Qrammatik qafiyəçilikdən uzaq poeziya

NƏZAKƏTİN LİRİKASI HAQQINDA ETÜD

Şeir aləmi qəribə bir fenomendir: həyatın predmetlərini görüb duymaq və qavramaq; müşahidə etdiyin sadə və mürəkkəb fəlsəfəni anlamaq və mənimsəmək; daxili hisslərin mübhəm pıçıltısını eşitmək və səs vermək.

Belə “üçlükləri”n içərisində daha bir “üçlük” də mövcuddur: Şeiri kim yazır, nədən yazır və kim üçün yazır?! Oxucuya bu məqamları açmaq çətindir, nə qədər dərinə varsan da, uzağı poeziyanın nəzəriyyəsinə və qayda-qanunlarına çıxacaqsan... Amma bu xaotik proseslərdə mənim diqqətimi bir nüans özünə yaxınlaşdırmışdır. Nə qədər qəribə olsa da: müəllifi kişidirmi, qadındırmı? Amma sual da göydəndüşmə deyil. Kişi şairin şeir subyektinə münasibətilə qadının yanaşma və tərənnüm tərzi fərqlidir, çünki duyum hissiyyatı kişi şairdə daha aqresssivdir, xarakterdən gəlmədir, əgər o, Koroğludan, Qaçaq Nəbidən yazırsa, diqqət qəhrəmanlığın, igidliyin mahiyyətinə yönəldiləcəkdir; qadın da Koroğludan, Qaçaq Nəbidən yazırsa, Nigardan, Həcərdən, onların gözəlliyindən və sədaqətindən yan keçməyəcəkdir! Şeir mənim zövqümdə sevməkdir, bu hiss qadınların payına daha çox düşür və əlavə edərdim: şeir şairələr üçün dəlicəsinə sevməkdir. Sevgini, gözəlliyi, aşiqliyi şair tamam başqa bir yönümdən təsvir edir - xasiyyətindən gələn cizgilərilə, şairə haçansa yaşadığı, bəslədiyi bu “üçlüyü” içindən ehtiyatla keçirir, oyatmaq istəmir, hər misrası onun saçlarından işıq teli kimi asılır. Ömrünün yalnız həzin, bəlkə də solan-saralan çağını anır, çün bir qadın olaraq ölümün qarşısına qılıncla çıxa bilməz!

Saralmış yarpağa bənzəyir ömrüm,

Sanki payız gəlib, xəzan düşübdür.

Durub əl açmışam bahara sarı,

Sıxıb əllərimi qış görüşübdür.

Sarı çiçəyimə qonmaz sübh şehi,

Telimi oxşamaz bir də yaz mehi,

Görəsən, bəs qışa çatarmı ömrüm?

Qışdır son mənzilim, qışdır, ay gülüm.

Bu kiçik şeiri nümunə gətirməkdə təsadüf axtarmaq əbəsdir; amma ömrün haçansa hansı dayanacaqda susması isə təsadüfi deyil - mütləqdir. Bu şeirdə, düzü elə öz ömrümlə müqayisə edərdim. Kövrək münasibətimi xatırlatmazdım oxucularım üçün, başqa bir ovqatda hayqırardım, pıçıldamazdım, “ay gülüm”ə ümid bağlamazdım - axı təbiətimiz sərtdir!

Poeziya mənimçün ilahi və sirli kədərdir, sevincdən ona bir ovuc pay düşübdür, əks halda şeir yazılmazdı.

Bu, hansı kədərdir, harada gizlənibdir, onun oyanma şansı varmı? Sualları bu yazımda verəcəyimi düşünmürdüm, bax bu, təsadüf oldu; bəlkə də zərurət idi. Nəzakətin “Etüd”ünü oxuyanda çox-çox düşündüm, nikbinliyimi unutdum və bayaqkı etirafıma qayıtdım: “mütləq”lik fəlsəfəsinə və S.Vurğunu, M.Arazı, M.Yaqubu xatırladım. Bu korifey şairlər həyatın şirinliyini necə yaşayıblarsa, - bu şirinliyin nə vaxtsa acısını dadmalı olacaqsa... şeirə üz tutdular. Məzarıstanla üzbəüz dayandılar və Səməd Vurğun “Unudulmuş tək məzar”ı qələmə aldı. Nəzakət bu üç şairdən çox-çox cavandır, şeiri də elə gənc yaşında yazmışdır, amma dərin kədər duyğularından qaça bilməmişdir, məkanı görmüşdür.

