İki bəstəkarın çin olmuş arzusu

Bütün bəstəkarlar eyni arzu - əsərlərini daim eşitmək arzusu ilə yaşayırlar. Bəstəkarın bu arzusu çin olduqca dinləyicinin ruhu dincəlir. Axı, musiqi ruhun qidasıdır.

Bu niyyətlə də bu yaxınlarda iki istedadlı bəstəkarın çin olmuş arzularının - əsərlərindən ibarət yaradıcılıq gecələrinin qonağı oldum. Müxtəlif vaxtlarda Kamera və Orqan musiqisi zalı öz qapılarını iki bəstəkarın musiqisini dinləmək üçün dinləyicilərinin üzünə açdı.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Bəstəkarlar İttifaqının dəstəyi ilə Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin tanınmış nümayəndəsi, professor, əməkdar müəllim Adilə Yusifova və Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin daha bir tanınmış nümayəndəsi, Bəstəkarlar İttifaqının katibi, əməkdar incəsənət xadimi Sərdar Fərəcovun yaradıcılıq gecələrinin keçirilməsi soyuq qış günlərinə özünəməxsus bir hərarət qataraq musiqisevərlərin yaddaşında silinməz izlər buraxa bildi.

Adilə Yusifova və Sərdar Fərəcov... Eyni dövrün iki müxtəlif üslublu bəstəkarı... Bəstəkarlıq məktəbinin iki fərqli qolu... İki müəllimin - C.Hacıyev və X.Mirzəzadənin xeyir-duası... Ənənə və müasirliyə iki yaradıcı baxış... Zərafətin və zabitənin, duyğusal və məntiqi təfəkkürün özünəməxsus ifadəsi... Lakin dinləyici üçün eyni tərzdə xoş təəssurat və zövq dolu anlar...

Həm Adilə Yusifova, həm də Sərdar Fərəcov öz dinləyiciləri üçün hesabatı məhz kamera-instrumental əsərlərindən ibarət konsert proqramı ilə təqdim etdilər. Baxmayaraq ki, hər iki bəstəkarın yaradıcılıq irsi janr baxımından kifayət qədər zəngindir. Simfoniya, simfonik süita,oratoriya, operetta, musiqili komediya, kino və dram tamaşalarına musiqi, uşaqlar üçün opera, müxtəlif şairlərin sözlərinə mahnı və romanslar bəstəkar S.Fərəcovun demək olar ki, bütün janrlarda qələminin sınamasını nümayiş etdirir. Eləcə də A.Yusifova irsi də müəyyən yaradıcılıq sferası ilə məhdudlaşmayaraq uşaq səhnə janrları, kamera, vokal-instrumental əsərlərə müraciət baxımından diqqəti cəlb edir. Lakin hər iki bəstəkarın kamera musiqisinə olan sevgisi məhz əsərlərinin sayı, tərkibi baxımından rəngarəngliyindən aydın bəlli olurdu. Belə ki, Adilə xanım Yusifova yubiley gecəsi üçün tar və fortepiano, violonçel və fortepiano, orqan, kvartet, vokal, balaban, qoboy üçün ansambl əsərlərini, Sərdar Fərəcov isə skripka, kamança, orqan, tar, kanon və fortepiano üçün çoxsaylı əsərləri ilə yanaşı simli kvartetini də dinləyicilərinin ixtiyarına verdi. Səhnədə balacaların ifasında böyük şövqlə səslənən hər iki bəstəkarın uşaq musiqisi səmimi, zərif melodiya, maraqlı səhnə tərtibatı baxımdan alqışlarla qarşılandı.

Qeyd edək ki, Adilə xanım üçün uşaq musiqisi yaradıcılığının əsas istiqamətlərindən biridir və yubiley gecəsi məhz bəstəkarın 3 saylı C.Hacıyev adına UMM-nin "Renessans" xoru (xormeyster Mehin Orucova) və F.Əmirov adına 6 saylı onbirillik UİM-nin " Odlar yurdu" rəqs kollektivinin (bədii rəhbər Zülfiyyə İbrahimova) birgə ifasında səslənən "Yaz nağılı" kantatasından VI və VII hissə ilə açıldı.

