"Göy dəryalar dərin olur..."

Mən bir görüşdə "başı bir qazanda qaynamayan", ərkim çatan iki şair dostuma bərk acıqlandım: "Ana təbiətin nizamına, sehrinə, ipinə-ülgüsünə, daşına-tərəzisinə fikir verin, minillik nəhəng dağlar necə çiyin-çiyinə verib yatıblar, yüzillik qoca palıd dizi - bərkiməmiş cavan palıdı qolları arasına alıb tufanlardan, rüzgarlardan necə qoruyur.

Bulaq bulaqla, çiçək çiçəklə qonşudu... Təbiətin bu görkü, bu "qulaqburması" bizə "master klass" dərsi deyilmi?

Heç uzağa getməyək, metropolitenin "İçərişəhər" stansiyasının böyründə küləklərin vurub yıxdığı, üzü üstə düşüb qalmış tut ağacına gedib baxın. Yaşamaq eşqiylə dikəlib qalxmağa cəhd edən bu tut ağacı qollarını öz "ağac dostu"nun çiyinlərinə qoymuş, dikəlmiş və beləcə təzədən "dünyaya gəlmişdir".

Mən hər qələm dostum haqqında yazı yazanda qollarını "ağac dostu"nun çiyinlərinə qoymuş o müdrik, o "ağıllı", o "mehriban" tut ağacını yada salıram.

Bir çox kitabların, məşhur nəğmələrin müəllifi, istedadlı qələm dostum Sabir Abdinin yaradıcılığı haqqında bu sətirləri yazarkən də yenə o tut ağacını, onun vəfalı "dostu"nu xatırladım.

Sabir Abdinin yaradıcılığına həsr olunmuş "Romantik düşüncələr poeziyası" məqalələr kitabına qələm dostlarının şair haqqında rəngarəng yazıları toplanmışdır.

Düşünürəm ki, bu, Sabirin yaradıcılığına olan diqqət və marağın əyani göstəricisidir.

Sabirin şeirlərində öncə saflıq, əfsunlu rənglər, sirli bir yapışıq, simsarlıq adamı özünə bağlayır. Bəzən bu şeirləri ucsuz-bucaqsız dənizdə üfüqə doğru üzüb gedən ağappaq yelkənli qayığa bənzədirəm.

Bu uşaq aldanışlarının, üfüqlərdən o yanda sirli dünya axtarışlarının izləri, cizgiləri, artıq yetkinləşmiş, şair kimi tanınmış Sabir Abdinin bugünkü şeirlərində də var. Bu, Sabirin göy üzünə baxmaq, gözəlliyi duymaq fəhmiylə bağlıdır.

İnsan ömrü boyu başı aşağı torpaqla əlləşir. Bu boyda gözəlliyin - uçub gedən qırmızı-qırmızı buludların, Ayın, ulduzların, üfüqdə dənzərən, qürub çağı rəngləriylə adamı dəli eləyən Günəşin gözəlliyinin fərqinə varmır.

Sabirsə bütün bunları görür, duyur, yaşayır və özü də insanlar üçün gözəllik yaradır. Bu missiyanı yerinə yetirmək ona ruhi dinclik, rahatlıq gətirir.

Mən onun gözlərindəki işığı, sevinci, bir misranın haləsinə bürünmüş xoşbəxtliyi görəndə, türklər demiş "nə mutlu sana" deyirəm.

Bu, əsl şair yaşantılarıdı.

Bir ovuc torpaqsan, bir əlçim bulud,

Günəşsən, başına dolanım sənin.

Dəniz gözlərində göylər yuyunar,

Coşqun dağ çayıdı pıçıltın, səsin.

Əlli yaşına yazdığı misralardır. Əlli yaş həm də o coşqun dağ çayının dənizə qovuşması, sakit, pıçıltılı bir axara düşməsidi.

