AZƏRBAYCAN KİNOSU – 120
PƏRVİN
XX yüzil son onilliyini yaşayırdı. Bizimçünsə həyat
təzədən başlanırdı sanki... Ölkə lap
yeni-yeni qazanırdı müstəqilliyini. 20
yanvarın acısı millətin canından
çıxmamışdı.
Azadlığın
gətirdiyi rahatlıq da qarışıq bir ovqat
yaratmışdı; çaşqınlıq, vahimə, ruhsuzluq,
həvəssizlik, amma həm də eyforiya... Kimsə
uzun illərdir xülya hesab etdiyi arzusuna
çatdığı üçün bütün istəklərinin
bax beləcə, zamanı gələndə həyata keçəcəyinə
inanırdı. Amma başqa birisi də, bəlkə
elə o cür yaxşıydı deyə
düşünürdü; bəlli rejimdə, çərçivələr
içində yaşamaq, iddiasız ömür sürmək?!
Bəzisi heç nəyin yaxşılığa doğru dəyişməyəcəyinə
görə pessimist, bəzisi isə hər şeyin əla
olacağına uşaq kimi ümidliydi... Bax belə
təzadlı duyğular, düşüncələr
içində başladı müstəqillik. Bizlər üçün tarix yenidən
yazılmaqdaydı, dünyanınsa tarixi davam edir,
axarını dəyişmirdi.
Belə bir dönəmdə sənət nə deməliydi
bəs? İnsanların reallıqdan bir azacıq
aralanmağa, düşüncələrini seyrəltməyə
ehtiyacları vardı. Bu gün olanlara
gülmək, keçmiş haqqında fikirləşmək də
yerinə düşərdi. Bunu isə əsl, gerçək
sənət edə bilərdi, daha populyar olan kino sənəti...
Məhz bu məqamda “Bəxt üzüyü” filmi
çəkilir, həm dünənin ovqatını, həm də
azadlığın havasını çatdırır
insanlara.
Güldürür daha çox, amma altdan-altdan
düşündürür də... Fantastik bir
şöhrət qazanır film. Səbəbi
həm sadədi, həm də dərin.
SUMQAYITDAN EKRANA...
Vaqif Səmədoğlunun “Bəxt üzüyü” pyesi ilk gündən uğur qazanır. Hələ 1986-cı ildə Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında rejissor Yusif Əkbərovun quruluş verdiyi tamaşa müəlliflərinə inanılmaz şöhrət gətirir. Moşu rolunu canlandıran Valeh Kərimovla Söylünü ifa edən Afaq Bəşirqızı qısa müddətdə xalqın sevimlisinə çevrilir. İllərlə repertuardan düşməyən tamaşa az qala hər dəfə anşlaqla qarşılanır. Dialoqlar, qəhrəmanların dilindən çıxan replikalar dillər əzbəri olur. Təkcə paytaxtdan yox, bütün bölgələrdən, hətta Gürcüstandan belə avtobuslarla adamlar tamaşaya baxmaq üçün Sumqayıta axışırlar. Qrafoman şairlər Vaqif Səmədoğludan inciyirlər... Özlərini Moşunun simasında, dövrün dəbdə olan deyimi ilə söyləsək, “tənqid hədəfi” kimi görmək xoş gəlmir onlara. Amma deyəsən, inciyən təkcə qrafomanlar olmur. Vaqif Səmədoğlu bütün personajlarını real həyatdan götürdüyü üçün çoxları özünü görür əsərdə... Hətta premyeradan sonra Yusif Səmədoğlu kiçik qardaşına zarafatyana bir irad da bildirir: “Ay Vaqulya, neyləmisən, qohumlarımız inciyəcək bizdən...” Bir bölgənin məişətini, ləhcəsini, yaşam qaydalarını olduğu kimi, həm də şübhəsiz, ən istedadlı, bədii formada əsərinə köçürən Vaqif Səmədoğlu uşaqlıqdan ailəsində, qohum-əqrəbasında gördüyü, eşitdiyi hadisələrdən bol-bol bəhrələnibmiş. Eyni zamanda, şəhər mühitini yaxşı bilməsi, Sedaya çevrilən Sədaqətləri, qaynata hesabına hörmətə minən Rasim Qafaroviçləri əla tanıması, həm də bütün bunları son dərəcə təsirli şəkildə qələmə alması da dramaturqa uğur gətirir. Eyni millətə mənsub olan insanlar arasındakı fərq, “sinfi bərabərsizlik”, “birinə hər şey, o birinə heç nə” kimi ədalətsizliklər, cəmiyyətin yadlaşması və s. problemlər bu qəhrəmanların vasitəsiylə çatdırılır. Amma bütün bu sadaladıqlarım əsərin zahiri qatında olan hadisələri, qəhrəmanları xarakterizə edir. Alt qat isə çox-çox dərindədir. Və bu dərinliyi tamaşaçıya çatdırmağın daha effektiv üsulu ekran ola bilərdi...
