Fədakarlıq
tarixçəsi - “525”-25
“525-ci qəzet”in qarşıdan gələn 25 illik
yubileyi ilə bağlı Bakı Dövlət Universitetinin
professoru Cahangir Məmmədlinin rəhbərliyilə
xüsusi nəşr layihəsi həyata keçirilir.
Bununla əlaqədar hazırlanan kitabda Azərbaycanın
dəyərli qələm adamlarının fikirləri,
yazıları yer alacaq.
Həmin yazılar ardıcıl şəkildə qəzetimizdə
də dərc olunacaq.
Böyük
tarixi yol keçən, Həsən bəy Zərdabi, Mirzə
Fətəli Axundzadə, Cəlil Məmmədquluzadə,
Əli bəy Hüseynzadə, Ömər Faiq Nemanzadə, Məhəmmədağa
Şahtaxtlı, Üzeyir Hacıbəyli, Qulam Məmmədli,
Nəsir İmanquliyev kimi fədakar, qeyrətli qələm
sahiblərinin çiynində ucalan Azərbaycan milli mətbuatı
bu gün də xalqımızın, azad, müstəqil
dövlətimizin xidmətindədir. Babaların,
ataların şərəfli yolu layiqincə davam və
inkişaf etdirilir.
Sevindirici hal odur ki, əsl həqiqətə,
aydınlığa üz tutan, 142 illik şərəfli milli
mətbuat yolunu yazılarında ləyaqətlə davam etdirən,
millətimizin, vətənimizin, azad, müstəqil dövlətimizin
tərəqqisinə, inkişaf və intibahına fədakarlıqla
xidmət edən qəzet və jurnallarımız, həqiqi
jurnalistlərimiz bu gün daha çoxdur. Məsələn, bu
məqamda tam səmimi olaraq “525-ci qəzet”in adını
çəkə bilərəm.
Bu, müstəqillik dövrünün
yetirməsidir. Azərbaycan milli mətbuatının
tarixi ənənələrini layiqincə davam və
inkişaf etdirən, özü də ciddi bir tarix yaradan yeni qəzetdir.
Etiraf edim ki, “525-ci qəzet”i, xüsusilə, onun şənbə
buraxılışlarını həmişə gözləmişəm
və izləmişəm. Bu qəzet,
adətən, təzə söz deməsiylə, milli mətbuat
məkanımızdakı ağ səhifələri yenidən
yazması, boşluqları doldurması, hadisələrə
realist, praqmatik, analitik, cəsarətli münasibət göstərməsi,
kosmopolit biganəlikdən uzaqlığı, təəssübkeş
milli mövqeyi, ədəbiyyatımızın,
çağdaş ədəbi prosesimizin saf köklər,
sağlam təməllər üzərində
inkişafına qayğı göstərməsiylə
seçilir. Və mən bu
sözləri yaza-yaza dahi dərdçəkənimiz Mirzə
Cəlil Məmmədquluzadənin heç vaxt
unutmadığım tarixi sözlərini bir daha
xatırlayıram: “Qələmin
müqəddəs vəzifəsi xalqın xoşbəxtliyi
yolunda xidmət etməkdir. Bu ola gərək
hər bir qələm sahibinin amalı. ...Sözün doğrusunu
danışmaq hünərdir!”
“525-ci qəzet” 25 illik fədakar fəaliyyəti ilə
Mirzə Cəlilin həmin tarixi sözlərini təsdiqləyib,
praktik şəkildə həyata keçirib.
O, xalqın xoşbəxtliyi yolunda xidmət etmək
amalıyla SÖZÜN DOĞRUSUNU DANIŞIB, Azərbaycanın
milli mətbuatına dəyərli töhfələr verib,
jurnalistikamızın düşüncə
hüdudlarını, publisistik-analitik təfəkkür
miqyaslarını genişləndirib, qəzetçiliyin əsas
istiqamətlərindən olan informasiya, xəbər vermək
mədəniyyətini yüksəldib.
