Qaradağ rayonunun sosial-iqtisadi inkişafı: real vəziyyət və perspektivlər

Adının mənası gil və əhəng daşı yüksəkliklərinin yaratdığı ümumi qaramtıl mənzərəsi ilə səciyyələndirilən Bakının Qaradağ rayonu paytaxtın cənub-şərqində, Xəzər dənizi sahili boyunca yüz kilometrədək ərazini əhatə edir. Böyük neft-qaz, əhəng daşı və gil yataqları ehtiyatlarına malik olan Qaradağ rayonu hələ ötən əsrin üçüncü onilliyindən perspektivli mədən-sənaye rayonu statusunu qazanıb. Məlumat üçün qeyd edək ki, Qaradağ rayonu Puta-Şubanı mədəninin kəşfi ilə əlaqədar 1923-cü il may ayının 7-də yaradılıb. Təəssüf ki, ölkəmizin toponimlərinin özünküləşdirməsi niyyətini reallaşdırmağa çalışan məkirli qüvvələr bu rayona da Azərbaycana qətiyyən aidiyyqtı olmayan şəxslərin adını verməyə çalışıblar. Elə bu səbədən də Qaradağ rayonu 1937-ci ilədək Mikoyanın, 1956-cı ilədək Molotovun adını daşıyıb. 1956-63-cü illərdə Qaradağ rayonu adlandırılsa da, 1963-66-cı illərdə adı dəyişdirilərək Əzizbəyov, 1966-cı ildən isə yenidən Qaradağ rayonu adlandırılıb. Rayonun adı Zaqafqaziyada ilk dəmiryol stansiyalarından hesab olan Qaradağ stansiyasının adı ilə bağlıdır. Hazırda Qaradağ rayonunun inzibati ərazi vahidliyinə 11 qəsəbə daxildir. Rayonun inzibati mərkəzi şəhərtipli Lökbatan qəsəbəsidir. Rayonun ikinci böyük şəhərtipli yaşayış məntəqəsi Sahil qəsəbəsidir ki, onun yaranma tarixi 1949-cu ilə təsadüf edir. Neft və qaz yataqlarının istismarı, daş karxanaları və sement istehsalı müəssisələrinin yaradılması, nəhəng qaz emalı və dərin dəniz özülləri zavodlarının, broyler fabriklərinin tikilməsi, quru, su və dəmir yolu daşımalarının artması Bakının mərkəzindən aralıda yerləşən bu ərazidə Lökbatan, Ələt, Qobustan, Səngəçal, Puta, Xocasən, Korgöz, Güzdək, Umbakı, Sahil kimi qəsəbələrin yaranması ilə nəticələnib. Bu sıraya sonrakı onilliklərdə Müşfiqabad və Ümid qəsəbələrinin də adları əlavə olunub. Hazırda Qaradağ rayonunun ərazisi 1080 kvadratkilometr, əhalisinin sayı isə 120 min nəfərə yaxındır.