Pəncərəm açılar, qəbristanlığa,

Gördüyüm mənzərə gözümə batır.

Məəttəl qalıram uca Tanrıya,

Alimi cahillə yanaşı yatır.

Şeir məndə assosiativlik oyatdı; bir zaman (1979-1984) doqquzuncu mərtəbədən, iş otağımdan məlum məkana - qəbristanlığa hey baxmışam. Əvvəllər seyrəklikdi, qara mərmər daşları bir-birinin qonşuluğunda idi, ruhları qovuşurdu. Sonralar qəbristanlıqda boş yerlər azaldı. Çün bu elə məkandır bütün “qonaqları”nı səxavətlə qəbul edir, torpağını əsirgəmir, kimliyilə maraqlanan, sorğu-suala çəkən yoxdur.

Burda soruşmurlar kimsən, nəçisən,

Möminsən, canisən, ya dilənçisən.

Cərgəyə düzülüb sakit qəbirlər

Burda heç bilmirsən sən neçəncisən.

Kasıbı, varlısı bilinmir burda,

Özü öz xoşuna gələni yoxdur.

Libası eynidir hər kəsin burda,

Axsa göz yaşları, siləni yoxdur.

Ömürlük sakindir bu son mənzilə,

Adı əməlində yaşayan kəslər.

Dünən bir haqq işi tərsə çəkənin

Məzarı hər kəsi düzlüyə səslər.

Şeirdə şairə ölüm anlamının adını çəkmir, ehtiyac da yoxdur, lakin bu yoxluğa aparan həqiqətin fəlsəfəsi var və məndə sual doğurdu: ölüm - müəmmanı açan olmuşmu? Ən kamil və müdrik insanlar öz ölümünü qabaqcadan duymuşsa, səbəbini açmaqda aciz qalmışdır. Məhəmməd İbn Kab əl Kurazi nəql edir ki, bir zamanlar Ömər bin Əbdüləzizlə Mədineyi-Münəvvərdə qarşılaşmışdım. O, bığ yeri yenicə tərləmiş idi, bolluq içində yaşayırdı. Daha sonra xəlifə oldu və yanına getdim. İzn istəyib içəri girdim. Onu görəndə təəccübləndim, üzünə mat-məəttəl baxdım. O, mənə dedi ki, ey Məhəmməd, nə üçün belə heyrətlə nəzər yetirirsən?

Mən ona çatdırdım ki, ey Möminlərin əmiri, rənginiz solmuş, bədəniniz taqətdən düşmüş, saçlarınız ağarmışdır. Sizi bu halda görəndə heyrətimi gizlətməyi bacarmadım.

Ömər bin Əbdüləziz mənə üzünü tutub dedi: - Ey Məhəmməd, məni qəbrə qoyulandan üç gün sonra görsən nə qədər təəccüblənəcəksən! O zaman qarışqalar gözlərimi çıxarmış, ağzımı, burnumu qanla dolmuş olacaq, məhz onda məni heç kəs tanımaz, daha çox heyrətlənərsən.

Bu hədis təkcə ölümün hikmətini yada salmır, insan xislətinin ziddiyyətlərinə və mürəkkəbliyinə işarədir. Ey insan, məzarıstanın yanından saymazyana keçmə, orada öz yerini gör! Təəssüf ki, bu müqəddəs hissi bir qrup adamlar yaşamaq istəmirlər, yaxud bacarmırlar. Ona görədir şairə Nəzakət poetik ideyasında haqlıdır.

Cavanın tər ömrü yarımçıq qalıb,

Bu qoca nə qədər yaşayıb, Allah!

Ömür də deyəsən düz paylanmayıb,

Bağışla, ilahi, eylədim günah.

Mən Nəzakət xanımın poeziyasına bələd olduqca (deyəsən gecikmişəm) düşünürəm ki, istedad payında onun “ölü” şeir yazmağa haqqı çatmır, çün o, öz obrazını axtarıb tapır və bir üstünlüyü də ondadır ki, Şərq təfəkkürü ilə Qərb poetik yanaşmanı birləşdirir, emosional və rasional düşünür. Nəzakət xanım “dünya”, “insan”, “tale” subyektlərinə özünəməxsus tərzdə yanaşır - bu, şeirin məzmunu məsələsidir, intellektualdır, digər tərəfi obrazlı deyimin harmoniyasıdır; üçüncü ruhi enerjinin paylanması aktıdır ki, sonuncuda poetik kansofka - fikir dayanır. Mən şairənin poeziyasında bir nüansı özüm üçün aydınlaşdırdım ki, mövzunun epik təsvirinə yeri gələndə ehtiyac qalmır, elə bir bənd də bəs edir.