“QARAQAYA”NIN
HƏDİYYƏSİ
Çətin və təzadlı
bir dövrdə, böhran vəziyyətində, maddi problemlərin
məngənəsində sənətə pul ayırmaq bir qədər
qəribə gəlir adama. Əslində, qəribə
heç nə yoxdu, bütün zamanlarda və zəmanlərdə
ən çətin vəziyyətlərdən
çıxış yolu, məhz
sənət olub. Dahi
Üzeyir Hacıbəylinin “Arşın mal alan”
filminin çəkilişini misal göstərmək olar. İkinci dünya savaşından dərhal sonra belə
bir filmin çəkilməsi həm də millətin
ovqatını dəyişmək üçün vasitə
idi. Elə haqqında söz
açdığım “Bəxt üzüyü” də bu
cür missiyanı daşımalı idi. Təbii
ki, müəlliflərin belə bir iddiası, niyyəti olmaya
bilərdi, amma film məhz bu taleyi yaşamış oldu.
“Qaraqaya” Assosiasiyasının prezidenti Sədrəddin
Daşdəmirov Afaq Bəşirqızının pərəstişkarı
imiş. Aktrisaya nə isə bir jest etmək, ona sənət
yolunda dəstək olmaq təklifini verəndə Afaq Bəşirqızı
“Bəxt üzüyü”nün filminin çəkilməsini
istəyir. 90-cı illərin
başlanğıcında özəl şirkətlərin,
şəxsi bizneslərin yeni-yeni qurulmağa
başladığı dönəmdə “Qaraqaya” tək-tük
pullu firmalardan olub. Təəssüf ki, fəaliyyəti
haqqında nə qədər araşdırsam da, bir məlumat
əldə edə bilmədim. İnternet
şəbəkəsində bu adla bağlı bütün
axtarışlar “Bəxt üzüyü” filminə aparıb
çıxarır. Bu da iş adamları
üçün örnəkdi əslində, məhz
gerçək sənətə ayrılan vəsait, qoyulan
kapital əbədidi, heç vaxt itmir və bankrot olmur.
Görünür, o ağıllı kişilər - Messenatlar
teatr tikəndə, məktəb açanda, gəncləri
oxumağa göndərəndə nə etdiklərini bilirlərmiş...
Bir yanda imarətlər ucaltsalar da, o biri tərəfdə
belə ölməz işlər də görüblər.
Adlarını tarixə, millətin
yaddaşına bu yolla yazıblar. İndi isə...
Xalq artisti Afaq Bəşirqızı Sədrəddin
Daşdəmirovun jestini, nəcib hərəkətini çox
yüksək qiymətləndirir və bütün müsahibələrində
söhbət filmdən düşüncə mütləq onun
zəhmətini minnətdarlıqla qeyd edir. Filmin rejissoru
Ramiz Əzizbəyli isə “Bəxt üzüyü”nə
ayrılan vəsaitdən artıq qalan pulun da aktyorlar
arasında bölüşdürüldüyünü deyir:
“Mən hər ehtimala qarşı həmin vəsaitdən bir
az ayırıb saxlamışdım. Filmin çəkilişləri
başa çatandan sonra o məbləği Sədrəddin bəyə
verəndə dedi ki, öz aranızda
bölüşdürün. Mən də o pulla
çəkiliş qrupunun hər bir üzvünü
mükafatlandırdım”. Elə bir çətin vaxtda
sənət adamları üçün bu cür
qayğının nə demək olduğunu təsəvvür
etmək çətin deyil... Bu mənada “Bəxt
üzüyü” ümumi sənət ab-havasını dəyişir,
incəsənət adamlarının ovqatına təsir edir.