Ölkədə həyata keçirilən sosial-iqtisadi inkişaf dinamikası Qaradağ rayonundan da yan keçməyib. Artıq rayon özünün bir əsrlik simasını tamamilə dəyişərək yeni görkəm alıb. Xüsusən, son on illiklər ərzində rayonda müqayisə olunmayacaq tərzdə yeniliklər baş verib. Bu dəyişikliklər rayonun infrastrukrturundan tutmuş sakinlərin sosial rifah halına qədər bütün sahələrdə təzhür edir. Artıq qətiyyətlə demək olar ki, Qaradağ rayonu Azərbaycanın güclü sənaye mərkəzinə çevrilib. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə uğurla reallaşdırılan regionların sosial-iqtisadi inkişafı üzrə Dövlət proqramları, həmçinin, Bakı şəhərinin və onun ətraf qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramlarının uğurla icrası paytaxt Bakı ilə yanaşı, ətraf rayon və qəsəbələrdə də sıçrayışlı inkişafı şərtləndirib. Paytaxtın ən böyük rayonu olan Qaradağ rayonu da son illərdə böyük inkişaf yolu keçib. Kifayət qədər geniş sənaye potensialı olan rayonun iqtisadi göstəriciləri qarşıya qoyulan hədəflərin uğurla reallaşdırıldığını və Qaradağ rayonunun ölkəmizin dinamik inkişafında üzərinə düşən vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gəldiyini göstərir. Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev də Qaradağ rayonundakı inkişafı yüksək qiymətləndirərək bu işlərin davamlı olması üçün lazımi dəstəyin göstəriləcəyini bildirib. Dövlət başçısı qeyd edib ki, Qaradağ rayonunun iqtisadi və sənaye inkişafı sürətli gedir: "Qaradağ rayonu Azərbaycanın güclü sənaye mərkəzinə çevrilir. Burada yaradılan müəssisələr və tikilməkdə olan zavodlar rayonun iqtisadi gücünü artıracaq, yeni iş yerlərinin açılmasına gətirib çıxaracaqdır". Doğrudan da Qaradağ Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Süleyman Mikayılovun rəhbərliyi ilə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində rayonda işsizlik problemi uğurla həllini tapmaqdadır. Rəsmi strukturların statistik məlumatına görə, paytaxt rayonları arasındaən çox iş yerləri məhz Qaradağda yaradılıb. Rayon İcra Hakimiyyətindən verilən məlumata görə, Rayon Məşğulluq Mərkəzinin təşəbbüsü ilə əhalinin məşğulluğunu təmin etmək məqsədilə mütəmadi olaraq qəsəbələrdə səyyar əmək yarmarkaları keçirilir. Eyni zamanda, "BP-Azərbaycan" Şirkətinin təşkilatçılığı ilə Səngəçal qəsəbəsində həyata keçiriləcək yeni layihələrlə bağlı "Azfen", "Tekfen" şirkətləri ilə birlikdə Sahil qəsəbəsində işə qəbulla əlaqədar mütəmadi tədbir keçirilir. Rayonda yeni istifadəyə verilən, o cümlədən, hazırda tikintisi davam edən müəssisələr də paralel olaraq işsizlik probleminin həllində mühüm rol oynayır. Belə ki, hazırda Ələt qəsəbəsində Beynəlxalq Dəniz Limanının inşası uğurla davam etdirilir. Puta qəsəbəsində Metanol zavodunun tikintisi başa çatıb və açılışa hazır vəziyyətdədir. Zavod nəinki respublikamızda, eləcə də Cənubi Qafqazda ən nəhəng özəl müəssisələrdən biri sayılır. Rayonun Səngəçal qəsəbəsi ərazisində Neft-Qaz Emalı və Neft-Kimya Kompleksinin salınması üçün 1875 hektar yer ayrılıb. Bu kompleksdə təqribən 2 min nəfər işlə təmin olunacaq. Bu ərazidə yeni yaşayış massivləri salınacaq, parklar, otellər, idman meydançaları, mədəni istirahət yerləri və digər yeni sosial obyektlər inşa ediləcək, əhalinin yaşayışı üçün yüksək səviyyəli müasir standartlara uyğun şərait yaradılacaq. Onu da zatırladaq ki, cari ilin 9 ayı ərzində rayonda 1086 yeni iş yeri açılıb, orta aylıq əmək haqqı 765 manata çatıb. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, ümumilikdə rayon ərazisində 90 sənaye müəssisəsi var ki, onlardan 22-si respublika əhəmiyyətli iri istehsal obyektidir.

Qaradağ rayonunda təhsil və səhiyyə sahələrinin inkişafına da xüsusi diqqət yetirilir. Xüsusən son doqquz ay ərzində rayonda yeni-yeni təhsil, səhiyyə və mədəniyyət müəssisələri inşa edilərək sakinlərin istifadəsinə verilib. Belə ki, Dövlət Proqramına əsasən təhsil sahəsi üzrə 8 körpələr evi - uşaq bağçasında əsaslı təmir işləri başa çatıb, 2 uşaq bağçası üçün yeni bina, 2 məktəb üçün isə əlavə tədris korpusu tikilib. Eyni zamanda 7 nömrəli Bakı Peşə məktəbi üçün yeni binanın tikintisi başa çatdırılıb. Qobustan qəsəbəsindəki körpələr evi-uşaq bağçası əsaslı təmir olunub. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə rayonun 3 qəsəbəsində yeni uşaq bağçasının tikintisinə başlanılıb. Ümumilikdə isə rayonda 25 orta məktəb, 4 litsey və peşə məktəbi, 3 musiqi məktəbi - 3, 1 xüsusi internat məktəbi fəaliyyət göstərir. Uşaq bağçaları və körpələr evinin sayı isə 22-ə çatıb. "2014-2016-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı"nda Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən 23 nömrəli Birləşmiş Şəhər Xəstəxanasının ərazisində uşaq poliklinikası üçün yeni binanın inşası nəzərdə tutulub. Bununla yanaşı Qobustan qəsəbəsindəki 17 nömrəli Birləşmiş Şəhər Xəstəxanası və Lökbatandakı yeni müasir xəstəxana binalarının istifadəyə verilməsi üçün tamamlama işləri aparılır. Nəzərə çatdıraq ki, bu gün rayon ərazisində 7 xəstəxana, xəstəxana tabeliyində olan 6 poliklinika, 2 müstəqil poliklinika, 1 stomatoloji poliklinika, 1 özəl klinika, 1 uşaq sanatoriyası, 1 doğum evi, 2 təcili və təxirə salinmaz tibbi yardim stansiyasi, eyni zamanda, Respublika Güzəm xəstəxanası və Ələt Dəmiryol xəstəxanası fəaliyyət göstərir. Müvafiq Dövlət Proqramına əsasən bu ilin may ayında Müşfiqabadda mədəniyyət evi əsaslı təmirdən sonra açılıb. Eyni zamanda, Lökbatandakı 9 saylı musiqi məktəbi üçün yeni binanın inşa olunub, Qızıldaş mədəniyyət mərkəzinin tikintisi isə davam etdirilir. Bütövlükdə rayonda mədəniyyət və istirahət mərkəzlərinin sayının artırılmasına xüsusi diqqət ayrılır. Son məlumata əsasən, hazırda rayonda 8 mədəniyyət evi, 1 muzey, 10 kitabxana, 10 mədəniyyət və istirahət parkı, 1 dövlət qoruğu fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda, Qaradağ rayonu ərazisində 15 mədəniyyət və tarixi abidə var ki, onun da 4-ü respublika, 1-i isə dünya əhəmiyyətlidir. Əhalinin sağlamlığının qorunması məqsədilə ölkə başçısının tapşırığına uyğun olaraq 2014-cü il fevral ayının 17-dən may ayının 1-nə kimi, respublikanın bütün bölgələrində olduğu kimi, Qaradağ rayonunda da 18 yaşından yuxarı əhalinin tibbi müayinədən keçirilməsi tədbirləri uğurla başa çatdırılıb.