Dözməkdən bezmişəm, ruhum ağrıyır,

Həzrəti İsatək sanki dardayam.

Bəxtim yatan yeri tapdım, oturdum,

O vaxtdan bu vaxta hələ ordayam.

Ruhun fenomenliyi, candan bezməsi, artıq ömürdüsə - mütləq zamanı gözləmək. Və:

Assosiativ düşüncə bağlılığı: ölümün gəlişinə geniş yer verməyə dəyməz, özünü tez çatdırar, yaxşısı budur, ona hazır olmalısan.

Ölümün gözünün içinə baxdım,

Ölümü hər anın özündə daddım.

Necə qəribədi, ölümdən qaçıb,

Ölümə gedirəm hər an bir addım.

İnsanın öz aqibətini sezmək fəhmi, hansı ki o, öncə aqibətini anlamalıdır - son nəfəsi necə olacaq, qəbir həyatında nələrlə qarşılaşacaq, axirətdə hansı məqamda olacaq? İnsan üçün ən məchullar bunlardır ki, hələlik cavabsız qalmışdır, daha doğrusu, qundaq ilə tabut arasındakı məsafənin sirrini, bu dünyaya gəlişinin və buradan axirətə köç eləməsinin hikmətini qavraya bilmək. Bəli, hər bir insan fanidir - ölümə məhkumdur. Şairənin məntiqi-bədii proqnozu təxəyyülün yalnız müəyyən vəziyyəti olmayıb, eyni zamanda, insanın fəaliyyət formasıdır. “Dünya”, “Ey dünya” şeirlərində müəllif üzünü bu real Dünyaya tutur, bir qədər nəsihətçiliyə varır, amma gileyini gizlətmir, lakin bu üztutmanı Nəzakət xanım qadın hissiyyatı ilə çatdırır, kəskin də deyərdi “amansız dünya”ya, “qaradan ağı seçmə” - yəni bu, bir yana - şairini yormusan - nə üçün?

Yormusan, yamanca yormusan məni,

Sən demə, bitməzmiş zülmün, zillətin.

Arzumun dalınca qaldı gözlərim,

Yolların daşlıdır, yüyürmək çətin.

Sən elə beləsən başdan, binədən,

Bilirəm? Heç kəsə qalan deyilsən.

Sonuma gedirəm hey addım-addım,

Bilirəm, mənim də olan deyilsən.

Yaş olub gözündən düşənə kimi,

Əlindən nə çəkdim, biləydin barı.

Bir gün üz döndərib üzündən sənin,

Çıxıb gedəcəyəm göylərə sarı.

Mən Nəzakət xanımın şeirlərinin cövhərinə vardıqca, mühüm poetik mətləblərlə üzləşdim: ağrı və sevinc, vüsal və həsrət, inam və pessimizm, bir-birini rədd edən və tamamlayan motivlər. Bu atributlar olmasa - şeir yazılar, ancaq yaddaşa hopmaz, ona görə ki, reallıqlarla uydurmalar təsvir predmetinə can vermir. Bu baxımdan poeziya - həqiqətlərin və yalanların emosional-əqli doğuluşunun, şairin fərdi-özəl üslubunun təzahürüdür. Lakin bu üslubda başqa şairlərə bənzəməyən həzinlik, pıçıltı, nigarançılıq oxunur, elə-belə misraların gəlişi deyil, ilhamın diqtəsidir. Belə şeirləri təkrarən oxuyası oldum, kövrəldim, vərəqi çevirdim, amma tabım çatmadı. “Bilmir insan”, “Göydən bir ulduz axdı”, “Getmisən”, “Qar yağır”, “Bənövşə” şeirləri bu etirafımı diriltdi. Nadir misraların hökmü! Hökmümü? Şairənin sünilikdən uzaq istedadımı? Hər üçü və demədiyim əlavələri. “Bilmir insan”ı mənə dahi hind şairi və mütəfəkkiri R.Taqorun “İnsan” şeirini xatırlatdı. Nəzakət xanım yaşamaq ehtirasının tükənməzliyinin şahidinə çevirir oxucunu - Məni!

Bir gün dönüb geriyə bu günü axtararsan,

“Ömür necə keçdi gör” - özünü danlayırsan.

