Vətənin fazil insanı - müəllim

Elm bir nur, cəhl zülmətdir,

Cəhl cəhənnəm, elm cənnətdir.

Üləma həqqini rəayət qıl,

Əhli-elmə həmişə hörmət qıl.

Sənə hər kimsə elm edər təlim,

Ona vacibdir eyləmək təzim.

Seyid Əzim Şirvani

Uca ad, uca məqam sahibləri! Və o adı çiyinlərində vicdanla, məsuliyyətlə daşıyan müəllimlərimiz!

Bəli, müəllimlik bütün peşələrin fövqündə dayanan müqəddəs, çox şərəfli bir peşədir, şərəfli olduğu qədər də mürəkkəb, məsuliyyətli vəzifədir. Müəllim gənc nəslin mənəvi aləminin memarı, cəmiyyətin etibar etdiyi şəxsdir. Müəllim elm, bilik xəzinəsinin qapısını insanların üzünə açan bir varlıqdır. Bu xəzinəyə inamla daxil olanlar həyatın enişli-yoxuşlu yollarında büdrəmir, öz biliyi və əməlləri ilə cəmiyyətin inkişafına töhfələr verirlər. Elə buna görə də dünyada müəllim əməyinin bənzəri yoxdur. Doğrudur, müəllim millətin, xalqın içində ən uca mənəvi zirvədir... (Namiq Atabəyli).

Əgər bu gün biz bəşəriyyətin çatdığı yüksək inkişaf səviyyəsi, elmi-texniki nailiyyətlər barədə məmnunluqla söhbət açırıqsa, buna görə ilk növbədə müəllimlərə minnətdar olmalıyıq. Çünki hər bir şəxsin həyatda formalaşmasında, tərbiyələnməsində müəllimin əməyi, zəhməti çox böyükdür, əvəzsizdir. Uğurlarımızın arxasında müəllimlərimizin illər boyu çəkdikləri gərgin zəhmət dayanır. Həyatda tutduğu mövqedən asılı olmayaraq, hər kəs müəllimi qarşısında baş əyir, onu həmişə xoş duyğularla yad edir.

Müəllim elə bir nurdur cahanda,

Günəşdən parlaqdır könül dünyası.

Müəllim olubdur hər bir zamanda

Bəşərin mürşidi, piri, mövlası.

Namiq Atabəyli

Müəllim kimdir? Müəllim hansı qabiliyyət və şəxsi keyfiyyətlərə malik olmalıdır? Belə suallarla biz tez-tez rastlaşırıq. Əlbəttə ki, müəllim - ilk öncə həmişə və hər yerdə öz ziyası və nuru ilə cəmiyyətə işıq saçan bir insandır. Müəllim geniş dünyagörüşünə, milli-mənəvi dəyərlərə, yüksək mədəniyyətə, intellektə, mənəviyyata malik, xalqa, vətənə sadiq, hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət olmalıdır. Müəllim tələbələrinin yaxın dostu, sirdaşı, qayğıkeşi, düşünəni, onların bu günü və gələcəyi üçün narahat olanı, addımlarını düzgün atmaları naminə yolgöstərəni, bələdçisi olmalıdır. O, təkcə özünün deyil, həm də hər bir tələbəsinin taleyini yaşamalı - sevinci, kədəri, problemləri ilə birgə.

Əsl pedaqoqda mərifət gərək,

Nümunə göstərə bu cəmiyyətə.

Hər işıqlı zəka, alovlu ürək

Mürşid olmalıdır əziz millətə.

Namiq Atabəyli

Müəllim əməyinin nəticəsində cəmiyyət formalaşır, savadlı, bilikli, geniş dünyagörüşlü, nümunəvi əxlaqa malik insanlar yetişir. Bu insanlar cəmiyyəti daha da inkişaf etdirir. Və hər birimizin layiqli vətəndaş kimi yetişməyində müəllimlərimizin əvəzsiz xidmətləri olmuşdur.

Təbii, hər birimizin öz müəllimi vardır və biz bütün ömrümüz boyu onun xatirəsini hörmətlə, minnətdarlıqla qəlbimizdə yad edib, yaşatmağa çalışırıq. Çünki müəllimlərimizlə keçirdiyimiz zaman bizim yaddaşımızda əbədi həkk olaraq, həyatımızda gözəl izlər qoyur, bizə həyatı öyrədərək, əməllərilə örnək olur, doğruya yönəldərək, bizə həyat dərsi verir. Və bizim hər birimizin mənəvi borcu - onların xatirəsini yaşatmaqdır.