Rayonunda aztəminatlı ailələrdən olan məktəbli uşaqlara da vaxtaşırı yardımlar edilir. Belə ki, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə yeni tədris ili ərəfəsində rayondakı imkansız, maddi durumu ağır olan ailələrin orta məktəblərdə təhsil alan 200 nəfərdən çox uşaqları yeni məktəbli formaları və 160 nəfər birinci sinif şagirdi məktəb ləvazimatları ilə təmin olunub. Eləcə də icra hakimiyyəti rayonun əlil sakinlərindən heç vaxt zəruri qayğısını əsirgəmir. Məsələn, son olaraq dekabrın əvvəllərində İcra Hakimiyyətində əlil sakinlərlə görüş keçirilib və orada rayonda yaşayan 200-ə yaxın əlil vətəndaşa ərzaq yardımı paylanıb.

Qaradağ rayonunda əhalinin və sosial obyektlərin davamlı olaraq qaz, su, elektrik enerjisi və kommunal xidmətlə təminatı məqsədilə də çox böyük işlər görülüb. Rayonun elektrik enerjisi ilə təchizatının yaxşılaşdırılması üçün 6 ədəd yeni kompleks transformator məntəqəsi quraşdırılıb, 144 ədəd transformator məntəqəsində profilaktik təmir işləri aparılıb, 61 min metrdən çox müxtəlif diametrli kabel və hava xətləri çəkilib. Qaz təchizatının yaxşılaşdırılması, qaz təsərrüfatının təhlükəsiz istismarının təmin edilməsi məqsədilə müxtəlif diametrli 168 min paqometr mövcud qaz xətti yenisi ilə əvəz olunub. "2014-2016-cı illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı"na əsasən bu istiqamətdə işlər davam etdirilir. Ötən qış mövsümündə rayon üzrə 96 bina, 10 orta məktəb, 4 uşaq bağçası və 3 səhiyyə obyekti istiliklə təmin olunub.

Qaradağ rayonunda ekoloji problemlərin həlli istiqamətində də ciddi addımlar atılmaqdadır. Belə ki, rayon rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə bütün qəsəbələrdə ərazilər təmizlənir, bağ-bağçalara qulluq edilir. Məişət və istehsalat tullantılarının yığılması və daşınması sahəsində bir çox işlər görülüb. Bu gün Qaradağ rayonu ərazisində qəsəbələrarası və məhəllədaxili küçə və yollar yenidən qurulur, müasir işıqlandırma sistemi quraşdırılır, parklar, nümunəvi məhəllələr salınır, xeyir-şər evləri tikilir. Rayon ərazisində olan yollara və məhəllədaxili həyətlərə 51 min kvadratmetr asfalt döşənib. Bütün sadalanan faktlar deməyə əsas verir ki, rayonda həyata keçirilən uğurlu tədbirlər nəticəsində istehsal sahələrinin dinamik və effektiv fəaliyyəti təmin olunub, sənaye potensialı əsaslı şəkildə gücləndirilib. Rayonda ən müasir texnologiyaların tətbiq olunduğu və beynəlxalq tələblərə cavab verən rəqabətqabiliyyətli və ixracyönümlü məhsullar istehsal edən yeni müəssisə və obyektlər yaradılmaqdadır. Bunlar isə nəticə etibarilə əhalinin social rifah halının yüksəlməsinə təsir edən amillərdir.

Həsənov, İsgəndər.

525-ci qəzet 2018.- 4 aprel.- S.6.