REJİSSOR...
“Bəxt üzüyü” Ramiz Əzizbəylinin kinoda
rejissor olaraq ikinci və əslində, ən irihəcmli və
maraqlı işidi. Hələ 9 yaşından kino aləminə
gələn Ramiz Əzizbəyli uzun illər ərzində bu
sahənin incəliklərinə yiyələnib. Təxminən 57-ci ildə televiziyanın uşaq
redaksiyasında fəaliyyətə başlasa da, tezliklə
istedadına, gözəl səsinə görə dublyajlara cəlb
olunub. O zamana, kimi uşaqların da yerinə
böyüklər “danışırmışlar”. Amma Ramiz Əzizbəyli 10 yaşında dublyaj
redaksiyasında işə başlayır, uşaqları səsləndirir
və bu həvəsi ilə bir çox dostlarını, həmçinin,
sevilən aktyorumuz, mərhum Həsənağa Turabovu da sənətə
çəkib gətirir. Böyüdükcə sənət
şövqü, peşəkarlığı da
böyüyür, aktyorluğun sirlərini öyrənir və
“Mozalan”da, “Dərviş Parisi partladır”, “Şeytan göz
qabağında”, “Gümüşgöl əfsanəsi”,
“Kişiləri qoruyun”, “Bağ mövsümü”, “Bəyin
oğurlanması” kimi filmlərdə
canladırdığı rollarla tamaşaçı sevgisini
qazanır. Rejissor kimi isə 1987-ci ildə C.Cabbarlı
adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının “Debüt”
studiyasında Mirzə Cəlilin eyniadlı hekayəsi əsasında
“Pirverdinin xoruzu” qısametrajlı bədii filmi ilə fəaliyyətə
başlayır. Ramiz Əzizbəylinin “Bəxt
üzüyü”nə qədərki fəaliyyətini
qısaca sadalayanda məlum olur ki, o, kəmiyyətin yox,
keyfiyyətin tərəfində olub. Və
bu keyfiyyət də filmdə özünü göstərir.
Ramiz Əzizbəyli filmin rejissoru olmaqdan əlavə, həm
də bəzi mahnılarını ifa edir. Bəstəkar
Eldar Mansurovun bəstələdiyi mahnılar ekran əsərinin
ab-havasını tamamlayır, üstəlik, hələ “Bəyin
oğurlanması” filmindən yadımızda qalan
İsabalanın - Ramiz Əzizbəylinin səsi də ayrı
bir ovqat yaradır. “Bəyin oğurlanması”nda
qızına verilən hədiyyəyə görə əsib-coşan
İsrafili - Yaşar Nurini İsabalanın “Aman tello”su sakitləşdirir...
“Bəxt üzüyü”ndə isə bu səs, bu ifa, bu
mahnılar özümüz haqqında düşünməyə
çağırır...
DÖVRÜN GÜZGÜSÜ...
“Bəxt üzüyü”nün ssenari müəllifləri
Vaqif Səmədoğlu, Ramiz Əzizbəyli və Orxan Fikrətoğludu. Hələ
Sovet dövründə yazılmış əsərə film
üçün xeyli əlavələr olunub. Daha doğrusudövrə uyğun elementlər, həmçinin,
qəhrəmanların xarakterinə müəyyən
ştrixlər artırılıb. Pyesi
yenidən oxuyanda və filmlə uzlaşdıranda bu əlavələrin
əsərin xeyrinə olduğunu görürük. Filmin əsas özəlliyi Sovet dövrünü
geridə qoymuş, amma hələ azadlığını da
tam dərk etməmiş bir toplumu, cəmiyyəti göstərməsidir.
Qəhrəmanlardan birinin dediyi kimi, “Camaat
partbiletini tullayır”, amma hələ də pioner düşərgəsi
qalmaqdadı. Sərhədlər
açılıb, ingilislər Xəzərin sahilində dincələ
bilirlər, amma müharibə veteranı Tanrıbəy
dayı hələ də Stalindən, Lenindən
danışanda “dahi rəhbər” ifadəsini işlədir.