Əgər xalqımızın tarixinə nəzər salsaq, müxtəlif vaxtlarda həyatınıxalqının rifahına, onun elminin, təhsilinin, mədəniyyətinin inkişafına həsr edən mütəfəkkirlərin yetişdiyini və onların yetirdiklərinin şahidi olarıq. Və xalqımızın yetirdiyi belə şəxslərdən biri - görkəmli alim və böyük müəllim, bacarıqlı təhsil təşkilatçısı, xeyirxah insan, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor Qoşqar Teymur oğlu Əhmədovdur. Təbii ki, belə vətənpərvər ziyalı, istedadlı alim, müdrik və xeyirxah insanın yüksək ixtisaslı elmi kadrların hazırlanmasında, gənclərin elmə gəlməsində, elmin çətin yollarında onlara sidq-ürəklə bələdçilik edərək, layiqli alim kimi yetişməsində böyük zəhməti olmuşdur. Qoşqar Əhmədovun belə yetirmələrindən biri, gözəl müəllim və rəhbər, təvazökar və qayğıkeş insan, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor Misir Mərdanovdur. O, öz mənəvi borcunu yerinə yetirərək, dəyərli müəlliminin dərin məzmunlu həyat yolunu qələmə alaraq, onun əziz xatirəsinə ithaf etdiyi “Müəllimim Qoşqar Əhmədov” adlı kitabında bədii əks etdirmişdir. Bakının “Radius” mətbəəsində çap olunmuş 261 səhifədən ibarət olan bu kitab Qoşqar Əhmədovun həyatına və elmi yaradıcılığına həsr olunmuşdur. Kitabda qısa, lakin mənalı ömür yaşamış müdrik müəllimin hər kəsə nümunə olacaq həyat yolu haqqında geniş məlumat verilir. Kitab çoxsaylı arxiv materiallarına əsasən tərtib olunmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, arxiv sənədlərilə işləmək, materialları toplamaq, sistemə salmaq, nizam vermək, onları kitab şəklində oxuculara təqdim etmək zaman, gərgin və böyük əmək tələb edən məsuliyyətli bir işdir. Bu gərgin əməyin nəticəsində ərsəyə gələn “Müəllimim Qoşqar Əhmədov” adlı kitabında onun böyük alim, müəllim, elm və təhsil təşkilatçısı kimi geniş fəaliyyəti, riyaziyyat elminə gətirdiyi yeniliklər, tələbələri, yetirmələri haqqında ətraflı məlumat verilir.

Biz öz tariximizi, sözsüz ki, kitablarda yaşada bilərik. Böyük dahilər kitabın heç nə ilə əvəz olunmayan bilik xəzinəsi olduğunu hər zaman qeyd ediblər. Buna görə də biz bildiklərimizi kitablara, ən başlıcası, dəyərli məlumatlarla zəngin olan kitabları qələmə alan və bizlərə təqdim edən müəlliflərə borcluyuq.

Nə qədər Elm var bu Yer üzündə

Bəşər həyatında fədakarlıq var.

Dünyanın zirvəsi Elm dağıdır,

İnsanlığın tacı Kitab vərəqi.

Namiq Atabəyli

“Müəllimim Qoşqar Əhmədov” adlı kitabın qələmə alınmasında müəllifin məqsədi, ilk öncə, müəlliminin əziz xatirəsini yaşadaraq, onun qarşısında mənəvi borcunu yerinə yetirmək, oxucuları elm və təhsil tarixi ilə tanış etmək, xüsusən Azərbaycanın ilk ali təhsil ocağı olan Bakı Dövlət Universitetinin və ölkəmizdə riyaziyyatın tarixi ilə məşğul olanları məlumatlandırmaqdır. Müəllifin fikrincə kitab həyatda istər elm sahəsində, istərsə uğur pilləsində özünəməxsus yer tutmaq istəyənlər üçün də bir həyat dərsi olacaq.

Kitab ön söz, Qoşqar Əhmədovun həyat və fəaliyyətinə həsr olunmuş 17 bölmədən, ad göstəricisindən, istifadə olunmuş ədəbiyyatdan ibarətdir. Hər bölmənin müdrik insanların maraqlı və dəyərli kəlamları ilə zənginləşdirilməsi kitabı daha da maraqlı edir və bölmədən-bölməyə addımlayaraq sanki bir enerji verir insana. Kitabda müəllif Qoşqar Əhmədovu təkcə alim, müəllim, riyaziyyatçı kimi deyil, eyni zamanda yüksək insani keyfiyyətlərini, zəngin daxili mənəviyyatını bariz şəkildə əks etdirir.

Qoşqar Əhmədov ömrünün sonuna qədər Azərbaycanda riyaziyyatın inkişafı yolunda böyük işlər görmüş, 30 ilə yaxın elmi-pedaqoji və elmi-təşkilati fəaliyyət göstərmiş, 60-dan çox elmi əsər yazmış, 60-dan çox riyaziyyatçı alim hazırlamış, 30-a yaxın dissertasiya işinə rəsmi opponentlik etmiş. Bütün bu qiymətli məlumatlarla siz, oxucular, yeni kitabda tanış ola bilərsiniz. Qoşqar müəllimin namizədlik və doktorluq dissertasiyaların qısa məzmunu və avtoreferatın surətinin kitabda yer tutması isə riyaziyyatla maraqlanan gənclər üçünbir ərməğandır.