Nə zamana ün çatar, nə də ötən çağlara,

Təkcə boylanmaq qalar itirdiyin anlara.

Gözəlliyi, gəncliyi aynada axtararsan,

Saralmış şəkilləri gözünlə oxşayırsan.

Bax bu yerdə qələmi saxladım, barmaqlarımın titrəməsindən ehtiyatlandım, ürəyim dolmuşdu, bu hiss nəydi, haradan hisslərimi tutmuşdu - deməkdə çətinlik çəkirəm. Həqiqətmi bir gün? Bəlkə həqiqət deyil?

İnana bilmədiyim ölümə rast gələrsən,

Soyuq daş məzarlara atam-anam deyərsən.

Övlada qanad verib, bir quş tək uçurarsan,

Yolların yorğunluğun nəvələrdən alarsan.

Yaman yaşa doldum, şairə! Bu unikal misralarını oxumasaydım, bəlkə də özümə təsəlli verərdim. Bir də fəhmə bax ki, sübh tezdən bu şeirini oxuyanda vaxtilə yatdığı babasının çarpayısında Nəzrin nəvəm yatmışdı, astaca otağa keçdim, ilahi, görəsən bütün uşaqlar beləcə qəmsiz-kədərsiz uyuyurlar? Uşaqlar hardan bilər ki, ataları, sonra babaları cavanlığını onların uşaqlığına bağışlayıb yaşa dolurlar.

Zamanın sığalıyla qara saçın ağarar,

Səni yaradan Tanrı öz yanına çağırar.

Ümidin yaxasına sarılıb sən gedirsən,

Nələr gözləyir səni, bax bunu bilməyirsən.

Bax “bilmədiyin” o tale hətta şair qapısını döyür, özü gizlənir. Əcəl atını göndərir ki, minib məchul aləmə gedəsən. Nəzakət xanımın vaxtsız itirdiyimiz Alim Məhərrəmliyə həsr etdiyi şeiri məni ağrıtdı, tez-tez görüşdüyüm gəncin bir gün yoxluğuna inandım. Ölümündən sonra “Kür-Araz” dərgisində qələm dostumuz Əlirza Sayılovun çap etdiyi xeyli saylı şeirlərini xatırladım. Böyük istedadın poetik misraları məni kövrəltdi. Nəzakət xanım “Getmisən”lə sanki onu qaytardı.

Dünya çox incidə bilərdi səni,

Bəlkə düz etmisən, çıxıb getmisən.

Qısa bir ömürlə sınadı səni,

Yoxsa bu dünyanı yıxıb getmisən?

O zərif vücuda sığmırdı ürək,

Yükü ağır idi çəkmirdi ürək.

Sorğudan, sualdan bezmişdi ürək,

Canını dişinə sıxıb getmisən.

...Ölümün Tanrıya aparan yolmuş,

Çiçək arzuların açmadan solmuş,

Şəklinə baxıram, gözləri dolmuş,

Dünya pəncərəymiş, baxıb getmisən!

Nə olaydı bu “pəncərə” gec açılaydı!

Poeziyaya qrammatik bilik bazası üstündə gələnlər bu gün əndazəni aşıbdır, şeir kitabları öz çəkilərindən çoxdur və bu kəslər unudulurlar ki, şeir praqmatik-tarixi olayların yalnız zahiri əlaqələrindən və ardıcıllığı baxımından təsvir deyil, müəllifin reallığa, görünənə naturalist baxışı da həmçinin - predmetin poetik - həyəcanlı yanaşmasıdır. Bunun üçün daxili coşğunluq lazımdır, bu isə lirikaya gətirib çıxarır. Lirikada şair öz pak hisslərinin başına hərlənir, hətta kimsəni maraqlandırmayan adi bir predmet, yaxuq nəhəng bir mövcudat olsun - baxır şeirdə necə tərənnümünü tapır. Bu baxımdan Nəzakət xanımda həmin nəsnələrin bəxti gətirir. “Həmdəmim dəniz” şeiri elə dənizin özü qədər göm-göy şəffaf, pıçıltısı qədər həzin, həmfikir qədər aşinadır, bu tutuşdurmalarımda heç bir bəlağət yoxdur.

Dəniz, sənlə bölüşəndə

Qəlbim yaman narahatlanır.

Duruluram sularıntək,

Sızıldamır dərdli ürək.

Həmdəmimdir mavi sular,

Sualıma cavabları öz dilində.

Ləpələrin pıçıldayır.

Söylə, açsam ürəyimi

Dərdlərimə gücün çatar?!