Azadlığın dadını ən çox
çıxaran Rasim Qafaroviçdi, alver edir, Mersedesdə gəzir,
arvadı Seda - Sədaqət də (nədənsə bir
çox yazılarda bu qəhrəmanın adı
yanlış olaraq Sevda kimi yazılır...) müğənnidir,
atasının hesabına eyş-işrət içində
yaşayır. Amma bütün bu müstəqillik
elementləri gerçək azadlıqdan, həqiqi
rahatlıqdan xəbər vermir, əksinə!
Vaqif Səmədoğlu müsahibələrindən
birində - bütün əsərlərimi, hətta
komediyalarımı belə yazanda şairəm - deyirdi. Doğrudan da, istər “Bəxt
üzüyü”, istərsə də başqa pyeslərinin
alt qatında şeir kimi bir hüzün var. Bu hüzün təkcə
Tanrıbəy dayının tənhalığından,
Saranın ehtiyac içində yaşamasından, Hüseynin
içkiyə qurşanmasından yox, hətta Moşunun
“xoşbəxtliyə” qafiyə axtarmasından da duyulur. Həmçinin, film nə qədər gülməli
olsa da, Moşunun, Söylünün hər sözü
xalqın dilində lətifəyə çevrilsə də,
ümumi ab-havası, hadisənin özü kədərlidir.
Və bu kədəri görən, duyan Hüseyn var, sonradan əsərə
əlavə olunmuş, mərhum aktyorumuz, xalq artisti Muxtar
Maniyevin canlandırdığı Zırpı var...
Zırpı
ağ geyimdə, əlində binokl, dəniz
kənarında oturub elə hey uzaqlara baxan, insanları kənardan
seyr edən qəribə bir adamdı. Onun xarakteri, az danışması, təkliyi, sonda dözməyib
intihar eləməsi ekzistensial fəlsəfə haqqında
düşündürür. İnsanların yadlaşması,
bir-birindən uzaq düşməsi, biganəliyi, soyuqluğu,
bütün bunlar elə ekzistensializmin müddəaları
deyilmi?! Zırpı adicə dənizin sahili yuyub
aparmasından tutmuş vəzifəlilərin hegemonluğuna qədər
hamısının acısını çəkir... Həm də filmdə bir qədər mistik, simvolik
şəkildə göstərilir. Ağ geyimdə, əlində
binokl... Elə bu binoklun özü
uzaqlığın, bütün dünyaya uzaqdan
baxmağın simvolu kimi qavranır.
Simvollardan danışmışkən bir məqamı
xüsusi qeyd etmək istərdim. Vaqif Səmədoğlu
yaradıcılığının özəlliklərindən
biri də həm yeni, özünəməxsus olması, həm
də ənənələrə söykənməsidi. Elə daha öncə söz açdığım
güldürərək düşündürmək,
ağrıya ironiya etmək Mirzə Cəlil ənənəsinin
davamıdır. Eyni zamanda, filmdə
açar rolunu oynayan Hüseyn obrazı da Kefli İskəndərin
xələfidi. Filmin sonunda Hüseynin təsirli
monoloqu onun içkiyə dərddən, ağrıdan, əslində,
daha çox çarəsizlikdən
qurşandığını açır. Cəmisi bircə
yerdə, müstəntiqin “atanızın adı” sualına cavabında “Detdom
uşaqlarının atası olmur, nəçəlnik!” deyən
Hüseyn acı taleyi haqqında təsəvvür yaradır.
Və film boyu adi bir əyyaş kimi görünən
adamın əsl mahiyyəti, daha dəqiq desək İskəndərliyi
sonda açılır: “Salam hasar müəllim, gözlərin
aydın olsun, haqqın sadiq qulu bu gün öldürdü
özünü, boğdu özünü dəryada. Haqsızlığa, biganəliyə dözəmmədi.
Dərdini deməyə adam tapmadı,
içini yeyə-yeyə öldü. İnsanlar
öldürdü onu. Bu daş hasar öldürdü
onu...” Zırpının
ölümündən sonra üsyan edən Hüseyn əslində,
zamanın mənzərəsini göstərir bir neçə
cümlədə. Tanrıbəy dayı
müharibədə ayaqlarını itirib ki, Hüseyn doyunca
içib kef eləsin, Moşu “gic-gic şeirlər yazsın”,
Rasim geninə-boluna alver eləsin?! Yox, əlbəttə,
amma... Müəlliflər
böyüklərimizdən aldıqlarımıza sahib
çıxa bilməməyimizə işarə vururlar bu
sözlərlə.
