"Türkologiya"da yeni nəfəs
"Türkologiya" jurnalı SSRİ Elmlər Akademiyası və Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının birgə nəşri kimi "Sovetskaya tyurkologiya" adı ilə 1970-ci ildən nəşr həyatına başlayıb.
1992-ci ilə qədər bu adla fəaliyyət göstərib. Nəşr həyatında
tanınmış türkoloqların səsi, nəfəsi
olub. Çox keçmədən SSRİ-dəki
türkoloji araşdırmaların ən güclü nəşr
orqanına çevrilib. Hətta türk
dünyasının şah əsərlərindən olan
"Divani-lüğət-it türk" və
"Qutadqu-bilik" əsərlərinə xüsusi
buraxılışı həsr olunub. 1993-cü
ildən "Türkologiya" adı ilə nəşr
edilir. 1926-cı ildə dünya türkoloqlarının
iştirakı ilə keçirilən I Türkoloji Qurultaya ev sahibliyi edən Bakının sözügedən
elmi jurnalın nəşrini və ənənələrini
davam etdirməsi təsadüfi sayılmamalıdır. Nəşrə
başlayandan düz 17 il baş redaktor
sükanının məhz azərbaycanlı alim Məmmədağa
Şirəliyevə həvalə edilməsi də ölkəmizin
türkoloji araşdırmalarda oynadığı roldan xəbər
verir. 1987-1992-ci illərdə Edhem Tenişev,
1992-2014-ci illərdə akademik Ağamusa Axundov, 2014-2016-cı
illərdə akademik Tofiq Hacıyev jurnalın baş redaktoru
olublar.
Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin 17 fevral
2016-cı il tarixli qərarı ilə akademik Kamal Abdullayev
jurnalın baş redaktoru, AMEA-nın müxbir üzvləri
Möhsün Nağısoylu və Muxtar İmanov baş redaktorun
müavinləri, Elçin İbrahimov isə məsul katib vəzifəsinə
təyin olunmuşlar. AMEA Rəyasət Heyətinin
müvafiq qərarından sonra jurnalın rəhbərliyi elmi
sferasını genişləndirmiş, dilçiliklə
yanaşı, ədəbiyyat, tarix, fəlsəfə,
mifologiya, yazılı abidələr, mədəniyyət
mövzularında və türkoloji mərkəzlərlə
bağlı məqalələrin nəşrinə də qərar
vermişdir.
İldə dörd dəfə nəşr olunan
"Türkologiya" jurnalının üçüncü
sayı artıq işıq üzü görüb. Bu sayda jurnalın elmi əhatəsinin
bir az da genişləndiyini
görürük. Məqalələrin göndərildiyi
ölkələr jurnalın beynəlxalq nüfuzundan və
arealından xəbər verir: Türkiyə, Rusiya, Cənubi
Koreya, Almaniya, Özbəkistan, Gürcüstan. Onu
da qeyd edim ki, hər bir məqalə dərin elmi faktlara
söykənərək öz sahəsində yeni
cığır açır, tədqiqatçıların
toxunulan mətləblərə marağını çəkə
bilir.
Jurnalın 3-cü sayı Daşkənd Dövlət
Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universtetinin
professoru Nəsimxan Rəhmanovun məqaləsi ilə
başlayır. Məqalə türk dilinin keşiyində
duran, dilin saflığını qorumağı
qarşısına məqsəd qoyan Əbülqazi Bahadur xan
haqqındadır. Müəllif, Əbülqazi Bahadur
xanın şifahi (xalq-danışıq) dili ərəb-fars
alınmaları ilə
ağırlaşdırılmış ədəbi dildən
üstün tutduğunu və "Şəcəreyi-Tərakimə"
əsərini bu prinsiplə - sadə danışıq dilində
yazdığını qeyd edir: "Bu tarixi (Şəcəreyi-Tərakimə)
hər kəs bilsin deyə türkcə yazdım. (O qədər
saf türkcə yazdım ki), beş
yaşındakı uşaq belə anlasın".
