Azərbaycan xalqının aşıq ədəbiyyatı əmanəti

“Xalq Bank” özünün “Xalq Əmanəti” layihəsi çərçivəsində üç cildlik “Aşıq ədəbiyyatı antologiyası” kitabını nəşr etmişdir ki, birinci cildə “Aşıq poeziyası”, ikinci cildə “Qəhrəmanlıq dastanları”, üçüncü cildə isə “Məhəbbət dastanları” daxildir.

Yüksək peşəkarlıqla, elmi məsuliyyətlə, xalq yaradıcılığına böyük məhəbbət və ehtiramla hazırlanmış nəşrin tərtibçiləri Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlı və professor Mahmud Allahmanlıdır.

Nəşrin redaktoru filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şəhla Tahirqızı, illüstrasiyaların müəllifi xalq rəssamı Arif Hüseynov, bədii tərtibatçısı isə Tərlan Qorçudur.

“Antologiya” “Xalq Bank”ın “Xalq Əmanəti” layihəsi çərçivəsində indiyə qədərki bütün nəşrləri kimi üç cəhətinə görə xüsusilə fərqlənir:

1) elmi-akademik mükəmməllik;

2) bədii tərtibatın peşəkarlığı;

3) yüksək poliqrafik-texniki səviyyə.

Əlbəttə, Azərbaycan aşıq ədəbiyyatı Azərbaycan xalqının zəngin mənəvi sərvətidir. Və bu sərvət, “Antologiya”nın birinci cildinə ön söz yazmış Məhərrəm Qasımlının göstərdiyi kimi, “Dədə Qorquddan üzü bəri” min ildən çoxdur ki, “dilimizin, ruhumuzun, mənəvi varlığımızın aydınlığını, duruluğunu, yenilməzliyini” nümayiş etdirir...

Yerli qara tağın yıqılmasun!

Kölgəlicə qaba ağacın kəsilməsün!

Qamın aqan görklü suyun

qurumasun!

Qanadların ucu qırılmasun!.. - deyə Oğuz elinin bəy igidlərini alqışlayan Dədə Qorqud elin başına qəza gələndə, bir zamanlar alqışladığı bəy igidləri ətrafında görməyəndə onu da əlavə edir ki:

Qanı dedigim bəg ərənlər,

Dünya mənim deyənlər?!

Əcəl aldı, yer gizlədi.

Fani dünya kimə qaldı?

Gəlimli-gedimli dünya!

Son ucu ölümlü dünya!..

Bizə elə gəlir ki, indiyə qədər geniş yayılmış ənənədən fərqli olaraq tərtibçilərin Azərbaycan aşıq poeziyasının tarixini Dədə Qorquddan başlamaları yalnız eksperiment deyil, həm də özünü metodoloji baxımdan doğruldan bir elmi yenilikdir. Və “Antologiya”ya Yunus Əmrədən, Aşıq Aydından və Aşıq Qəribdən poetik nümunələrin daxil edilməsi də tamamilə təbiidir. İlk növbədə ona görə ki, məsələn, Aşıq Qəribin:

Ay ağalar, gəlin sizə söyləyim,

Açılar baharda gülü Təbrizin.

Toyda, bayramlarda atlaz geyirlər,

Kəsilməz yaşılı, alı Təbrizin.

...Pəhlivanlar qisvət geyir, yağlanır,

Cümlə bəzirganlar burda əylənir.

Üç yüz altmış yükü birdən bağlanır,

Əldən-ələ gəzir malı Təbrizin.

...Ərənlər badəsin içdim, söylərəm,

Eşqin dəryasına enib boylaram.

Mən Qəribəm, vətən mədhin eylərəm,

Mənəm indi Rüstəm Zalı Təbrizin, - tipli qoşmaları hər hansı dastan süjet-kompozisiyasından kənarda yaranmış müstəqil bədii yaradıcılıq hadisələridir. Və məşhur “Aşıq Qərib” dastanının mövcudluğu Aşıq Qərib adlı el sənətkarının yoxluğunu deyil, məhz varlığını təsdiq edir... Eləcə də Aşıq Kərəmin, Aşıq Koroğlunun...