Ayşad
Məmmədovun son dərəcə böyük istedadla, dəqiqliklə
canlandırdığı Hüseyn çarəsizliyin,
çıxılmazlığın simvoludu... Deyir ki - “Mən
bu ağacı böyüdəcəyəm, böyüdəcəyəm,
ağırlığıma tab gətirsin, sonra da
özümü ordan asacağam”... Və gecənin
bir aləmində mətbəx bıçağı ilə
ağacı kəsməyə çalışan balaca
qızı elə o cür ağlaya-ağlaya yuxuya gedir
ağacın dibində. Müəlliflər
bu priyomla çarəsizliyin davam etdiyini, sonrakı nəslə
ötürüldüyünü göstərirlər.
Bütün günahlar isə o daş hasarda imiş...
DAŞ HASAR
O yerdə
ki, maddiyyat ortaya çıxır, mehribançılıq yox
olur. İnsanları birləşdirən
bütün dəyərlər ayıran tək səbəbə
- maddiyyata uduzur. Bütün zamanlarda və
dövrlərdə belə olub. Can deyib, can eşidən
adamlar dünyada qalacaq dünya nemətindən ötrü
düşmən olublar. Aralarından su
keçməyən adamları pul ayırıb,
yadlaşdırıb. Saranın (Gülşad
Baxşıyeva) bəxt üzüyünün itməsi isə bunun
kiçik bir simvoludu. Əslində, bəxtindən
narazı adamın, əyyaş Hüseynə getdiyi günə
gecə-gündüz qarğışlar yağdıran
qadının da “axı bu mənim bəxt üzüyüm
idi” - deyib sızlaması qəribədi. Həm də
insanların “saman çöpündən”
yapışmasına işarədi; demə, bəxtini
çoxdan itirmiş, özünü dünyanın bədbəxti
sayan qadının üzüyü olsaydı, hər şey dəyişəcəkdi...
Əslində, heç nə dəyişməyəcəkdi,
amma bu hadisə, artıq söylədiyim kimi, insanları
ayıran maddiyyatın simvolu olan bəxt
üzüyünün itməsi hasarların çəkilməsinə
səbəb imiş. Nə qədər qəribədi,
azadlığımızı qazandığımız
gündən başladı hasarların çəkilməsi...
Buxovları, çərçivələri
sındırdıq ki, yenilərini quraq. Film
də bunu deyir. Dünən bir süfrədə
çörək yeyən, balaca çəpərlə həyətlərini
bir-birindən ayıran, kimin nəyi var, ortaya qoyan qonşular
maşın-maşın daşları aralarına
düzdülər. Hündürlüyü
buludlara ucalan hasarlardan göy üzü də görünməz
oldu. Bu, inkişafınmı göstəricisi
idi? Hələ bir az əvvəl
qonşunun nə bişirdiyini bilirdinsə, sənin-mənim
yox idisə, bu gerilik sayılırdı, eləmi?!
Hasarları çəkdik ki, hər kəs öz
dünyasında, aləmində sərbəst olsun, heç kəs
heç kəsin işinə qarşımasın... Amma elə
olmadı, hasarların üstündən söydük bir-birimizi,
öz evimizə, hasarlı dünyamıza çəkildik ki,
başqasının həyatını rahat-rahat müzakirə
edək... Ürəyimizi soyumadı, təbiəti
də, dənizi də, havanı, suyu da paylara böldük.
“Maşınımı cızıq-cızıq elədiz”
deyib aşağıladıq kasıbın
uşağını, əlinin zəhmətiylə
çörək qazanana “onun-bunun paltarın yuyursan” - deyə
əzdik... Bütün bu dərdləri, problemləri müəlliflər
“Bəxt üzüyü”nün qəhrəmanlarının
vasitəsiylə çatdırır... Amma biz film boyu gülməkdən
özümüzü saxlaya bilmirik...
“QABAĞI AĞLAMALIDI... DALI HIRILDAMALI!”