Məlumdur
ki, informasiya azadlığı informasiya anarxiyası, ucuz
dedi-qodu, sensasiya bazarı, söz alverçiliyi deyil; “525-ci qəzet” öz səviyyəli,
ağayana informasiya sərbəstliyi ilə qəzetlərimizdə,
çağdaş KİV sistemində
XƏBƏRÇİLİK
MƏDƏNİYYƏTİNİN müasir klassik
formatını təqdim edir; mən
bu qəzetin səhifələrində bircə dəfə də
sensasiya aludəçiliyinə, anarxist yalan-palana, dedi-qodu xəstəliyinə,
boz bulvar sözbazlığına rast gəlmədim; bu,
sözü urvatdan salmayan, əksinə, sözü publisistik
yüksəkliklərə qaldıran, sözə
SAHİBLİK EDƏN və zamanın sözünü
sözün zamanında deyə bilən, yaşı kimi ruhu
da cavan, daim səfərbər olan kamil jurnalistika məhsulu,
yaradıcı qəzetdir.
Təəssüf ki, müasir Azərbaycan milli mətbuatında
yaşı cavan, özü qoca, ruhən düşkün, min
bir virusa yoluxan bədbəxt, xəstəhal qəzetlər,
jurnallar, reketçi söz dəllalları da yox deyil.
O da məlumdur ki, həmin dırnaqarası qəzetçiklərin
heç bir oxucu auditoriyası yoxdur; onlar müəyyən
naşı məmurları, iş adamlarını qorxutmaq,
mafioz sövdələşmələrlə nəsə
çırpışdırmaq... üçün çap
edilir. Düşünürəm
ki, milli mətbuatımızı gözdən salan belə
bayağı çap kağızlarına ən yaxşı
cavab “525-ci qəzet”in yüksək qəzetçilik mədəniyyətidir.
Hər
bir qəzet öz yaradıcısına, baş redaktoruna bənzəyir
- lap genetik varis, qan qohumu kimi. Bu baxımdan
“525-ci qəzet” də istisna deyil. “525-ci qəzet”in hər sayından,
hətta hər səhifəsindən onun yaradıcısı
və 25 illik baş redaktorunun - istedadlı şair,
yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin katibi, fədakar ziyalı Rəşad Məcidin sakit,
təmkinli, ağayana səsi gəlir.
Rəşad
Məcid Azərbaycan ədəbiyyatında, istər poeziya və
nəsrimizdə, istər publisistikamızada öz
sözünü demiş, öz fərqli ədəbi obrazını,
mükəmməl və mötəbər müəllif
mövqeyini yaratmış, hələ nisbətən gənc
yaşlarından klassik portret cizgilərinə sahiblənmiş
QƏLƏM ADAMI, sənətkar və şəxsiyyətdir. Onun sözü və əməli əkiz qardaş
kimi bir-birinə bənzəyir, sənəti və şəxsiyyəti
HƏMQAFİYƏDİR.
Onun əsərlərini çağdaş
müstəqillik dövrümüzün bədii salnaməsi,
canlı ensiklopediyası adlandırmaq olar. Bu əsərlərdə - Rəşad Məcid
ünvanlı şeir və hekayələrdə, məqalə
və esselərdə Azərbaycanın sevincləri və dərdləri
qolboyundur, millətimizin Qarabağ ağrıları
bütün dünyaya boylanır, “Məni görün, haqqa,
həqiqətə, ədalətə səs verin, kömək
olun” deyir. O ağrıları istər şəxsi həyatında,
istər ictimai və mətbu fəaliyyətində, istər
bədii əsərlərində bütün qəlbi-qanıyla,
bütün ruhuyla yaşayır və yaşadır Rəşad
Məcid.
Deyərdim ki, Rəşad Məcid əsərlərində
ən çox görünən, oxucuyla birbaşa
görüşən, danışan, həsbi-hal edən sənətkarlarımızdandır.
Bu baxımdan, o, Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə,
Üzeyir Hacıbəyli kimi zirvələri yada salır; Rəşad Məcid istedadlı
oxucu qəlbində kotan kimi şırım açıb
DƏRD ƏKƏN və QƏLƏBƏ GÜLLƏRİ
bitirən, yetirən sinəsi qanlı vətənpərvər
yazıları, vətəndaş əsərləri ilə həmin
möhtəşəm zirvələrin qəm ortağı,
sevinc davamı, axır-əvvəl haqqın və həqiqətin
hüzurunda yetişəcəyimiz, qovuşacağımız
qələbə büsatının müjdəçilərindəndir.
lll
“525-ci qəzet” öz mövqeyi, öz strateji hədəfləri,
öz publisistik ab-havası, öz ədəbi-estetik
mühiti, öz fəlsəfəsi olan müstəqil qəzetdir.
Bu baxımdan, “Əkinçi” və “Molla
Nəsrəddin”i daha çox yada salır, o ulu sələflərin
xələfidir.