Antologiyanın birinci cildində Qurbani, Aşıq Abbas Tufarqanlı, Sarı Aşıq, Xəstə Qasım, Aşıq Alı, Hüseyn Şəmkirli, Aşıq Ələsgər kimi ustadlarla yanaşı, Ərzurumlu Əmraha, Dədə Kərəmə, Pir Sultan Abdala, Miskin Abdala, Bayat Abbasa, Qul Mahmuda, Lələyə, Tahir Mirzəyə, Koroğluya, Aşıq Cünuna... da yer ayrılması, bir tərəfdən, tərtibçi-tədqiqatçıların böyük xidmətidir, digər tərəfdən isə, aşıq poeziyasının həqiqi miqyasını aşkarlamaq sahəsində göstərdikləri uğurlu cəhddir ki, heç şübhəsiz, bundan sonra da davam etdirilməlidir.

Azərbaycan aşıq sənətinin tarixində Aşıq Ələsgərin mövqeyi, əlbəttə, müstəsnadır. Və antologiyada xalq şairi Zəlimxan Yaqubun ustada həsr olunmuş “Dahilik, müdriklik, sadəlik” məqaləsinin verilməsi də, elə bilirik ki, təsadüfi deyil. kökü, ruhu, yaradıcılıq məharəti (və mədəniyyəti!) ozan-aşıq sənətindən gələn, zəmanəmizin böyük şairi Zəlimxan Yaqub ona görə Aşıq Ələsgəri “ustadların ustadı” adlandırır ki, o, özündən əvvəlki sənətkarlardan öyrənməklə yanaşı, özündən sonrakılar üçün də elə bir mükəmməl məktəb yaratmağa nail oldu ki, bu günə qədər əlinə saz alıb söz deyən hər kəs həmin məktəbin dərslərini alıb imtahanından keçməlidir. Azərbaycan poeziyasında nüfuz baxımından qəzəldə Füzuli kimdirsə, qoşmada da Aşıq Ələsgər odur...

Aşıq olub, tərki-vətən olanın

Əzəl başdan pür kamalı gərəkdi.

Oturub-durmaqda ədəbin bilə,

Mərifət elmində dolu gərəkdi.

Xalqa həqiqətdən mətləb qandıra,

Şeytanı öldürə, nəfsin yandıra,

El içində pak otura, pak dura,

Dalısınca xoşsədalı gərəkdi...

Tərtibçilər yazırlar:

“Aşıq Ələsgər məktəb-mədrəsə təhsili almasa da, öz fitri istedadı sayəsində ərəb hürufatı və əbcəd hesabı ilə bağlı incəlikləri, Şərq poetikasına məxsus şeiriyyət qanunlarını, Qurani-Kərim və islam elminin dərinliklərini, təsəvvüf simvolikasını kifayət qədər mükəmməl şəkildə mənimsəmişdir. Yazı-pozu bilməsə də, şeirlərindən savad və dünyagörüşünün, fəlsəfi düşüncə tərzinin mükəmməlliyi açıq şəkildə görünməkdədir”.

Ümumiyyətlə, mübahisə doğurmayan bu fikirlərlə bağlı bir məsələyə münasibət bildirmək istərdik: “yazı-pozu bilməməsi” qənaəti bəzən Aşıq Ələsgərin istedadına, elminə, yaradıcılıq qabiliyyətinə haradasa şübhə yaratmaq kimi izah olunur, lakin nəzərə almaq lazımdır ki, nəinki o dövrlərdə, hətta yazı-pozunun hər kəsin bildiyi indiki dövrdə də aşıq sənəti üçün “yazı-pozu”, demək olar ki, heç bir əhəmiyyət kəsb etmir...