Qəribədi ki, “Bəxt üzüyü” filmini təhlil edərkən gülməli məqamlardan daha çox təsirli, kədərli tərəflər önə çıxır. Amma axı Söylü də “Qabağı ağlamalıdı, dalı hırıldamalı” demişdi “hindiski” film haqqında. Elə bu filmdə də gülməli səhnələr qat-qat çoxdu. Əsas gülüş elementlərini şəhərli Seda ilə əyalətli Söylünün dialoqları yaradır. Qadınlığı çoxlu uşaq doğmaqda görən Söylü ilə ideal bədən quruluşunu qoruyub saxlamaq istəyən Seda arasında ciddi fərq var. Axı Söylünün kəndində “arvadı ildə doğmayan kişiyə millət birtəhər baxır...” Seda Moşunu tələyə salıb “Sazan otdelno, fazan otdelno”, “ölürəm səndən ötrü” dediyi vaxtda Söylü Sara ilə birgə bazardan gəlir və son dərəcə gülməli bir etiraf edir: “Dedilər Moşu səni istəyir, istədim özümü yandıram...” Bununla da geriliklə aşırı yeniliyin “qarşıdurması” göstərilir... Həmçinin, Sedanın Moşunu otağına salıb qapını bağladığı səhnə tamaşaçıların ən çox müzakirə etdiklərindəndi. Bu səhnə hələ 1968-ci ildə ekranlaşdırılan, rejissor Leonid Qaydayın “Brilyant əl” filmindəki məşhur “Pomoqi mne” epizoduna eyhamla çəkilib. Hələ o illərdə “Brilyant əl” filmindəki rəqsinə görə aktrisa Svetlana Svetliçnaya tamaşaçıların, əsasən də kişilərin rəğbətini qazansa da, Sovet kinosu üçün son dərəcə açıq-saçıq sayılan səhnə birmənalı qarşılanmamışdı. “Bəxt üzüyü”ndə də müğənni-aktrisa Firəngiz Rəhimbəyovanın Sedası açıq-saçıqlığı, cəsarəti ilə tamaşaçını təəccübləndirdi. Həmçinin, elə “Brilyant əl” filmində səslənən mahnını sözləri dəyişdirilərək “Hər yan gül-çiçək, yarım gəl içək” şəklində oxuması, Tanrıbəy dayının doğum günündə ifa etdiyi “Aramızda nə qalır ki” mahnısı filmə şuxluq gətirdi.
Elə haqqında söz açdığım səhnədə - Moşunun Sedanın əlindən qaçıb arvadına xəyanət etməməsi ciddi bir xarakter detalıdır. Münasibətlərinin bütün qəribəliyinə, Fatma cijisindən sitat gətirən Söylünü Moşunun söyməsinə, girləməsinə baxmayaraq, bu iki insan bir-birini sevir. Sadəcə öz bildikləri, anladıqları kimi... Söylü qrafoman ərini böyük şair sayır, milis idarəsində özünü “Şair Moşu Göyəzənlinin uşaqlarının anası” deyə təqdim edir, Moşunun saz çalmasından tutmuş, poema yazmasına kimi hər şeyi bəyənir... Moşu Söylüyə xəyanət etmir və özünəməxsus gülməli leksikonu ilə “Biqeyrət şairə millət heykəlmi qoyar?” - deyib işin içindən çıxır. Bir sözlə, Vaqif Səmədoğlu əslində, bu komik qəhrəmanların vasitəsiylə ideal bir ailə yaradıb... Həmçinin, Valeh Kərimov və Afaq Bəşirqızının klassikaya çevrilmiş ifaları bütün bu ideyaların ən üst səviyyədə tamaşaçıya çatdırmağa imkan verib.
KİM SULAYACAQ
BULVARDAKI SÖYÜDLƏRİ?
Vaqif Səmədoğlu hələ gənclik şeirlərindən birində “Kim sulayacaq bulvardakı söyüdləri?” - deyə nigaranlıqla soruşurdu. Şair bir vaxt dünyadan köçəndə həyatın necə olacağından narahatlığını dilə gətirirdi bu şeirdə. “Bəxt üzüyü”ndə Tanrıbəy dayı meyvəsiz, barsız, hələ ki, kölgəsiz ağacların gələcəyi üçün narahatdı, onları suvarmaq, gələcək nəsillər üçün böyütmək istəyir. Amma əlil olduğu üçün bunu qonum-qonşudan xahiş edir... Sonda hamı gedir, amma Hüseynin balaca qızı “Tanrıbəy dayı, yağış yağacaq” - deyir. Bu da müəlliflərin sonda bir işıq, ümid yeri göstərmələridir. Axı hər şey yerdəkilərin əlində deyil, ağacları suvaran tapılmasa, Allah var, o mütləq yağış yağdıracaq... Pyes də, film də belə nikbin mesajla bitir. Və bununla da Ramiz Əzizbəylinin “Bəxt üzüyü” filmi yaddaşda yalnız xoş izlər buraxır.