Tikilən evin dözümü, davamlığı künc daşından asılıdı. Sabir Abdinin tikdiyi "poeziya evi"nin daşları çoxdan, lap çoxdan öz yerinə oturub. Zol-zol ağrılar yaşayan bu daşları dindirsən ağlayar, dərdli bir hekayət danışar. Yağmalanmış, əsir düşmüş vətənimizin bir parçası - üzüyümüzün qaşı Qarabağımız düşmən əlindədir. Bu üzücü bəkləyişlər bitmir ki, bitmir.

Qarabağa yaz gəlməsi, əslində Sabirin dərdinin üstünə dərd gətirir. Bu, şairin sanki öz-özüylə söhbətidi:

Bulaqları kor olan,

Dərələri gor olan,

Obası tar-mar olan

Qarabağa yaz gəldi.

Şimşəyi nur cığırı,

Gözə dəymir axırı,

Dərdimizin ağırı

Qarabağa yaz gəldi.

Dağı-daşı qaralıb,

Çölü-düzü saralıb,

Ağacları yaralı

Qarabağa yaz gəldi.

Bənövşənin xalı yox,

Göz açmağa halı yox,

Durnaların yolu yox

Qarabağa yaz gəldi.

Bu için-için Qarabağ ağısında, əslində üsyan var. Yatmış vicdanların üsyanı.

Bu dünyanı nağıl bilməyənlər şeirin gizlinlərinə baş vura bilməzlər. Sabir Abdin professionallıqdan daha çox, şeirin musiqisini, ahəngini, daxili ritmini yaşayan şairdir. Xasiyyətində, xarakterində şeirə köçə biləcək ufaq bir gözəllik var. Bu gözəlliyi yaşamaq, yaşatmaq əsl şair xoşbəxtliyidir. Kökləri ilə bağlı olduğu ata yurdunun əzəməti, təbiətin minbir çaları onun misralarından boy verir.

Sabir, sevgisini pıçıltıyla ötən şairlərimizdəndir.

Dəniz kədərimin sonu görünmür,

Dalğalar dənizə sığışa bilmir.

Gözümün yaşıdır yağır dənizə,

Dəniz gözlərimə yığışa bilmir.

Qalmı şam yer ilə göy arasında

Elə bil yaxamdan asılıb yollar.

Neyləyim, göylərdir çağırır məni,

Gəl gedək göylərə, açılıb yollar.

Göylərə üz tutan şairin uzaqlara, çox uzaqlara getmək arzusunda da çərçivələri dağıtmaq, bu ölçülü, ütülü günlərdən xilas olmaq istəyi var. Əslində, bu istək, bu arzu qanadlı şairlərimizin hamısında var.

... Məni burda qoymayın

Aparın bir yerə...

- deyən, dərdli buludlar kimi bu yer üzündən ötüb keçmək istəyən Nazim Hikmətin arzuları ilə üst-üstə düşən Sabirin arzularında da bir qanunauyğunluq görürəm.

Sabir sevgi şeirlərində özüdür. Çünki bu şeirlərdə pıçıltı var:

Əllərim üzümü örtə bilməsə,

Üzümü örtəcək sənin tellərin.

Qəfildən yıxılsam köməyim olar.

Sənin uşaq kimi kövrək əllərin.

Yerlə göy arasında bir yarpaq uçuşu ömrü yaşamaq və bu ömrü sevdiklərinə həsr etmək əsl fədakarlıqdır.

İstedadlı şair dostum Sabir Abdin şeirlərə, nəğmələrə dönmüş ömrünü həm də qanunların keşiyində dayanmağa sərf edir. Bir ömrün dörd fəslini yaşamağa və yaşatmağa sərf edən, baharı gözləyən ağaclar kimi gözləri həmişə yol çəkən Sabir Abdinin işıqlı, romantik poeziyası belə şərəfli bir missiyaya xidmət edir.