Əslində, ümumnəzəri mövqedən yanaşsaq, XX əsrin əvvəllərindən etibarən Azərbaycan aşıq sənəti tənəzzül dövrü keçirməli, XX əsrin ortalarından isə yaradıcı aşıqlar bütünlüklə sıradan çıxıb yerlərini yalnız ifaçı aşıqlara verməli idi. Ancaq reallıq bir qədər fərqlidir... Və “Antologiya”da XX əsrin 30-cu illərindən sonra məşhurlaşmış əllidən çox aşığın və ya el şairinin yaradıcılığından nümunələr verilmişdir ki, nə bu yaradıcılıq nümunələri, nə də onların yaradıcıları yazılı ədəbiyyat hadisəsi sayıla bilməzlər... Aşıq Şəmşir, Aşıq Veysəl, Miskinli Vəli, Qəmli Hüseyn, Xındı Məmməd, Şeyda Əziz, İsmayıl Katib, Həsən Mülkülü, Dərya Məhəmməd, Məzahir Daşqın, Aşıq Hüseyn Cavan, Aşıq Hüseyn Saraclı, Aşıq Şakir, Mikayıl Azaflı, Aşıq Pənah, Aşıq İmran, Aşıq Kamandar, Bəhmən Vətənoğlu, Aşıq Əkbər, Sücaət...

Məsələ burasındadır ki, keçən əsrin 20-ci, 30-cu illərindən Azərbaycan xalq ədəbiyyatının yazılı ədəbiyyata təsirinin yeni dalğası başlamışdı. Və bu özünü həm nəzmdə, həm də nəsrdə göstərirdi... Ən güclü təsir mənbəyi olaraq məhz aşıq ədəbiyyatı diqqəti çəkirdi ki, bunu nəsrdə dastan, nəzmdə isə qoşma poetexnologiyasına üstünlük verilməsində görmək mümkündür. Lakin müşahidələr göstərir ki, aşıq ədəbiyyatı öz yaradıcılıq sirlərini yazılı ədəbiyyata sona qədər açmaqdan imtina etdi. Və maraqlıdır ki, 30-cu, 40-cı, 50-ci illərdə bir sıra istedadlı aşıqlar (belə bir “təcrübə” Orta Asiya türk respublikalarında da olmuşdur) sosialist ideologiyasına xidmət etməklə aşıq yaradıcılığının sovet dövründə də yaşamaq hüququ əldə etməsinə, hətta rəsmi status qazanmasına nail oldular.

Məsələn, Aşıq Mirzə Bayramov sosialist inqilabının gətirdiyi “yeni zamana”nı alqışlayırdı:

Azad könlüm, bəxtiyarsan dünyada,

Gözəl vaxtdır, ellər gülür, sən də gül.

Bahardır, hər tərəf güldür, çiçəkdir,

Bərəkətli çöllər gülür, sən də gül.

Aşıq Şəmşir böyük sovet şairi Səməd Vurğun haqqında deyirdi:

Əzəldən başına cəm olub kamal,

Sevir oğul kimi səni el, mahal.

Azad ölkəmizdə hər zaman ucal,

İstəyir könlümüz bu sayaq səni.

Aşıq Əkbər Cəfərov isə böyük sovet şairinin ardınca sovet Azərbaycanını tərənnüm edirdi:

Qoy durum dolanım yenə başına,

Dağları vüqarlı Azərbaycanım!

Muğanı ceyranlı, Mili turaclı,

Göyçayı çinarlı Azərbaycanım!

Bəzəsin süfrəni Lənkəran çayı,

Şirvan lavaşının açılsın layı.

Bu zəngin diyarın harda var tayı?

Meyvəsi nübarlı Azərbaycanım!

Könül sevindirir axar-baxarın,

Muğanda çiçəyin, Kəpəzdə qarın.

Əkbər deyər, xoş gəlibdi baharın,

Hər zaman baharlı Azərbaycanım!

Tərtibçilər, tamamilə təbii və əlamətdardır ki, antologiyaya son dövr aşıq poeziyasının nümunələrini (və nümayəndələrini) də daxil etmişlər: Narınc Xatun, Aşıq İsfəndiyar Bayramov, Aşıq Ədalət Nəsibov, Aşıq Murad Çobanoğlu, Aşıq Rza Qobustanlı, Aşıq Ulduz Sönməz, Səadət Buta, Aşıq Əhliman Şirvanlı, Solmaz Kosayeva, Gülarə Azaflı...