Professor Nəsimxan
Rəhmanov Əbülqazi Bahadur xanın türk və monqol
etnik tarixini sübuta yetirmək üçün izah etdiyi bir
çox nümunələrə istinad edərək onun XIX əsrin
sonuna doğru Avropa və Rus türkologiyasında ortaya
çıxan Altay nəzəriyyəsini iki yüz il qabaqladığını irəli
sürür. Əbülqazi Bahadur xanın bir
çox monqol sözünə izah verdiyini, türk dilinin digər
dillərdən üstün cəhətlərinə
toxunduğunu, türklərin tarixi əsərlərində
işlənən peyğəmbər adlarını,
"uyğur" kəlməsinin və bir çox qəbilə
adlarının etimoloji aspektdən izah etdiyini məqalədən
oxuyuruq.
İkinci məqalə frazeoloji semantika və
maşın tərcüməsində frazeoloji lüğətlərin
tərtibat prinsipləri haqqındadır. Müəllifləri
professor Kamilə Vəliyeva və dəyərli alim, mərhum
türkoloq Məhəbbət Mirzəliyevadır. Müəlliflər kompüter texnologiyasının
həyatın hər sahəsinə tətbiq edildiyi müasir
dövrdə aktual mövzuya toxunurlar. Maşın
tərcüməsində frazeoloji lüğətlərin tərtibat
prinsipini ətraflı izah edir, həm də faydalı təkliflər
irəli sürürlər. Kompüter tərcümə
sistemlərinin mətnləri daha çox hərfi tərcümə
etdiyini bildirən müəlliflər bu sistemlərin insan - tərcüməçi
modelini əsas götürdükdə daha effektiv
olacağını qeyd edirlər. Frazeoloji
ifadə və deyimlərin dilin milli kimliyini əks etdirdiyini,
məhz buna görə də tərcümədə, xüsusən
də, maşın tərcümə sistemində bir çox
problemlər çıxdığını qeyd edirlər.
Müəlliflər frazeoloji ifadə və deyimlərin
kompüter tərcümə sisteminin bazasına daxil edilməsinin
vacibliyini vurğulayırlar. Elmi-teniki mətnlərin
rus dilindən ingilis dilinə tərcüməsini həyata
keçirən RETRANS sistemi haqda məlumat verir, bu sistemə
iqtisadiyyat, siyasət, hərb və hüquq terminlərinin də
daxil edildiyini yazırlar. Məqalənin
sonunda müəlliflər deyimlərin tərcümə
sistemi üçün politematik kompüter lüğətini
hazırlamağı, beləcə elmi-texniki mətnlərin
Azərbaycan dilindən rus dilinə maşın tərcüməsini
həyata keçirməyi qarşılarına məqsəd
qoyduqlarını oxuyuruq ki, bu da maşın tərcüməsi
sahəsində səmərəli addım sayılır.
"Ədəbiyyat və folklor" rubrikasındakı
türkiyəli professor Osman Fikri Sərtqayanın məqaləsi
böyük şairimiz, himnimizin müəllifi Əhməd
Cavadın "Qara dəniz" şeiri haqdadır. Alim araşdırmasında
"Qara dəniz" şeirinin izinə düşür, bir
çox qaranlıq məqamlara aydınlıq gətirir və
bu qənaətə gəlir ki, şeirin orijinal nüsxəsi
müəllifin 1918-ci il mayın 1-də
öz əli ilə yazıb Əli bəy Hüseynzadəyə
təqdim etdiyi nüsxədir.
O. F. Sərtqaya şeirin əski nüsxəsini və
öz oxunuşunu verir, 1914-15-ci illərdə İstanbul və
ya Gəncədə yazıldığı qənaətinə
gəlir. Məqalədə şeirin türk dilində dəyişikliyə
uğramış şəklini, dəyişdirilmiş
sözlərini, həmçinin, əlavələrini və bəzi
anlaşılmayan sətirlərin mənasını oxuyub
öyrənirik.