Dalğa-dalğa, ləpə-ləpə dindi dəniz.

Gözlərində bir insana döndü dəniz.

Çox dərdləri mən udmuşam.

Eh... Dərdlər də yaratmışam.

Ünvan sızam hər dərdinə gücüm çatar.

Bunu da bil ki, hər dənizin

özü boyda ürəyi var.

Şairənin öz obrazını görürəm: dənizlə dərdini bölüşür; şairlər həmişə şad olmur, öz qəmini ürəyində gəzdirir və bir gün bu poetik yükü misralarına boşaldır və rahatlanır. Hər cür didaktik və mücərrəd ricətlərdən uzaqlaşır; belə olduqda şair özünün munisliyini təsdiq etmiş olur.

Nəzakət xanımın lirikası onun üçün oxucunun içərisinə hopur - bu Dünyanın hay-küyünə, insanların gülüb-danışmasına baxmayaraq, qəribliyə aparır. Mən bu hissi poeziyanın bir zərif qanadı hesab edirəm. Şair qəriblik, nisginlik çəkmirsə... şeiri hədəfi tutmaz. Qəribliksə həsrəti dünyaya gətirir, axı, şair təkcə təfəkkürü ilə yox, hisslərilə qəribliyin uzaqlığını duyur və həsrətində qovuşmaq istəyir, poeziyada bədii sərvətə çevrilir. Şairənin “Həsrət” şeiri var, elə sandım misraların hər birisi bir durnadır. Vaqifdən, Vidadidən, Zakirdən yadigar qalıblar, onlar da qəriblikdən xiffət edirlər. Qəribəsi odur, qəribliyi sevən bu quşlar payızı sevirlər, payızda vətənləri yada düşür.

Durnalar köç edir payız gələndə,

Boş qalır “evləri”, yurd-yuvaları.

Dönürlər yenə də bahar gələndə,

Yenə doğmalaşır “yad” yuvaları.

Gör necə payızdır, gör necə yazdır,

Həsrətəm ocağı sönmüş yurduma.

Durnalar qayıdır, mən qayıtmıram,

Bəxti əllərimlə dönmüş yurduma.

Mən də dönəcəyəm günün birində,

Ürəyim deyir ki, çox belə getməz.

Lazımsa ölümə verib ömrümü

Dünyaya deyirəm: - Yox belə getməz.

Şeirin eyni zamanda, sosial-siyasi qayəsi var, qəriblik rəmzində oxucusuna çatdırılır; düşmən əlində qalan ulu Qarabağ torpağıdır. Əlimizdə saxlamağı bacarmadığımız Qarabağ qəbirlərimizi də sinəsində saxlamadı, daşnaqlar daha cəld tərpəndilər, şairlərin, söz adamlarının yaralı yerinə toxundular. Nəzakət xanım da susa bilməzdi, ağrısını misralara səpəcəkdi. “Yurd həsrəti”, “Qarabağ qoxusu”, “Vətən, bizi bağışlama” mövzulu şeirlərini qələmə aldı, şeirləri oxuyanda onu idrak etdim ki, şairə hansı əzabları yaşamamışdır? Hansı ümidlərin yolunu gözləməmişdir? Ürək gərəkdir bu ağrıya dözə. Həsrətə bax ki, “Qopur daşına da öz balam” deyir, “Yolunda kəsilən baş olmağı” arzulayır - deyən şairə “Düşmənə atılan bir daş olmağından təsəlli tapır.

Əziz Nəzakət xanım, şairə bacım, hər şeydən əlini üzüb gör nədən təsəlli tapırsan.

Kaş külək olaydım, dəli bir külək,

Əsəydi üstündə sözüm yurdumun.

Çopur daşına da öz balam deyib,

Qapandı üzündə izim yurdumun -

Ən səmimi etiraf! Ən nikbin arzu!

Öpsün Vətən torpağını gözlərim,

Dəysin vətən torpağına dizlərim.

Əlbəttə, Qarabağ azadlığı şəhid ruhundan keçir, bütün vətən diyarını qarış-qarış dolanır və yenə öz qəbrinə sığınır. Və inanır ki, əsirlikdən bu torpağı onun övladları xilas edəcəkdir.

Yolu yox Vətənə aparan yolun,

Şikəstəm, sınıbdır qanadım-qolum.

Didərgin ruhumun qurbanı olum,

Məni də kəfənə bələ, şəhidim...

