İmdat Avşar: ədəbiyyatımızın fədakar dostu

Türkiyəli dostumuz, yazıçı-tərcüməçi İmdat Avşarın 50 yaşı tamam olur

Yaxşı ki, sosial şəbəkələr var. Yoxsa bu istedadlı qələm adamının yaşını necə öyrənə bilərdik ki?! Öyrənə bilməzdik... Əvvəla ona görə ki, İmdat Avşar təvazökar adamdı, özünü reklam eləməz, yubileyindən istifadə edib tərif ummaz... Sonrası da, axı kim deyər ki, bu son dərəcə enejili, gənclik ruhu aşıb-daşan adamın əlli yaşı var?!

Hələ 2011-ci ildə İmdat Avşarı ilk dəfə Azərbaycan Yazıçılar Birliyində görüb müsahibə götürəndə həm onun qısa müddətdə imza atdığı işlərin həcminə, həm də bütün bunlar haqda necə şövqlə, sevgiylə danışmasına təəccüblənmişdim. O zaman İmdat bəy Övliya Çələbinin izinə düşüb gəlmişdi ölkəmizə. Daha doğrusu bir layihə çərçivəsində Övliya Çələbinin gəzdiyi, Səyahətnaməsində yazdığı yerlər qələm adamları arasında bölüşdürüləndə İmdat Avşar Azərbaycanı seçmişdi. Çünki hələ İqdırda təhsil müfəttişi kimi işləyəndən Azərbaycana yaxın olub, buranın adamlarını sevib, çoxlu dost qazanıb. Hələ bir axşam qapısını döyüb yardım istəyən Qarabağ qaçqınlarının halına da acıyıb, onlar haqqında çox təsirli bir hekayə də yazıb.

İmdat Avşar yaradıcılığa gec başlayıb. Ona görə itirdiyi zamanın yerini doldurmaq üçün sözün əsl mənasında gecə-gündüz çalışır. Görünür qısa müddətdə Türk dünyasının çeşidli yerlərində, ən nüfuzlu ədəbi orqanlarda çap olunmasının da, əsərlərinin müxtəlif ödüllər almasının da sirri bundadır. Zəhmətkeşliyində, özünə tələbkarlığında. İmdat Avşar Azərbaycanda Rəsul Rza Beynəlxalq mükafatına, Bəxtiyar Vahabzadə adına Türk dünyasına xidmət ödülünə, Azərbaycanı xaricdə ən yaxşı tanıdan əsər nominasiyasında (“Övliya Çələbinin izi ilə Azərbaycan” kitabına görə) Nəcəf Nəcəfov mükafatına layiq görülüb. Amma İmdat bəyin Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bağlı işlərini, sayı-hesabı bilinməyən tərcümələrini, Qarabağ həqiqətlərinin Türkiyədə yayılması üçün çabalarını düşünəndə bütün bu ödüllərin təsadüfi olmadığını görürsən. Həm də artıq bioqrafiyasına yazılmış imzalara görə, yəni çevirdiyi müəlliflərə görə bir az da qibtə edirsən ona. Mirzə Fətəli Axundzadə, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Ənvər Məmmədxanlı, Anar, Elçin Əfəndiyev, Musa Yaqub, Məmməd İsmayıl, Sabir Rüstəmxanlı, Novruz Nəcəfoğlu, Əjdər Ol, Rəşad Məcid, Elçin Hüseynbəyli və s. Elə bu siyahı tərcüməçi dostumuzun yüksək ədəbiyyat zövqündən xəbər verir. Və böyük minnətdarlıqla qeyd eləməliyəm ki, məhz İmdat bəyin sayəsində, özünün çevirisiylə mənim “Balerin” adlı türkcə ilk kitabım

Türkiyədə, “Akçağ” nəşriyyatında işıq üzü görüb. Elə o tərcümə prosesində ara-sıra İmdat bəyin göndərdiyi suallardan, dilimizdə fərqli anlamlarda işlənən sözləri dəqiqləşdirmələrindən onun işinə necə həssas, diqqətlə yanaşdığını görürdüm.

Heç şübhəsiz ki, adını sadaladığım müəlliflərin əsərlərini çevirəndə İmdat bəy Azərbaycan ədəbiyyatını bir az daha yaxından öyrənib, dilimizi daha yaxşı hiss edib. Elə xasiyyətində, davranışındakı, xarakterindəki Azərbaycanlı elementləri bir az da bu əsərlərdən gəlir. Axı, Axundzadənin “Aldanmış kəvakib”ini, Rəsul Rzanın şeirlərini, Anarın “Kərəm kimi”sini, Ənvər Məmmədxanlının “Bakı gecələri”ni cümlə-cümlə oxuyan, söz-söz araşdıran, çevirən, dərinliyinə gedən adam necə düşməyə bilər bu əsərlərin təsirinə? Hələ üstəlik, İmdat Avşar kimi sözə həssas, şair təbiətli, əsl türkçü, fədakar bir adam...