Məqalədən onu da oxuyuruq ki, Əli bəy
Hüseynzadənin bir təxəllüsü də A. Turani
olub. Əhməd Cavad "Qara dəniz" şeirinin əvvəlində
"Sevgili Turan məfkurəsinə birinci yol göstərdin"
cümləsində bu təxəllüsə işarə
edib. Müəllif şeirin erməni Sayat Novaya aid
olduğu fikrini qətiyyətlə rədd edərək
yazır: "...Tarih? Gerçeklere uymayan bu
görüşü de bir dezenformasyon ve ya bilgi kirletilmesi
olarak kabul etmek gerekiyor. Bunun
için şairin 18. yüzyılda
Hamidiye gemisini nasıl zikredeceğini düşünmek yeter. Sayat Nova falcı mıydı da Yalta'yı, Kefe'yi,
Tuapse'yi bombalayan Hamidiye zırhlısını olaylardan
yüz yıl öncesinden biliyordu?"
Müəllif Əhməd Cavadın həyat və
yaradıcılığını, Ə. Hüseynzadənin məfkurəsi
uğrunda əzmkar mübarizəsini işıqlandırır,
onun bəzi vacib məsələlər (məsələn,
"tatar xalqı" ifadəsi və s.) haqda fikirlərini
diqqətə çatdırır. Həmçinin,
"Qara dəniz" şeirinin müxtəlif
varinatlarında işlənən "Həmidiyyə",
"Kazbek təpəsi" sözlərini izah edir.
Böyük türkoloq şeirin yazıldığı yer, tarix
və şeirə edilən dəyişiklikləri təsvir
etməklə kifayətlənmir, yazıldığı
dövrü, Azərbaycanın müstəqilliyə
qovuşması kimi tarixi hadisələri,
ziyalılarımızın mücadiləsini də
işıqlandıraraq şeiri ictimai-siyasi hadisələrin
fonunda bütün "tarixi cizgiləri" ilə təqdim
etməyi bacarır.
Eyni
rubrikada Tiflis Dövlət Universitetinin professoru Ketevan
Lortkipanidze və elmi işçisi Vüsalə
Talıbovanın türk atalar sözlərində etnik
ünsürlər mövzusunda araşdırması ilə tanış oluruq. Professor M.
Rusieşvilinin semantik modeli əsasında seçilən 35 atalar
sözü türklərin həm özləri, həm də
digər xalqlar haqda mənfi və müsbət sterotipləri
tədqiqata cəlb edilir. Müəlliflər
bu kimi atalar sözlərinin həm xalqların həyat tərzi
və dünyagörüşü, həm də digər
etnoslara qarşı sterotipləri, təmasda olduğu xalqlara
münasibəti haqqında zəngin material verdiyini qeyd etsələr
də, məqalənin predmetinə uyğun olaraq bu
mövzulara toxunmamışlar. Ancaq
xalqların enişli-yoxuşlu münasibətlərinin və
bir çox tarixi hadisələrin atalar sözündəki izlərinin
araşdırılması mövzusunda gələcək tədqiqatçılara
ipucları verir.
Moskva
Dövlət Dilçilik Universitetinin professoru Aleksandr Bondarev
"Kitabi-Dədə Qorqud"a həsr
etdiyi məqaləsində eposun estetikası ilə romanın
etikası arasındakı dialektin qarşılıqlı təsirlərinə
toxunur. "Kitabi-Dədə Qorqud"un
timsalında dağıdıcı tarixi hadisələrin
mifoloji sahəyə təsirinin nəticələrini göz
önünə sərməyə çalışır. Eposun xalq yaradıcılığının,
romanın isə individual yaradıcılığın məhsulu
kimi ortaya çıxdığını qeyd edir, fikirlərini
əsaslandırarkən akademik Kamal Abdullayevin məşhur
"Gizli Dədə Qorqud" əsərinə də istinad
edir.
Jurnalın
mifologiya rubrikasında cənubi koreyalı professor Han Vo Çoi "Koreya dilində altaycadan gəlmə
şamanizm ünsürləri" adlı ingiliscə məqaləsində
Koreya musokunun (qədim inancının) Altay şamanizmindən
yarandığını və onların hər ikisinin mənşəcə
eyni olduğunu ortaq dil ünsürləri əsasında
sübuta yetirməyə çalışır. Şamanizmə aid terminlərin Koreyada indi də
yaşadığını qeyd edir. "Abaci",
"baksi", "kam", "kow", "kut",
"pudak", "tarkan" sözlərini şamanizmin
Koreya dilindəki izləri kimi tarixi və etimoloji səpkidə
araşdırır, maraqlı müqayisələr aparır.
