Səhnəmizin Hamleti

VƏ YAXUD ÖLÜM, YA OLUM?!

İsfəndiyar VAHABZADƏ

Allah ondan heç nəyi əsirgəməmişdi. Boy-buxun, yaraşıq, gözəl nitq qabiliyyəti, jest, davranış, ən başlıcası mərdlik, sözündə bütövlük, əyilməzlik.

Mən Mədəniyyət nazirinin müavini işləyən vaxtlarda dəfələrlə Fuad Poladovla görüşmək istəmişdim. O isə bir dəfə də olsun mənə zəng eləmədi. Məndən qaçırdı. Çünki heç yerdə işləmirdi. Elə bilirdi, əgər yanıma gəlsə, elə başa düşərəm ki, məndən iş istəyir. Ona görə də, məndən qaçırdı, mənə zəng eləmirdi.

Bir dəfə hardasa oturmuşduq. Ona demişdim ki, ay Fuad, sənin familiyan da sənin öz xarakterinə, xasiyyətinə tam uyğun gəlir - Poladov. Elə polad kimi möhkəmsən, bərksən. O da gülüb demişdi ki, "Alə, məni az təriflə, bəsdir”. Demişdim ki, “ay Fuad, mən rayon başçısı (o zaman "26-lar" - indiki Səbail rayon İcraiyyə Komitəsinin sədri idim), sən isə aktyor. Səndən heç bir işim aşmır ki... Səni sevdiyimə, sənətinə dəli kimi vurğun olduğuma görə bunu deyirəm. Onu da mənə çox görürsən?”

.... Gülə-gülə qayıtmışdı ki, “yaxşı, nə qədər istəyirsən təriflə, icazə verirəm”.

lll

Yoo... Biz dost deyildik. Aramızda 6-7 il yaş fərqi var idi. Amma nə fərqi var ki? Sözümüz tuturdu. Dediyim kimi, dost deyildik. Çünki dostluq elədiyin adamla həftədə heç olmasa, gərək bir, ya iki dəfə görüşəsən. Bir yerdə olasan. Heç olmasa tez-tez zəngləşəsən. Məndə isə belə bir imkan yox idi. Çünki 1976-cı ildən bu son ilə qədər müxtəlif xarici ölkələrdə işləmişəm. Heç saymaqla qurtarmaz. Bəzilərində hərbi xidmətdə, bəzilərində diplomatik xidmətdə olmuşam. Amma onu bilirəm ki, dost olsaydıq, çox möhkəm dost olardıq. Ayrılmaz dost olardıq. Çünki xasiyyətlərimiz arasında müəyyən qədər..... Hmm. Yox, müəyyən qədər yox, çox yaxınlıq var idi. Amma ki, dost olmasaq da, biz Fuadla bir müddət yoldaşlıq etmişik. Hərdənbir görüşərdik. Bu, 1990-cı illərdə olmuşdu. Sonralar mən yenə də uzaqlara getdim. Nə o, məni axtardı, nə də mən onu. Yox.... Amma bir dəfə İsveçrədən Bakıya 3-4 günlüyə gələndə tamam təsadüfən onu küçədə gördüm. Tamam təsadüfən. Görüşdük, qucaqlaşdıq, verdiyi sual bircə bu oldu. Sən burdasan? Nə vaxt qayıdırsan? Vəssalam. Mənim işim barədə bir sual belə vermədi. "Nə edirsən? Oralarda nə iş görürsən? Bizim haqqımızda nə deyirlər? Nə düşünürlər?" Axı necə olsa BMT-də işləyirdim. Qətiyyən yox. Heç bir sual vermədi. Çünki bu onun xasiyyətinə qətiyyən uyğun deyildi. Yəqin düşünürdü ki, məsləhət bilsəm, özüm danışaram. Hə.... Ümumi söhbətlər və bir də çayxana. Vəssalam. Xudahafizləşib ayrıldıq. Amma sonra deyəsən, yenə də onu 3-4 dəfə hardasa görmüşdüm. Amma mən hardan bilərdim ki, Fuad Poladov da dünyasını dəyişə bilər. Çünki o, hələm-hələm kürəyini yerə qoyan oğlanlardan deyildi. İnana bilməzdim ki, Fuad da bu dünyadan gedə bilər.

- Necə yəni bilmirdin? Məgər bilmirsən ki, ölüm haqdır. Və bir gün gələn, bir gün də gedir. Ölüm hamını gözləyir.