Azərbaycan
milli mətbuat tarixində həmişə iki əsas xətt,
iki strateji istiqamət özünü göstərib: romantik TURANÇILIQ və realist
AZƏRBAYCANÇILIQ. Əli bəy Hüseynzadənin
“Füyuzat”ı və Mirzə Cəlil Məmmədquluzadənin
“Molla Nəsrəddin”i həmin iki istiqamətin estetik-fəlsəfi
qayəsini, obrazını, fikir, düşüncə hədəflərini,
məqsəd, məram miqyaslarını, arzu və ümid
coğrafiyasını kifayət qədər mükəmməl,
sistemli şəkildə göstərib, milli mətbuat
tariximizə əbədi olaraq həkk edib.
Başqa
bir neçə səviyyəli qəzetimizin uğurlarına
kölgə salmadan demək istəyirəm ki, müasir Azərbaycan
milli mətbuatının qoşa qanadı olan “525-ci qəzet”
və “Ədəbiyyat qəzeti” bu gün əsl intellektual,
milli qəzetçilik nümunəsi göstərirlər. İyirminci əsrin əvvəllərində
Əli bəy Hüseynzadənin “Füyuzat”, Mirzə Cəlil
Məmmədquluzadənin “Molla Nəsrəddin”
jurnallarının gördüyü işi bu gün - iyirmi
birinci əsrin birinci rübündə Azər Turanın
baş redaktoru olduğu “Ədəbiyyat qəzeti” və Rəşad
Məcidin “525-ci qəzet”i görməkdə, davam və
inkişaf etdirməkdədir. Bu qəzetlərin hər ikisi
müasir Azərbaycan mətbuatının, milli ədəbi-publisistik
fikrimizin qoşa qanadı, VƏTƏN və MİLLƏT təəssübkeşliyinin
fədakar yolçularıdır; hər ikisi milli mətbuatımızın
atası Həsən bəy Zərdabinin
“ƏKİNÇİ” hünəriylə şumlanan, suvarılan,
becərilən Azərbaycan tarlasının bəhrələridir; hər ikisi Azərbaycanda Azərbaycan
naminə mübarizə aparır, müstəqil dövlətimizə
və dövlətçiliyimizə doğma övlad kimi xidmət
edir və QALİB GƏLİR.
Nagahan sərin,
cənnətməkan bir meh kimi əsən, ruhumun səmalarında
titrəşən bir haşiyədən yan keçə
bilmirəm...
1875-ci
ilin təndir kimi yanan isti bir yay günü idi; əkinçilər
biçini qurtarıb dərzləri qalaqlamışdılar,
bol məhsulun sevinciylə kasıb süfrə ətrafında
əyləşib qəribə, qeyri-adi bir xəbərin
tilsiminə düşmüşdülər; mərkəzdən gələn
cavan oğlan, gimnaziya tələbəsi yazılarla dolu
kağız parçasını onlara göstərib fəxrlə
deyirdi: - Gözünüz aydın, əkinçi
qardaşlar, sizin qəzet işıq üzü gördü,
dərdlərinizin tərcümanı, arzu və ümidlərinizin
güzgüsü göz açdı...
Və
“Əkinçi”nin Vətən
çöllərində, millət tarlalarında səpdiyi
toxumlar zaman-zaman cücərib kök bağladı, bol məhsul
verib Azərbaycanı sevindirdi.
Hər dəfə
“525-ci qəzet”in uğurları ruhumda şadyanalıq məclisi
quranda 1875-ci ilin təndir kimi yanıb qovrulan o isti, uzaq
yayının həmin nagahan, cənnətməkan sərin
mehi çağırır məni;
o sirli-sehrli səsə, çağırışa
doğru gedib, “525-ci qəzet”in gəldiyi yolları, su
içdiyi bulaqları, qızılı buğda dərzlərinə
oxşayan əkinçi əllərinin qabarını,
kasıb biçinçi süfrəsinin halal bolluğunu
görürəm...