Məqaləni oxuduqca həmin sözlərin izinə
düşürük, məsələn, "sənətkar,
türk bəylərinin titulu" mənasına gələn
tarkan sözünün XI əsrdən sonra "gözdən
itdiyini", monqol sözü "darxan"ın (vergidən
azad olunan xüsusi şəxslər) işləndiyini
görürük. "Darxan" sözü
cağatay dilinə keçir, qırğızların
"Manas" dastanında "dəmirçi" mənasında
özünü göstərir. Monqol dilində
də "sənətkar, dəmirçi" mənaları ilə
yanaşı, "vergidən azad olunan şəxs"
anlamını qoruyur. Həmin sözün
əlavə mənası kimi V.Lessinqin lüğətində
"dini rituallar üçün ayrılımış
yer" izahını oxuyuruq. Müəllif
bu sözün eyni zamanda, "qutsal, qutlanmış" mənalarında
işləndiyini nəzərə çatdırır. Bu faktlar işığında "tarxan" və
ya "darxan" sözünün hansısa ibtidai inanc və
ya şamanizmlə əlaqəsindən xəbər verir.
Buradan anlayırıq ki, tarxanlar məhz dini vəzifələrinə
görə vergilərdən azad edilibmiş. Yakutlar dəmirçiyə şaman qədər
ehtiram göstərirlər. Onlar ədəbli
bir qız görəndə onun dəmirçi və ya
şamana yaxşı bir həyat yoldaşı
olacağını deyirlər. Yakut
şamanizminə görə, dəmirçilər xəstələri
sağaltmağı və gələcəkdən xəbər
verməyi bacarırlar. Nəhayət,
müəllifin bələdçiliyi ilə müasir Koreya
dilində işlənən "tarku" sözünə gəlib
çıxırıq. "Tarku"
Koreya dilində "dəmirin bir parçasını odda
qızdırmaq" mənasına gəlir. Müəllif Koreya dilində şamanizmin izlərini
ortaya çıxararaq bu qalıqların digər dillərdə
də araşdırılmasına yol göstərir.
Bakı
Avrasiya Universitetinin professoru Firidun Cəlilovun "Lemni
yazısının mənşəyi hara aparır?" məqaləsində
Lemni adasından tapılan kiçik yazı örnəklərinin
oxunuşu ilə tanış oluruq. Müəllif kombinator və etimoloji metoddan istifadə
edərək Lemni yazısını tamam fərqli kontekstdə
oxuya bilir. Sonda belə bir qənaətə gəlir ki,
"qədim türk tarixinə yeni bəlgə verən lemni
yazısı Suqas//Saqas elinin, suqas (çuvaş?) dilinin və Aker Tagarın mənsub olduğu
araz soyunun qamərlərlə bağlı olduğunu ortaya
qoyur. Bu izah qamər-etrusk əlaqələrinə
də işıq tutur, etrusk dilinin türk qatında
çuvaş dilinə məxsus elementlərin
varlığına, özlərini rasen (arasen) adlandıran
etrusk toplumunda qamər (kimmer) kökənli araz boyunun önəmli
çəkisinə aydınlıq gətirir. Göytürk yazılarından min il qədim olan Lemni
yazısı Prototürk atayurdunu Ön Asiyada verən Urmu
teoriyası üçün də çox önəmli bəlgədir".
Müəllif Lemni yazılarını oxuyaraq "Egey dənizində
olan Lemni adasında e.ə. I minilliyin
ortalarına qədər finik və türk əlifbaları ilə
eyni mənşəli yazıdan istifadə olunmuşdur" nəticəsinə
gəlir.