Artıq bir neçə ildir ki, dostluq etməyimiz, birgə səfərlərimiz, aldığım bir neçə müsahibə əlli yaşlı qəhrəmanımızla bağlı bəzi müşahidələrimi bölüşməyə imkan verir. Mənə görə İmdat bəyin üstün cəhətlərindən biri də dostluğu bacarmasıdır. Amma bununla belə ədəbiyyata yanaşmasında güzəştsiz və qərəzsiz olması da faktdır. Məncə, onun bir əsəri çevirməsi, təbliğ etməsi üçün əsas şərt mətndir. Yəni şəxsi münasibətləri üstün tutub hansısa ortabab əsəri çevirməz... Və yaxud əgər mətni bəyənibsə müəllifin əqidəsi, hansı cəbhəyə aid olması çox da maraqlandırmaz onu. Ona görə İmdat bəyin siyahısında ən müxtəlif əqidəli, ən fərqli cəbhələrə aid müəlliflərin adlarını görmək olar. Və o bu əsərləri sadəcə, tərcümə etməklə işini bitmiş saymır. Əsərlərin Türkiyədə yayılması, nüfuzlu orqanlarda çapı üçün çalışır, tədbirlər düzənləyib oxuculara təqdim edir. Əsas olan budur ki, bütün bu işləri ürəkdən, sevərək edir. Bu məqamda son illərdə Türkiyədə yüzlərlə, minlərlə sayda yayılan “Qarabağ hekayələri” antalogiyasını xüsusi vurğulamaq istərdim. Bu antalogiya İmdat bəyin şəxsi təşəbbüsü ilə araya-ərsəyə gəlib. Kitabda müxtəlif müəlliflərin Qarabağ mövzusunda hekayələri yer alıb. Antalogiyanın digər müəllifi millət vəkili Qənirə Paşayeva ilə birgə İmdat Avşar Türkiyənin müxtəlif şəhərlərində, bölgələrində bu kitabın təqdimatlarını keçirir, həqiqətlərimizin təbliğatı üçün çalışır. Bütün bu nəcib əməllər İmdat bəy haqda ən təsirli sözləri, hətta tərifləri dilə gətirməyə imkan verir.

Keçən ilin bu günlərində İmdat Avşarın doğulub böyüdüyü Kırşəhərə səfərimiz vaxtı onun nə qədər qonaqpərvər, dostcanlı olmasını bir daha müşahidə etdim. Bu şəhərdə təşkil olunmuş Kitab fuarında bizim - Anar müəllimin, Rəşad Məcidin və mənim də kitablarımızın imza günləri keçiriləcəkdi. Eyni zamanda Azərbaycan ədəbiyyatının çağdaş mənzərəsini əks etdirən yazar-oxucu görüşümüz də olacaqdı. Və

o günlərdə mən İmdat bəyin dostları Mövlud Torpaq və Çağatay bəylə birgə bizlərə necə diqqət göstərməsini unutmuram. Kırşəhəri, Nevşəhəri, Kapadokiyanı birgə gəzintimiz isə yaddaşımda bir nağıl kimi qalıb. Artıq vurğuladığım kimi, bu istedadlı qələm dostumuzun şəxsi keyfiyyətləri, yoldaşlığı, qonaqpərvərliyi də elə həmin səfərimizdə açılmışdı mənim üçün. Öz yerliləri ilə, oxucuları ilə görüşündə söhbətləri, Kırşəhərin abdalları, qəribə adamları haqda danışdıqları isə necə incə bir yumor hissinin olmasını göstərirdi. Həmin görüşdə Kırşəhərlilərin öz yerlilərini, yazıçılarını necə coşquyla, sevgiylə qarşılamaları da məni xeyli təsirləndirmişdi. Amma elə o tədbirdə bunu da başa düşürdüm ki, İmdat bəy təkcə dünyaya göz açdığı Kırşəhərdə yox, Türkiyənin hər yerində belə sevilir, bu cür hörmət sahibdir. Bunu yazıram və düşünürəm axı Bakıda, Azərbaycanda da sevənləri, yolunu gözləyənləri az deyil. Amma qəribədir ki, İmdat bəy bura da gələndə qonaq kimi yox, elə ev yiyəsi kimi aparır özünü. Bakıda ocaq saydığı Yazıçılar Birliyini, ustadı saydığı Anar müəllimi ziyarət edir, Rəşad Məcidin, Elçin Hüseynbəylinin, Əjdər Olun dost məclislərində özünü suda balıq kimi hiss edir, hələ rayonlara da gedib köhnə dostları, həmkarları - İsmayıllıda Musa Yaqub, Şabranda Aydın Tağıyev, Novruz Nəcəfoğlu kimi ziyalıları görüb sevindirməyi özünə borc bilir.

Bütün bu sadaladığım keyfiyyətləri, uğurları qədirbilən, istedadlı, zəhmətkeş dostumuzun əlli ildə qazandıqlarıdır. Və mən əminəm ki, qarşıda onu daha böyük uğurlar gözləyir. Amma elə bu məqamda düşünürəm bəs İmdat Avşarın çatışmayan, mənfi cəhəti yoxdumu? Məncə, var... Uzaqlığı. Belə bir deyim də var, sevdiklərimizə yeganə bağışlaya bilməyəcəyimiz “əməlləri” yanımızda olmamalarıdır. İmdat Avşara tezliklə bu “səhvini” düzəltməyini, burda - dostları, sevənləri arasında yubileyini qeyd etməyini diləyirəm.

Əlli yaşın kutlu olsun, əziz dost!

PƏRVİN

525-ci qəzet.- 2017.- 6 may.- S.15.