Kitabın səhifələrində faktlarla əsaslanmış məlumatlarla, çoxsayda sənədlərlə, Qoşqar müəllimin özxəttilə yazılmış məktublarla da oxucular tanış ola bilərlər.

Kitabın sonunda ad göstəricisi verilmişdir. Burada Qoşqar müəllimin həyatının müxtəlif anlarında münasibət saxladığı 300-dən çox şəxsin adları əks olunmuşdur.Düşünürəm ki, bu da kitabın müsbət cəhətlərindən biridir, çünki müəllif oxucularavaxtı ilə Qoşqar Əhmədovla yaxınlıq etmiş yüzlərlə insanla tanış olmaq imkanı yaradır.

Kitabın bir maraqlı tərəfi də ondan ibarətdir ki, müəllif Qoşqar müəllimin həyatını izləmək üçün oxucuları tarixi fotoşəkillərlə tanış edir, sanki kitabı canlandıraraq, keçmişə aparır və tarixi hadisələrin canlı iştirakçısı kimi hiss etdirməyə çalışır.

Qoşqar Əhmədov bütün varlığı ilə elmə bağlı idi, riyaziyyat onun üçün həyatın özü idi. Azərbaycanda riyaziyyatın fundamental elm kimi inkişaf etməsində misilsiz işlər görən alim, özündən əvvəlkilərin və çağdaşlarının da uğurlarına qəlbən sevinirdi. İnanıram ki, Qoşqar müəllimin elmə olan sevgisi, alim hünəri, ləyaqətli vətəndaş olması gələcək alimlərimizə həyat nümunəsi olacaqdır. Şübhəsiz, müəllifin yeni kitabı bütün bunları oxuculara aydın şəkildə çatdırmağa qadirdir.

Məlumdur ki, elm yarandığı gündən insanın fəaliyyəti ilə qırılmaz surətdə əlaqədar olmuşdur. Əslində, müasir həyatı və insanın mədəniyyətini elmsiz təsəvvür etmək olmaz. Seyid Əzim Şirvani elm və alim haqqında gözəl sözlər demişdi və onun müdrik kəlamlarından birini də məmnuniyyətlə sizə xatırlatmaq istərdim:

“Elmdir baisi-tərəqqiyi-tam,

Alimə tay deyil güruhi-əvam.

Hələ qalsın bu rəmzlər bari,

Elmsiz adəmin nə miqdari?”

Bu il ölkəmizdə professor Qoşqar Əhmədovun anadan olmasının 100 illiyi qeyd olundu. Onun vəfatından 42 il keçir. Buna baxmayaraq, ali təhsil aldığı və ömrünün sonuna qədər çalışdığı indiki Bakı Dövlət Universitetində və bütövlükdə Azərbaycan riyaziyyatçıları arasında onun adı həmişə böyük hörmət və ehtiramla yad olunur. Məhz Qoşqar Əhmədovun həyat və elmi yaradıcılığına həsr olunmuş yeni kitabın bu ərəfədə işıq üzü görməsi əlamətdar bir hadisədir.

Elm tarixində parlaq əsərləri ilə əhəmiyyətli iz qoymuş görkəmli alim, onun elmi-ədəbi irsi, bəşəriyyətə ərməğan etdiyi ölməz əsərləri ilə bizi tanış edib, riyaziyyat elminin tarixinə dair maraqlı faktlarla biliyimizi zənginləşdirən Misir Mərdanova öz dərin minnətdarlığımızı bildiririk.

Oxucular yeni kitabla Azərbaycanın kitabxanalarında tanış ola bilərlər.

Ölkəmizin inkişaf və tərəqqisində əvəzolunmaz xidmətləri olmuş şəxsiyyətlər kifayət qədərdir. Onları tanımaq, gənc nəsilə tanıtmaq isə hər birimizin ümdə vəzifələrimizdən biridir. Hesab edirəm ki, xalqımızın belə layiqli yetirmələri haqqında dəyərli məlumatlarla zəngin olan xatirələrimizi gənc nəsillərə kitab və ya digər şəkildə çatdırmaq, keçmişimizi yada salıb, tariximizi yaşatmaq hər birimizin müqəddəs borcudur.

Düşünürəm ki, Misir Mərdanovun qələmə aldığı bu xoş xatirə unudulmaz pedaqoq, böyük alim və gözəl insan, Qoşqar Teymur oğlu Əhmədovdan gələcək nəsilə bir yadigardır.

Aynur HƏSƏNOVA

525-ci qəzet 2017.- 18 noyabr.- S.14.