"Türkoloji mərkəzlər" rubrikası
Almaniyada türkoloji araşdırmalarına həsr olunub. Sofiye
Niyentimpin 16 səhifəlik ingiliscə məqaləsindən
Almaniyada türkoloji mərkəz və tədqiqatlar haqda
dolğun məlumat alırıq. Məqalədə
oxuyuruq ki, Almaniyada türkoloji araşdırmalar keçən
əsrin əvvəllərində başlasa da, 50-ci illərdə
vüsət alıb. Müəllif Almaniyanın Azad
Berlin Universiteti (The Free University of Berlin), Yohannes Qütenberq
Universiteti, Humbolt Universiteti, Corc Avqust Universiteti, Lüdviq
Maksimilian Universiteti, Hamburq Universiteti kimi nüfuzlu ali məktəblərində
aparılan türkoloji araşdırmalardan söz
açır, hər universitetdə türkoloji tədqiqatların
başlanma tarixi, istiqamətləri və bu sahədə
işləyən alimlər, həmçinin, dil proqramları,
türkoloji mərkəzlər, icra edilən və
yekunlaşdırılan elmi-tədqiqat layihələri
haqqında qısa məlumat verir.
Məsələn,
Azad Berlin Universitetində Krım tatarlarının dili,
türkmən dili, Osmanlı və cağatay əlyazmaları
üzrə araşdırmalar aparıldığını, həmçinin,
türk-monqol dil əlaqələri, qərbi monqol dialektləri,
Azərbaycan dilçiliyi, tipoloji dilçilik, Altay
xalqlarının dil əlaqələri və folklorunun tədqiq
edildiyini öyrənirik. Universitetin tədqiqatçısı
Habil Mişel osmanlı, türk və
başqırd dilləri ilə yanaşı, SSRİ-nin
dağılmasından sonra Azərbaycan da daxil olmaqla,
türkdilli ölkələrdə milli kimlik məsələlərini
də araşdırır. Azad Berlin Universitetində
tamamlanmış layihələr arasında "Azərbaycan və
Orta Asiya ölkələrində dil siyasəti"nin (Barbara Kellner, Yakob Landau) olduğunu da məqalədən
öyrənirik.
Məqalədən onu da oxuyuruq ki, Humbolt Universitetində
Azərbaycan Respublikası tərəfindən maliyyələşdirilən
mərkəzdə professor Eva-Maria Auçun rəhbərliyi
altında Azərbaycan tarixi sahəsində araşdırmalar
aparılır. Professor Eva-Marianın Rusiya tarixini, Sovet İttiffaqı
və onun xələf dövlətləri, müstəmləkəçilik,
millətçilik və din siyasəti ilə yanaşı,
milli hərəkatlar, Qafqaz xalqlarının kültürü
və bölgədəki münaqişələr, alman-Qafqaz əlaqələri
sahəsində də araşdırmalar
apardığını buradan oxuyuruq.
Almaniyanın
13 universitetində ümumən türk-alman dil əlaqələri,
türk abidələri, qədim və müasir türk dilləri
(Azərbaycan, türk, qazax, yeni uyğur, özbək, tatar,
qıpçaq, altay dilləri və s.), Yaxın və Orta
Şərqin tarixi və mədəniyyəti, islam və
sufizm, İran və Türkiyənin mətbuat tarixi, məmlüklərin
tarixi və mədəniyyəti, Qafqaz xalqlarının mədəniyyəti,
tarixi, dil məsələləri, dil siyasəti sahəsində
dərin elmi araşdırmalar aparıldığı haqda məqalədən
kifayət qədər bilgi əldə edirik.
"Redaksiyaya məktub" rubrikasında Türkiyədə yaşayan azərbaycanlı alim, Qazi Universtetinin professoru Mehman Musaoğlu, universitetin digər professorları Fatih Kirişçioğlu, İbrahim Dilək və dosent Tümən Somuncuoğlunun "Türkologiya" jurnalının redaksiyasına ünvanladığı "Türkiyədən baxışlar" məqaləsində jurnalın fəaliyyəti, qarşıda duran məsələlər, türkologiyanın aktual problemləri mövzusu ətraflı işıqlandırılır. Məqalənin əvvəlində türklük fenomeninə toxunulur və bir çox türk xalqlarının qurultaylar keçirməsi birlik-bərabərlik yolunda atılmış önəmli addım kimi diqqətə çatdırılır. 2001-ci ildən bəri Azərbaycanda dördü keçirilən Dünya Azərbaycanlıları qurultaylarında əvvəlcə Ümummilli lider ulu öndər Heydər Əliyevin, sonra isə Prezident İlham Əliyevin konseptual çıxışlarının Türk dünyasında çox böyük əks-səda doğurduğu qeyd edilir.