Öz yaradıcılıq gecəsində son musiqi nömrəsi kimi təqdim etdiyi Uşaq Filarmoniyasının "Şəms" xorunun ifasında səslənən (xormeyser Dilarə Əliyeva) 4 uşaq mahnısı ilə ("Aşpazların mahnısı", "Küpəgirən qarı", "Dələ", "Buratino") Sərdar Fərəcov uşaqlara olan məhəbbətini səmimi duyğularla ifadə etdi.

Hər iki gecənin proqramı maraqlı şəkildə təşkil olunmuşdu. A.Yusifovanın yubiley gecəsinin əvvəlində Bəstəkarlar İttifaqının katibi, əməkdar incəsənət xadimi Zemfira Qafarova çıxış edərək, bəstəkarın yaradıcılıq naliyyətlərini, Azərbaycan musiqi mədəniyyətindəki fəaliyyətini vurğuladı. Daha sonra musiqişünas Aytən Manafova bəstəkarın yaradıcılıq xasiyyətnaməsindən, üslub xüsusiyyətlərindən ətraflı bəhs edərək, səslənəcək hər bir əsər haqqında məlumat verdi. Bəstəkarın hər əsəri yazarkən keçirdiyi duyğular, müşahidələr, hiss və təəssuratlarla tanışlıq dinləyiciyə bu əsərləri yaxından qavramağa, bəstəkarın fikirlərini tam dərk etməyə yardımçı oldu.

Musiqişünas Nərgiz Kərimovanın Sərdar Fərəcov haqqında hazırladığı geniş məruzə isə poetik, zərif ifadə tərzi ilə bəstəkarın füsunkar musiqisini dinləmək üçün bir növ bələdçi rolunu oynadı. Bəstəkarın zəngin, çoxşaxəli yaradıcılıq irsinə nəzər salan musiqişünas sözü musiqiyə verdi. Beləliklə, Kamera və Orqan musiqisi zalı çağdaş Azərbaycan musiqisinin iki bəstəkarının maraqlı və özünəməxsus əsərlərini öz yaddaşına yazdı.

Adilə Yusifovanın yubiley gecəsində həmçinin, yenicə işıq üzü görmüş "Mən bu dünyaya mübarizə üçün gəlmişəm " kitabının təqdimatı da keçirildi. Bu kitab bəstəkarın atası, tanınmış musiqiçi, Azərbaycanın ilk professional təhsil almış hərbi dirijoru Niyazi Kərimovun 90 illik yubileyi münasibəti ilə yazılmışdı. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Adilə xanım artıq ikinci sanballı monoqrafiyasını təqdim edir. İlk işi böyük bəstəkar, müəllimi C.Hacıyevə həsr olunub. Bu kitab istedadlı tələbənin öz müəlliminə olan minnətdarlıq hissinin ən yuksək nümunəsi kimi qiymətləndirilə bilər.

"Mən bu dünyaya mübarizə üçün gəlmişəm" kitabı Niyazi Kərimovun maraqlı, məhsuldar həyat yolunun salnaməsidir. Monoqrafiyanın hər səhifəsi Niyazi Kərimovun ağır uşaqlıq illəri, musiqiçi kimi ilk addımları, naliyyətlərini əks etdirir. Bu monoqrafiyada Niyazi Kərimovun bütün ömrü boyu yazdığı kitablar, müxtəlif məqalələr toplanılıb. Niyazi Kərimov həmçinin, iti qələm sahibi də olmuş, monoqrafiyada onun iki balet librettosu, avtobioqrafik povesti də yer alıb. Adilə xanımın Niyazi müəllimin incə, duzlu-məzəli yazılarını da böyük qayğı ilə toplayaraq bu monoqyarifaya daxil etmişdir. Kitabın ən əhəmiyyətli hissəsinin isə Niyazi Kərimovun nəfəs və zərb alətləri orkestri üçün Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərindən ibarət işləmələri təşkil edir ki, bu işləmələrdən indi də istifadə olunur. Niyazi Kərimovun fəaliyyətinin böyük qismi Musiqi texnikumu ilə bağlı olduğundan təqdimat üçün söz əməkdar incəsənət xadimi, professor Nazim Kazımova verildi. Nazim Kazımov Niyazi müəllimlə bağlı səmimi xatirələrini bölüşdü.