Nəzakətin poeziyasındakı lirik xətt solğun, titrək, şərti təsirli deyil, bu qənaəti israrla deyirəm. Ona görədir bu şeirlərin ruhunda və fəlsəfəsində Dünya ilə həyat arasında bir vəhdət, ünsiyyət mövcuddur, poeziyaya məxsus sübstansial atributlar öz yerindədir, fikirləri tamamlayır və əsərin məzmununa xidmət edir, nəhayət, duyğulara çevrilir, həyatın fantomunu romantik bir məcraya salır. “Qar yağır” şeirini iyun ayında (2018), isti havada oxudum, vaxt stixi alınmışdı, amma yerinə düşmüşdü. Pəncərəmə günəşin şəfəqləri sızırdı, mənsə pıçıldayırdım:

Qar yağır.

Naxışlı, dümağ, bəmbəyaz.

Dünyanın ağlığı üzünə çıxır.

Yerlər də gözləmiş qar gəlişini,

Alır, qucaqlayır, köksünə sıxır.

Qar yağır.

Naxışlı, dümağ, bəmbəyaz.

Torpaq bərəkətə bələnir yatır.

Çılpaq ağacların qol-budaqları

Bir ana hənirinə bələnib yatır.

Qar yağır.

Naxışlı, dümağ, bəmbəyaz.

Rəqs edir elə bil hər qar dənəsi.

Gözümün önünə gəlir uşaqlıq -

Həyatda hər fəslin öz ənənəsi...

Bu misraları yazıya alanda üşüdüm və pəncərədən ağacları süzdüm. Yarpaqlar budaqlarına sığınıb tərpənişirdi, quşlar kölgə axtarmırdılar, bəlkə də nəbilim fantaziyam idi - qışın dalısınca getmişdilər. Beləydi, çün şeirdə elə möcüzə var - fəsillərin yerini dəyişir. Şeirdə elə möcüzə olur - insan bu günündən çox-çox irəliyə qayıdır, necə ki, mən də uşaqlığımda qar həsrətində yaşamışam, barmaqlarımı dodaqlarıma sıxa-sıxa məktəbə yollanmışam. Taleyə bax ki, həsrətində olduğum o qar gilələri neçə illərdir saçlarımda girovlanıbdır. Bu hissləri yaşadan şairə Nəzakət xanım arzulamır qar insan ömrünə qış havası gətirsin.

Qar yağır.

Naxışlı, dümağ, bəmbəyaz.

Yağsın yerə-yurda, çölə-çəmənə.

Kaş insan ömrünə qış tələsməsin,

Yığmasın qar, yağış insan ömrünə.

Nəzakətin poeziyasında bir poemasını oxudum: “Şəhid zirvəsi”dir, Xocalı faciəsinə ithaf etmişdir. Yüksək vətənpərvərlik, yurdçuluq hissilə qələmə alınmışdır, mübaliğəsiz deyərdim ki, bu əbədiyaşar mövzuya həsr olunmuş poetik əsərlər sırasında ən yüksək zirvədə dayanır, geniş araşdırmaya layiqdir. Müəllif janrın poetik tələblərini sənətkarlıqla nəzərə almışdır; odlu-alovlu və həzin-kövrək misralar ruhu tərpədir. Poema bitkin bir elegiya təsiri bağışlayır.

Nəzakət xanımın, istedadlı şairin poeziyasına ötəri ekskurs etdim və “ötəriliyi” vaxt məhdudluğunun adına yazıram. Halbuki bu lirik-bütöv poeziyada mən özümü tapdım, sevincimi və kədərimi tapdım, şeir də budur! Nədən belə bir fikrə gəldim: şairin poetik yaradıcılığında abstrak fəlsəfəçilik, soyuq mühakiməçilik, qrammatik qafiyəçilik elementləri yoxdur, poetik fikrin qəlb yaxınlığı, sənətkar təhtəlşüuru, təbii ehtiraslar poeziyanın leytmotividir, duyğuların əks-sədasıdır. Bunlara şairənin - Nəzakət xanımın şəxsiyyəti imkan verir və mənə dahi V.Q.Belinskinin sözlərini diqtə etdi: “Lirikada şairin şəxsiyyəti ön planda dayanır; biz yalnız onun vasitəsilə hər şeyi qəbul edib anlayırıq..., lirik poeziya başlıca olaraq subyektiv, daxili poeziyadır, şairin özünü ifadə etməsidir”.

Allahverdi EMİNOV

525-ci qəzet.-2018.- 28 iyul.- S.18-19.