəlsəfi düşüncələri toplanıb. Burada müəllifin fərdi poetik duyğuları, ədəbi-estetik dəyərləndirmələri, sətiraltı eyhamlar və s. yer alıb.

Kitabın əvvəlində alim bu yazıları toplamaq ehtiyacından "Bir neçə söz" başlığı altında danışır: "İllər boyu ürəyimdən və taleyimdən keçənlərin bir qismini xırda qeydlər, bəzən də gündəlik düşüncələr şəklində yazıya almışam. Burada həyati müşahidədən gələn xəlqi ümumiləşdirmələr, fərdi poetik duyğular, ədəbi-estetik dəyərləndirmələr, sətiraltı eyhamlar və daha nələr, nələr... yer alır. Açığı, qələmə aldığım mətnlərin janr səciyyəsini müəyyənləşdirməkdə, hansı janrın əlamətlərini daşıdığını söyləməkdə çətinlik çəkirəm. Dünya ədəbiyyatında çeşidli örnəkləri ola biləcək bu yazı manerasının ən çox bəyəndiyim təqdimatını Jül Renarın məşhur gündəliyində görmüşəm".

Poeziyasevərlərə Orxan Paşa imzası ilə yaxşı tanış olan professor Məhərrəm Qasımlının "Saz başına döndüyüm" kitabına isə konkret janr nümunələri, daha dəqiq desək, qoşma və gəraylılar daxil edilib.

Redaktorluğunu Yeganə Məmmədovanın etdiyi şeirlər toplusu çeşidli saz havalarında səsləndirilə biləcək poetik mətnlərdir.

Burada lirik-romantik duyğuların, ana yurdun gözəlliklərinin tərənnüm olunduğu, milli dövlətçilik düşüncəsinin və dünyanın fəlsəfi dərkinə yönəlmiş dəyərləndirmələr öz əksini tapıb.

Şair saz, saz havaları və saz şairi haqqında düşüncələrini bu cür ifadə edir: "Mən uzun müşahidə və təcrübələrdən sonra bu qənaətə gəldim ki, poeziyada ən çətin iş saz şairi ola bilməkdir. Saz, daha doğrusu, saz havaları heç də hər şeiri öz bağrında yuvalandırmır. Saz havası və aşığın oxu biçimi qoşma və gəraylıdakı uyğunsuzluğu həmin andaca üzə çıxarıb geri itələyir. Abbas Tufarqanlının, Qurbaninin, Xəstə Qasımın, Dədə Ələsgərin şeirləri saz havalarının boyuna biçilib. Vaqif, Səməd Vurğun, Hüseyn Arif, Məstan Günər, Zəlimxan Yaqub, Məmməd Aslan kimi qələm ustaları da məhz saz şeirləri ilə ürəklərə yol açıblar. Əsl saz şairi ola bilmək hər kəsə qismət deyildir".

Kitabın "Durnatelli qoşmalar" adlanan birinci hissəsində şairin "Hər gün", "Səndən küsmüşəm", "Təbriz meydanında", "Ordumuz", "Ay qoca dünya", "Göyçəgülü", "Gəldim, ay Bənövşəm", "Arxada qalan günlər", "Hayıf ki, sağ qaldım", "İtirdim dostları" kimi müxtəlif məzmunlu şeirləri daxil edilib.

"Gəraylı ərmağanı" adlı ikinci hissədə isə "Bayrağım", "Ana yurdum", "Sazım", "Söykən", "Gedək Təbrizə-Təbrizə", "Ürək pıçıltısı", "Şuşanın "Xarı bülbül"ü", "Qürbətin yolları", "Özümlə könül söhbəti", "Dünya", "Tanrım" kimi nümunələr toplanıb.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet 2017.- 21 dekabr.- S.7.