Yazımın əvvəlində “Bəxt üzüyü”nün müəlliflərə tamaşaçı sevgisi, şöhrət gətirdiyini vurğuladım. Amma bu film Vaqif Səmədoğlunun taleyində ayrı yöndən də rol oynayıb. Şairin ömür-gün yoldaşı Nüşabə xanım Vəkilova müsahibələrindən birində ilk telefon söhbətlərinin, tanışlıqlarının, mövzularının məhz bu film olduğunu etiraf etmişdi:
“May ayı idi, Cavanşir (V.Səmədoğlunun
əmisi oğlu - P.) zəng elədi ki, televizorda “Bəxt
üzüyü” kinosu gedir. Dedi ki, kinoya bax, sonra Vaqif sənə
zəng eləyəcək, heç olmasa danışmağa
mövzun olsun. Dedim ki, sən
narahat olma, mən mövzu taparam, amma sonra oturub kinoya
baxdım. Kino qurtaran kimi Vaqif zəng elədi, dedi ki, axşam
sizə zəng edəcəyəm. Axşam zəng
elədi, həmin vaxtdan bizim gecə zənglərimiz və
sabaha qədər söhbətlərimiz başladı”.
P.S. BƏXT
ÜZÜYÜ - 2
Bugünlərdə “Planet Parni iz Baku” KVN Teatrının təşəbbüsü ilə çəkilən “Bəxt üzüyü - 2” filmi tamaşaçılara təqdim edildi. Şəhər kinoteatrlarımızın repertuarında olan film tamaşaçı marağına səbəb oldu. Sevimli qəhrəmanların sonrakı taleyi hər kəsə maraqlıdı. Əlbəttə, bu yeni film “Bəxt üzüyü” ilə heç bir cəhətdən müqayisə oluna bilməz; nə peşəkarlıq, nə dramaturji materialın səviyyəsi, hətta eyni aktyorlar oynasalar belə, nə də aktyor oyunu baxımından... Görünür, nə zaman o zamandı, nə də ovqat o ovqatdı... Amma bununla belə, çağdaş nəslin o cür filmlərə maraq göstərməsi, onları yenidən bu şəkildə aktuallaşdırması sevindiricidi. Elə Vaqif Səmədoğlunun xanımı Nüşabə Vəkilova da saytlara müsahibəsində bunu deyib: “Bəxt üzüyü”nün davamı üçün Vaqif müəllimin sağlığında çox müraciətlər olunub. Ancaq o, gələn təklifləri rədd edirdi. Ölümündən sonra da bir neçə dəfə müraciət edildi. Əvvəl-əvvəl razı olmadım. “Planet Parni iz Baku”nun komandası istedadlı uşaqlardı. Onlara razılıq verdim. Təbii ki, bu razılıq da elə-belə olmadı. Onlar da dəfələrlə müraciət etdilər. Axır dedim, görürəm çox istəyirsiniz bunu, çəkin. Bilirəm ki, Vaqif müəllim sağ olsaydı, o da eyni belə edərdi. Filmin təqdimatına mən də dəvət olunmuşdum. İzlədim. Maraqlı alınıb, yaxşıdır, üzdə gülüş yaradır”.
Bəli, müasir komediyaların yeganə üstün cəhəti elə budur, üzdə gülüş yaradır, vəssalam... O da həmişə yox! Amma “Bəxt üzüyü” filmi 120 yaşlı Azərbaycan kinomatoqrafının incilərindən hesab olunur. Ən azı milli xarakterləri, milli problemləri ən orijinal şəkildə ifadəsinə görə bu film yeni bir mərhələnin başlanğıcı sayıla bilər.
525-ci qəzet.-2018.-17 fevral.-S.14-15.