Müəlliflər 2016-cı ildən akademik Kamal Abdullayevin redaktorluğu və ön sözü ilə "Türkologiya" jurnalının yayım həyatını tamamilə yeni bir fəaliyyət proqramı ilə davam etdirməsini bütövlükdə ümumtürk mədəniyyəti və ayrılıqda türk xalqlarının dili, ədəbiyyatı, folkloru, etnoqrafiyası və s. haqqında aparılan elmi araşdırmaların konseptual-koqnitiv səciyyəli istiqamətlər və metodların tətbiq olunması zərurətinin bir nəticəsi kimi izah edirlər. "Türkologiya" jurnalının nəşr həyatından vacib məqamları vurğulayan müəlliflər jurnalın hər sayını haqlı olaraq "Türkoloji elmi-mədəni hərəkat"da yeni bir hadisə kimi dəyələndirir, jurnalın nəzdində keçirilən türkoloji seminarları və ilk seminarda akademik Kamal Abdullayevin toxunduğu mətləbləri yüksək qiymətləndirirlər. Bu yerdə akademik Kamal Abdullayevin seminarın əsas məqsədinin türkologiya elminin nailiyyət və problemlərinin görkəmli türkoloqlarla birgə müzakirəetmək və gənc türkoloqları da bu elmin gəlişmələri və canlı əfsanələri ilə tanış etmək olduğunu vurğuladığını qeyd edirlər.
Müəlliflər jurnalın nəşr həyatında 2016-cı ildən etibarən üçüncü bir akademik dövr başladığını qeyd edirlər: "Akademik Kamal Abdullayevin "Türkologiya" jurnalının baş redaktoru, Elçin İbrahimovun məsul katib olması, yeni redaksiya heyəti, eyni zamanda, beynəlxalq məsləhətçilər qrupları üzvlərinin öz sahələrində tanınmış alimlər arasından seçilməsi, konseptual səciyyəli üst başlıqlar və ya rubrikalarla jurnalın bölmələrinin yenidən müəyyənləşdirilməsi və elə ilk saylarda yayımlanan məqalələr də sözügedən akademik dönəmin gələcək möhtəşəm ayaq səslərindən xəbər verir".
Məqalənin davamında akademik Kamal Abdullayevin türkoloqlara üz tutaraq hansı aktual elmi problemlərin araşdırılmasının və prioritet türkoloji istiqamətlərin müəyyənləşdirilib dərindən öyrənilməsinin zəruri olduğunu soruşmasına cavab olaraq 9 maddəlik təklif və fikirlərini dilə gətirir və elmi faktlarla əsaslandırırlar.
Bu təkliflər nəinki "Türkologiya" jurnalının, həm də bütün Türk dünyası araşdırmalarının qarşısında duran vacib məsələlərdir: Ural-Altay nəzəriyyəsinin XXI əsrin qlobal, tarixi, konseptual-sosial konsteksində yenidən tədqiq edilməsi, əcdad türk mətninin rekonstruksiyası, Orxon-Yenisey abidələrinin ədəbi növünün, nəzm, və ya nəsrlə yazılmasının müəyyənləşdirilməsi, iltisaqi dillərin elmi terminoloji sisteminin yenidən işlənməsi, jurnalda vahid transkripsiyanın tətbiq edilməsi və s.
"Resenziyalar" rubrikasında Abid Tahirlinin professor Vilayət Quliyevin "Füyuzat"ın iki yazarı" əsəri haqqında resenziyası diqqət çəkir. Məqalədən öyrənirik ki, kitab "Füyuzat" jurnalının iki müəllifi: Həsən Səbri Ayvazov və Əhməd Kamalın həyat və yaradıcılığına həsr olunub. Bu iki türk oğlunun Azərbaycandakı ziyalı fəaliyyətini təsvir edən məqalə müəllifi əsər haqqında dolğun təəssürat oyadır. V. Quliyevin bu əsəri gözləri "Füyuzat"ın digər müəlliflərinə çevirməklə yanaşı, "Füyuzat" fonunda mətbuat tariximizin araşdırılmasına da dəyərli töhfədir.