Yazılarında
qızılı buğda zəmilərinin şövqü
sayrışan, ruhunda halal əkinçi əllərinin
qabarı görünən müəllimlər müəllimi,
milli mətbuatımızın patriarxı Şirməmməd
Hüseynovu və onun “525-ci qəzet”də silsilə şəklində
təqdim etdiyi möhtəşəm məqalələri
ehtiramla yada salıram. Şirməmməd
Hüseynovun, xüsusilə, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti,
onun liderləri ilə bağlı
HƏQİQƏTPƏRƏST MÖVQEYİNƏ belə
ardıcıl şəkildə, özü də geniş əhatədə
yer verilməsi, onunla xalq, tarixlə bu gün arasında mətbuat
körpüsü yaradılması “525-ci qəzet”in ən
böyük xidmətlərindən biridir. Bir çox
gizli-aşkar hadisələrin canlı şahidi olmuş bu nəhəng
mətbuat xadimiylə silsilə qəzet görüşlərini
şəxsən neçə müddətdir ki, böyük
bir sevgiylə, minnətdarlıq duyğusuyla izləyirəm,
gözləyirəm və hər dəfə belə
görüşdən sonra “525-ci qəzet”in əllərini
sıxıram, - Sağ ol, qardaşım - deyirəm, - sağ
ol ki, unudulan həqiqətləri yada salırsan, vaxtın
amansız dəyirmanında unudulmağa qoymursan; sağ ol ki, xalqı öz
böyük insanları, böyük həqiqətləri ilə
yenidən qovuşdurursan, beləliklə, millətin tarixi
yaddaş enerjisini, itkin tarixi gücünü bərpa edirsən,
necə deyərlər, təkrar istehsala qaytarırsan...
lll
Belə deyirlər ki, gəldiyin yolları göstər, getdiyin mənzil başını soraq verim. “525-ci qəzet”in gəldiyi və getdiyi yollar mədəniyyət ziyası, milli maarifçilik işığıyla nurlanıb. Bu işıqda ən çox görünən ədəbi və əbədi sözdür. Ədəbiyyatımızın dünəni və bu gününə səxavətlə yer ayıran qəzetdə müxtəlif yabançı izmlər, gəlmə tendensiyalar diqtə və təlqin olunmur, əksinə, milli köklərdən, etnogenetik yaddaş bulaqlarından gələn saf sözə, ABORİGEN ədəbi-estetik enerji axınlarına meydan verilir. Xüsusilə, gənc ədəbi qüvvələrə bu qəzetin diqqət və qayğısı, onların düz yola yönəldilməsi, sağlam milli ruhda səfərbər olunması razılıq hissi doğurur. Və bütün bunlara görədir ki, “525-ci qəzet” öz formalaşmış, sabit və sədaqətli oxucu auditoriyasına malikdir; bu qəzet həm kağız, həm virtual formatda əl-əl gəzməsi, geniş şəkildə oxunması, yəni xalqa daha çox söz demək imkanları ilə seçilir.
Ulu köklərə ruhən, qan-gen yaddaşıyla bağlı olduğu üçündür ki, “525-ci qəzet” yarandığı çətin vaxtın, sevinclərlə və dərdlərlə dolu dövrün əzablı yollardan şərəflə, ləyaqətlə, alnıaçıq, üzüağ keçə bildi, gəlib iyirmi beş yaşına çatdı, Azərbaycan mətbuatının, bütövlükdə müasir milli mədəniyyətimizin ən uğurlu faktlarından biri kimi ümummillət miqyasında təsdiq və etiraf olundu. Bu, böyük İNTELLEKT və İSTEDAD SAHİBİ Rəşad Məcidin və onun komandasının halal tale qisməti, ciddi yaradıcılıq uğurudur. Bu, insanın öz xalqına, dövlətinə övlad əli uzatmasının, ona ləyaqətlə kömək, dəstək olmasının, bir sözlə, VƏTƏNDAŞIN VƏTƏN SEVGİSİNİN ibrətli nümunəsi, fədakarlıq tarixçəsidir.
Nəhayət, son olaraq, milli mətbuatımızın,
jurnalistika sənətimizin canlı klassiki, böyük dostum
Cahangir Məmmədliyə minnətdarlığımı
bildirirəm ki, “525-ci qəzet”in 25 illiyinə həsr olunan
kitab üçün bir yazı yazmağı telefonla təklif
etdi və çoxdan ürəyimdə yığılıb
qalan, deyilmək istəyən bu sözləri deməyimə
səbəbkar oldu. Həqiqət və qədirşünaslıq
naminə onu da deyim ki, “525-ci qəzet” 25 ildə mənim 50-dən
artıq yazımı - hekayələrimi, məqalələrimi,
esselerimi səxavətlə çap edib, haqqımda yazılan
yazılara məmnuniyyətlə yer verib; bütün bunlara görə də
sağ ol, mənim sevimli qəzetim, əziz qardaşım!
Sadıq
ELCANLI
525-ci qəzet.- 2017.- 1 sentyabr.- S.9.