- Yox, mən əlbəttə, bilirdim. Amma belə tez də yox da. Axı, Fuad hələ çox rollar yarada bilərdi.

Məni Fuad Poladovla mərhum aktyorumuz Səməndər Rzayev tanış etmişdi. Onunla da dost deyildik, tanış idik. 1970-ci illər idi. Atamın "Yağışdan sonra" pyesi səhnələşdirilirdi. Məşqlər gedirdi. Əsərin rejissoru böyük rejissorumuz Tofiq Kazımov, bəstəkarı Emin Sabitoğlu idi. Emin Sabitoğlu ilə həm qonşu idik, həm də aramızda böyük yaxınlıq var idi. Hətta zarafatımız da var idi. Baxmayaraq ki, Emin də məndən yaşda böyük idi. Tez-tez bizə gələr, atamla söhbətləşərdilər. Daha doğrusu, tək Emin yox, gözəl bəstəkarımız Adil Bəbirov da demək olar ki, 2-3 gündən bir bizə gələrdilər. Gözəl vaxtlar idi. Mən də tez-tez teatra gedib məşqlərə baxardım və get-gedə teatr mənim üçün sehirli bir aləmə çevrilirdi. Fuad Poladov da, Səməndər Rzayev də həmin tamaşada oynayırdılar. Və mən teatrda ilk dəfə canlı "Səlim"i gördüm. Fuad Poladov birinci kursda oxuyanda "İstintaq davam edir" filmində Səlim roluna çəkilmişdi. Əsərdə mənfi rolda çəkilmişdi. O dövrdə ən dəbdə olan bir söz, "farsovşik" roluna çəkilmişdi (yəni alverçi). Fuadın mənfi rola çəkilməsinə baxmayaraq, bütün tamaşaçıların sevimlisinə çevrilmişdi. Səlim bacarıqlı, daşdan da pul çıxardan, şəhərin bir çox qəşəng qızları ilə görüşən cavan bir oğlan rolunda idi. Buna baxmayaraq, o dövrdə bu cavan oğlana şəhərin bir çox dəbdə olan qızları vurulmuşdu.

Kiçik bir haşiyə: 1990-cı illər idi, bir gün, səhv etmirəmsə, sirkin restoranında oturmuşduq. 3-4 nəfər idik. Mən o zaman dedim ki, ay Fuad, vaxt gələcək bu dünyada nə sən, nə mən, nə də burda oturanların heç biri olmayacaq. Mən başımı qoyan kimi 10-15 gündən sonra yaddan çıxacayam. Sən isə hamının xatirində qalacaqsan. O zaman sağ qalanlardan kimsə fəxr edəcək ki, Fuad Poladovla bir məclisdə oturublar. Bu, həqiqətən belə olacaq. Çünki ağlım kəsmir ki, səni gələcəkdə bir aktyor əvəz edə bilsin. Fuad da sırf Bakı ləhcəsi ilə dedi ki:

- Alə, mən ölüm bəsdir, məni elə də çox şişirtmə.

lll

Fuad! Sənin yanında çox üzürlüyəm. Çünki sənin hüzüründə iştirak edə bilməmişəm. Əvvəla, burda yox idim. İkincisi.... Lap elə olsaydım da, yenə də gəlməzdim. Çünki bütün teatrı, bütün tamaşaçıları lərzəyə gətirən Fuad Poladovu mən mafədə sakit, səssiz görmək istəmirdim. Mən həmişə Fuadı enerjili, cavan oğlan kimi görmək istəyirdim. Heç xəstə yatanda zəng də eləməmişdim. Əvvəla, sən də danışmayacaqdın mənimlə. Çünki xəstə idin. İkincisi, mən də istəmirdim ki, o gözəl, cingiltili səsini xırıltılı eşidim. Sən Şillerin Ferdinandını oynayırdın. Sən Şekspirin Hamletini oynayırdın. Deyirdin ölüm, ya olum. Yox, sən ölmədin, oldun. Bu söz sənin özünə aiddir. Çünki sən oldun və qaldın. Ölmədin.

Allah sənə rəhmət eləsin!

Sən bizim səhnəmizin sonuncu magikanı idin. Və magikan olaraq da qaldın. Qalcaqsan da.

P.S. Fuad, sənin haqqında çoxdan yazmaq istəyirdim. Amma əlim gəlmirdi. Mən Fuadın ölümü haqqında yazmalı deyildim. Onun yaratdığı rollar haqqında yazmalı idim. Məkanın cənnət olsun!

525-ci qəzet 2018.- 17 avqust.- S.7.