Eyni rubrikada Bakı Dövlət Universitetinin dissertantı İmanyar Quliyevin türkiyəli professor Mustafa Arqunşah və dosent Qalib Günərin birlikdə işləyib ərsəyə gətirdikləri "Codex Cumanicus" kitabı haqqında resenziya da maraq doğurur. Müəllif bu nəşrdə XIII - XIV əsrlərə aid edilən qıpçaq abidəsi "Codex Cumanicus"un bütün mətninin transliterasiya, tərcümə və faksimilenin əhatə edildiyini, kitabın təkcə "Codex Cumanicus"un transliterasiya və tərcüməsi deyil, abidə üzərində aparılmış dərin tədqiqat olduğunu, gənc tədqiqatçılara yeni araşdırma sahəsi açdığını vurğulayır.
"Elmi həyat" rubrikasında keçirilən beynəlxalq konfranslar, bu konfranslarda müzakirə edilən məsələlər haqda məlumatı Kifayət Hacıyeva və Elçin İbrahimovun xronikasından əldə edirik. "Nekroloqlar" rubrikasında isə iyunun 26-da vəfat edən görkəmli rus türkoloqu Dmitriy Nasilov, sentyabrın 15-də dünyadan köçən tanınmış türkoloq Semih Tezcanın həyatı və elmi fəaliyyəti işıqlandırılır.
"Personalia" rubrikasında böyük türkoloq professor Zeynəb Qorxmazın anadan olmasının 95 illiyi münasibətilə yazılmış yazını oxuyur, onun elmi fəaliyyəti, fundamental türkoloji araşdırmaları ilə tanış oluruq. Anna Maria fon Qabendən əski uyğur dilini öyrənən Z. Qorxmaz Anadolu dialektləri, türk dilinin qrammatikası mövzularında sanballı əsərlərin müəllifidir. Məqalə müəllifi Şükrü Haluk Akalının yaxın keçmişə aid bir xatirəsi mərhum akademik A. Axundovun əsərlərinin əhəmiyyətini də vurğulayır: "Bugünlerde Türkiye Türkçesi dil bilgisinin ses bilgisi bölümünü yazmaya başlayan Prof. Dr. Korkmaz, 2017 yılının Nisan ayında Bakü'ye gideceğimi duyunca "Rahmetli Ağamusa Ahundov'un fonetik ile ilgili kitapları var. Bana onları getirin de çalışmamda değerlendireyim" demişti. Merhum Ahundov'un kitaplarını Bakü'den getirdim. Prof. Dr. Korkmaz şimdi Türkiye Türkçesinin ses bilgisi bölümünü yazıyor".
"Türkologiya" jurnalı böyük alim, akademik, fikir adamı, tənqidçi, tərcüməçi və dünyada məşhur bir yazıçının redaktorluğu, tanınmış alimlərdən ibarət redaksiya heyəti və beynəlxalq məsləhətçilərin koordinasiyalı işi sayəsində elmi ənənə və yenilikləri sintez etməkdədir. Elmi mərkəzlərlə əlaqələrini genişləndirir, elmi konfrans və seminarlar təşkil edir. Bu çoxyönlü fəaliyyətin nəticəsidir ki, "Türkologiya" jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından etibarən Amerika Birləşmiş Ştatlarında fəaliyyət göstərən MLA-nın (Modern Language Association) biblioqrafiyasına daxil edilib. Həmçinin, oktyabr ayında "Türkologiya" jurnalı SAJİ indeksləşdirmə təşkilatı tərəfindən impakt faktor statusu qazanıb və jurnal ilkin olaraq SAJİ-nin 1,765 indeksinə layiq görülüb. SAJI Hollandiyada fəaliyyət göstərən beynəlxalq indeksləşdirmə və istinad mənbəyidir.
"Türkologiya" jurnalının daha böyük elmi uğurlara imza atacağına, türkoloji tədqiqatlar sahəsində 200 illik ənənəni yeni elmi araşdırmalarla zənginləşdirib inkişaf etdirəcəyinə ürəkdən inanırıq.
İmanyar
QULİYEV
BDU-nun
türkologiya kafedrasının dissertantı
525-ci qəzet 2017.- 28 noyabr.- S.4;7.