Aşıq sənətinin ustadlarından Mikayıl Azaflının qızı Gülarə Azaflı aşağıdakı qoşmasında şairin (və aşığın) bugünkü missiyasını, elə bilirik ki, düzgün müəyyən edir:

Dillən, sənə qurban olum,

Sənsiz könlüm ağlar, sazım.

“Yanıq Kərəmi”, “Dilqəmi”

Ürəyimi dağlar, sazım.

Necə duysun səni naşı,

Məğrur saxla, əymə başı!

Misri qılıncın yoldaşı

Çaylar kimi çağlar, sazım.

Gülarənin arzu, varı,

Dədəm Qorqud yadigarı.

Qoyma, hələ ömür yarı,

Duman yolu bağlar, sazım.

Əlbəttə, düşünmək olmaz ki, aşıq poeziyasının antologiyaya daxil edilən bütün nümunələri mükəmməl yaradıcılıq məhsulu, yaxud böyük sənət hadisəsidir, lakin elə bunun özü də tərtib metodunun üstünlüyüdür ki, kitabda aşıq yaradıcılığı kifayət qədər obyektiv əks olunmuşdur. Və antologiya ilə tanış olan hər kəs aydın görəcək ki, aşıq poeziyası yarandığı dövrdən bu günə qədər hansı dövrlərdən, mərhələlərdən keçmiş, həm ideya- estetik, həm də poetexnologiya baxımından hansı təbəddülatlara məruz qalmışdır.

“Aşıq ədəbiyyatı antologiyası”nın ikinci cildinə qəhrəmanlıq dastanları daxil edilmişdir.

Cildin “Dastanlaşan tariximiz” adlı ön sözündə Mahmud Allahmanlı yazır:

“Dastan Azərbaycan xalqının tarixi və mənəvi yaddaşını, milli kimlik düşüncəsini, yüz illər boyu fasiləsiz şəkildə gerçəkləşdirdiyi əyilməzlik, yenilməzlik mücadiləsini ifadə baxımından misilsiz imkanlara malik yaradıcılıq hadisəsidir. Burada ilkin təsəvvürlərin, mifik zamanın, tarixin ayrı-ayrı dönəmlərinin faktları, dünyagörüşləri, qarşılaşdıqları hadisələr ən tipik məqamları ilə obrazlı şəkildə təzahür edir”.

Əlbəttə, dastana milli mövqedən verilən bu tərif-təyinat ilk növbədə qəhrəmanlıq eposuna aid olmaqla özünü tamamilə doğruldur. Və antologiyaya daxil edilən qəhrəmanlıq dastanları, xüsusilə “Koroğlu” eposu həmin tərif-təyinatı qeydsiz- şərtsiz təsdiq edir.

Məlum olduğu kimi, orta əsrlərin sonu, yeni dövrün əvvəllərində formalaşmış epos, bir sıra cəhdləri nəzərə almasaq, XX əsrin 20-ci illərindən ardıcıl şəkildə toplanıb yazıya alınmağa başlamışdır ki, bu sahədə V.Xuluflu, H.Əlizadə və M.H.Təhmasibin xüsusi xidmətləri vardır. Və “Antologiya”da “Koroğlu”nu, təbii olaraq, M.H.Təhmasib “mətn”i təmsil edir ki, həmin “mətn” həm daha mükəmməldir, həm də, tərtibçilərin qeyd etdikləri kimi, “bir sıra kiçik dəyişikliklərlə təkrar-təkrar nəşr olunmuşdur”.

“Koroğlu” dastanı ümumən müxtəlif türk (və bir sıra qeyri-türk) xalqları arasında bu və ya digər dərəcədə yayılsa da, mükəmməl epik yaradıcılıq aktı olmaq etibarilə tarixən Azərbaycan xalqına - Azərbaycan türklərinə mənsubdur. Azərbaycan “Koroğlu”su mənsub olduğu xalqın şifahi ədəbiyyatının (bütövlükdə mədəniyyətinin) intibahı dövründə böyük milli-ictimai təfəkkür enerjisinin məhsulu kimi meydana çıxmış, həmin xalqın bir neçə əsrlik tarixi marağını, sosial-siyasi, ideoloji və mənəvi-estetik dünyagörüşünü, mentalitetini, milli ideallarını əks etdirmişdir.