Növbəti musiqi əsəri orqan üçün "Freska" idi. Əsər bəstəkarın bir həyat, yaşamaq, mübarizə haqqında düşüncələrinin toplusudur və Adilə xanımın adı çəkilən kitabda yaşadığı duyğuların musiqili ifadəsidir.Professor, əməkdar müəllim, Rasimə Babayevanın gözəl ifası sözlə ifadəedilməz abu-hava yaratdı. Orqan möhtəşəm tembri ilə Sərdar Fərəcovun yaradıcılıq gecəsini də bəzədi. Orqan üçün prelüd və fuqa (ifaçı: S.Kərimova) bəstəkarın polifonik ustalığının göstəricisi kimi dinləyicilərin marağına səbəb oldu. Bir qədər haşiyə çıxaraq da qeyd edək ki, bu S.Fərəcovun orqan üçün ilk əsəri deyil. Orqan üçün ən böyük əsəri 1991-ci ildə yazdığı "Nizaminin xatirəsinə" Qəsidə əsəridir.

A.Yusifovanın musiqi gecəsində bir-birinin ardınca səslənən tar və fortepiano üçün "Meh gətirdi" və violonçel və fortepiano üçün "İki səs" əsərləri ilk ifa olaraq, bəstəkarın bu janra olan marağının göstəricisi idi. "Meh gətirdi" bəstəkarın bu tərkibdə ikinci əsəridir. Əsərin adı onun bədii məzmununu tam ifadə edirdi. Əsər respublikanın əməkdar artisti Sahib Paşazadə və beynəlxalq müsabiqələr laureatı Səidə Tağızadənin ifasında səsləndi.

"İki səs" bəstəkarın 2013-cü ildə yazdığı violonçel və fortepiano üçün əsəridir. Yubiley gecəsində bu əsər də ilk dəfə səsləndi. "İki səs" bəstəkarın iki gəncin məhəbbətindən aldığı təəssuratların , daha doğrusu yaxşı tanıdığı iki gəncin-ifaçının sevgi qığılcımlarının əsl məhəbbət atəşinə çevrilməsi müşahidələrinin məhsuludur. Səmimi duyğular Adilə Yusifovanın musiqisi, eləcə də maraqlı bədii yozumda, məhz bu əsərin qəhrəmanları- Səidə Tağızadə və Aleksey Miltıxın ifasında dinləyicilərə təqdim olundu.

Yubiley gecəsində səslənən sonuncu əsər - simli kvartet, vokal, qoboy və balaban üçün "Xəyallarımdakı şəhər" fantaziyasıdır (Sözləri R.Mirzəyeva). Məlumdur ki, yeni səyahətlər, yeni təəssuratlar bəstəkarlar üçün yeni mövzu və ideyalar deməkdir. Adilə xanım da bu əsərini müxtəlif şəhərlərdə olarkən müşahidələri əsasında yazmışdır. Bu bəstəkarın xəyalında olan , yalnız onun özünə bəlli olan, bəlkə də heç olmayan bir şəhərdir. Professionlal kollektivin (Respublikanın xalq artisti Uran Seyidov, əməkdar artistlər-Vaxtanq İmanov,Gülnaz İsmayılova, Aleksey Miltıx; Soltan Məmmədova, Fərman Talıbov, Nurlan Gəncəli, Nərgiz Əliyeva, dirijor beynəlxalq müsabiqələr laureatı Fərhad Qarayusifli) ifasında təqdim olunan bu əsər yubiley gecəsinin son möhtəşəm akkordaları kimi səsləndi.

Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, məhz Dövlət simli kvartetin ifasında Sərdar Fərəcovun 1 saylı simli kvarteti təqdim olundu və bu kvartet bəstəkarın əsərlərində millilik və müasirlik vəhdətinin bariz nümunəsidir.

Sərdar Fərəcov gözəl melodistdir. Onun demək olar ki, bütün əsərlərində melodik başlanğıc üstünlük təşkil edir. Bu, xüsusilə bəstəkarın skripka üçün yazdığı üç pyes ( Skerso- ifaçı: Ü.Mustafayev; "Ulduzlu gecə" -ifaçı: N.Hüseynzadə; "Sentimental vaes”-ifaçı: Z.Əliteva), kamança üçün "Unutma" (ifaçı: M.Şahgəldiyeva) və xüsusilə gecənin dinləyicilər tərəfindən ən çox bəyəndiyi "Surpassing love" musiqi əsərində müşahidə olunurdu. Əsər Dövlət Fortepiano triosu və Fəridə Məmmədovanın ifasında dinləyənləri riqqətə gətirdi. Məhz Fəridə xanımın qəlbəyatan səsi ilə təqdim edilən H.İsaxanlının sözlərinə yazılmış iki lövhə bəstəkarın vokal əsərləri haqqında tam təəssurat yaratdı.

Onu da qeyd etmək vacibdir ki, S.Fərəcovun dinləyiciləri ilə musiqili görüşündə ifaçılar, musiqi kollektivlərinin peşəkarlığı bəstəkarın gözəl musiqisinin təqdimatında həlledici rol oynadı. Musiqi gecəsində Xəzər Universitetinin kamera orkestri ( bədii rəhbər Z.Sadıxova), Dövlət Simli Kvarteti, Gənclik kavarteti, Dövlət fortepiano tiosu, Milli Konservatoriya, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin, Q.Qarayev adına 8 saylı UİM-nin şagirdləri əsl peşəkarlıq nümayiş etdirdilər. Bəstəkar və ifaçı tandemi dinləyici zövqünə şərait yaratdı.

Əlbəttə ki, həm A.Yusifova, həm də S.Fərəcovun təqdim etdikləri musiqi çələngi müəyyən bir yaradıcılıq yolunun hesabatıdır, lakin yekunu deyil. İrəlidə böyük layihələr, yeni əsərlər bəstəkarları gözləyir. Bu gün hər iki sənətkar məhsuldar çalışır. A.Yusifova, eləcə də S.Fərəcov təkcə bəstəkar kimi deyil, musiqi ictimai xadim kimi ölkəmizin musiqi həyatında fəalliyyət göstərirlər. Üzeyir Hacıbəylinin ev muzeyinin direktoru olan S.Fərəcovun Üzeyir bəyin mənəvi irsinin qorunmasında, bəzi əsərlərinin bərpa və yeni redaktəsində , ümumilikdə müasir dövrdə Üzeyirşünaslıqda misilsiz xidmətləri var. Əlbəttə ki, onun bir musiqi ictimai xadim kimi fəaliyyəti bununla məhdudlaşmır. Gözəl qəlbli xanım bəstəkarımız isə həmişəki kimi uşaqlara olan sevgi və qayğısını davam etdirir, bu gün A.Yusifova F.Əmirov adına 6 saylı UİM-nin direktoru kimi yeni musiqiçi nəslinin formalaşmasında əlindən gələni əsirgəmir.

Bəstəkar yaşadıqca yaradır, yaratdıqca yaşayır. Yaradıcılıq uğurlarınız bol olsun sevimli bəstəkarlarımız!

Aytən MANAFOVA

Musiqişünas

525-ci qəzet.- 2017.- 2 fevral.- S.7.