Sabirin şeirlərini oxuyanda bilmirəm nədənsə böyük Rəsul Rzanın "Göy dəryalar dərin olur" misrası yadıma düşdü. Gör neçə illər bundan qabaq eşitmişəm o həzin, o ölməz, unudulmaz misraları. Amma yadımdan çıxmayıb ki, çıxmayıb...

Göy dəryalar dərin olur,

Bahar yeli sərin olur,

İnsan ömrü şirin olur.

Əsirgəsəm onu səndən,

Namərd olum mən ey Vətən.

Bəlkə Sabirin şeirlərindəki göy üzü, onun yerdəki əksi dənizlər, dəryalar mənə o unudulmaz misraları xatırlatdı? Bilmirəm... Bu, insan yaşantıları, insan xəyallarıdı, səni haralara çəkib aparmır.

Yaradıcı insanda zövq əsas şərtdi. Sabir Abdin poeziyada rəngləri, sözün siqlətini, düzümünü, aurasını, adi həqiqətlərin fəlsəfi yönünü duyan, hiss edən, yaşayan duyğulu şairdi.

Təbiətdə xasiyyəti, xarakteri, ətri, rayihəsi, "qan qrupu" uyğun gəlməyən çiçəklər bir-birlərini sevmədiyi kimi, sözün də simsar olmayanı, sısqası, gücsüzü, xəfəlisi, yavanı boy sırasında görünür. Özü də necə görünür.

Sabir sözə çox həssaslıqla, rəssam gözüylə yanaşan sənətkardı. Belə olmasaydı, onun şeirləri nəğmə kimi dildə-ağızda dolaşmazdı. Yaxşı şeir həm də insanın içində bir nəbz kimi döyünməlidi. Sən o səsi, o döyüntünü eşitməlisən.

De görüm, o odum, alovum hanı?

Üşüyən əllərim yumağa dönüb.

Gəzir saçlarımda payız dumanı

Kirpiyim sırsıra, baxışım donub.

Üzümə bağlıdı açıq qapılar,

Köhnə qapıların cəftəsi paslı.

Kim bilir, bəlkə də itib açarı,

Qıfılı qapıda qalıb asılı.

Bu kədər, qüssə tablosunu yaradan şair sevginin, həsrətin, hicranın, ayrılığın iztirablarını yaxşı duymalıdır.

Duyur da... Sabir Abdinin oxuduğum bir çox yazılarında həm də bir uşaq saflığı, ufallığı, təmizliyi, sterilliyi var. Bu saflıq qandan, candan, süddən, sümükdən süzülüb gəldiyi üçün "olduğu və göründüyü kimidir".

Görünür, genetik kodla bizə ötürülənlər itmir. Bulaq qayaları, dağları yarıb üzə çıxdığı kimi, o da yaratdıqlarımızla üzə çıxır, boy göstərir.

Təbii olan həmişə gözəldi. Sabir Abdinin poeziyası da təbii, səmimi və özü olduğu üçün gözəldi.

Şeirlərini çox sevdiyim, hələ 21 il bundan əvvəl "Mən burdayam, ilahi" kitabının redaktoru olduğum unudulmaz şair dostum Vaqif Səmədoğlunun misralarını dönə-dönə xatırlayıram:

İndi hər səsdən, hər küydən

Sükuta dönmək vaxtıdır.

Millət, dövlət zirvəsindən

İnsana enmək vaxtıdır...

İndi nə dua, nə qarğış,

Nə nəzir demək vaxtıdır.

Dünya susmalıdır artıq,

Allaha kömək vaxtıdır.

Şair dostum Sabir Abdin də yarpaq pıçıltılı, dəniz ətirli, ay işığı misralarıyla könüllərə sığal çəkir, insanlığı Tanrı ucalığına, Tanrı gözəlliyinə çağırır. Göylər yerin güzgüsüdü. Göy üzünə baxın. Göylər yalan danışmaz. Sabir Abdinin şeirləri kimi...

Zülfüqar ŞAHSEVƏNLİ

525-ci qəzet 2017.- 20 iyul.- S.8.