“Koroğlu”nu Azərbaycan ictimai-estetik təfəkkür tarixindəki mövqeyinə görə, ancaq “Kitabi-Dədə Qorqud”la müqayisə etmək mümkündür. “Kitabi-Dədə Qorqud” Azərbaycan xalqının, “Koroğlu” isə Azərbaycan millətinin formalaşdığı dövrün ovqatının, sosial-siyasi, etnoqrafik proseslərin hər dövrdəki özünəməxsus təzahürüdür. Və heç də təsadüfi deyil ki, “Koroğlu” ilə “Kitabi-Dədə Qorqud” arasında qırılmaz semantik-struktur (poetik) varislik vardır ki, həmin varisliyi etiraf etmədən Azərbaycan “Koroğlu”sunun nəinki genezisini, heç tipologiyasını da müəyyənləşdirmək mümkün deyil - “Kitabi-Dədə Qorqud”dan “Koroğlu”ya qədər türk-oğuz ozanı Azərbaycan aşığına transformasiya olunur...

“Koroğlu”nun Qərb və Şərq variantları, təqdiqatçların qeyd etdiyi kimi, həm məzmun, həm də formaca biri digərindən kifayət qədər fərqlənir: Qərb variantları Azərbaycan, türk, erməni, gürcü, kürd, ləzgi və d., Şərq variantları isə türkmən (“Goroğlu”), özbək, qazax (hər ikisində “Qoroğlu”), tacik (“Quruqli”, yaxud “Qurquli”) variant və ya versiyalarından ibarətdir. Eposun Qərb variantları, demək olar ki, bütünlüklə real, tarixi hadisələrdən, əhvalatlardan bəhs etdiyi halda, Şərq variantları əfsanəvi-mifik obrazlar, süjetlərlə zəngindir və Qərb variantları əsasən nəsrlə, Şərq variantları isə şeirlədir.

“Koroğlu”nun müxtəlif variant, yaxud versiyaları üzərindəki müşahidələr göstərir ki, həmin variant, yaxud versiyalar, aralarındakı məzmun fərqlərinin böyüklüyündən və ya kiçikliyindən asılı olmayaraq bir mənbədən - Azərbaycan “Koroğlu”sundan törəmişlər; hər şeydən əvvəl ona görə ki, tipoloji baxımdan bu variant daha mükəmməl, daha tarixi və daha realistdir, ona görə də daha çox törəmə-artma, improvizasiya potensialına malikdir. Və koroğluşünas X.Koroğlunun belə bir fikri tamamilə doğrudur ki, ondan artıq müxtəlif etnik mənşəli xalqda “Koroğlu” yazılı şəkildə fiksasiya olunsa da, “əsas süjet, görünür, Azərbaycanda müəyyənləşmişdir”.

“Koroğlu”nun Qərbdən Şərqə doğru yayıldığını güman etmək üçün hər cür əsas vardır, - Azərbaycanı, Anadolunun Şərqini əhatə edən cəlalilər (XVI əsrin sonu XVII əsrin əvvəlləri) hərəkatı “Koroğlu”nun ilk süjetlərini, yaxud epizodlarını bu ərazidə (Qərbdə) meydana çıxarmalı, sonra həmin süjet və ya epizodlar oğuz-türkmənlər vasitəsilə Şərqə nəql olunmalı idi. Digər tərəfdən XVII əsrdə türk dünyasının etnik-siyasi baxımından ən gərgin nöqtəsi məhz Qafqaz (Azərbaycan) idi ki, burada yalnız tarix səhnəsinə çıxmağa hazırlaşan bir millətin - Azərbaycan millətinin taleyi həll olunmurdu, digər oğuz türklərinin (Türkiyə türklərinin, türkmənlərin) milli özünütəşkil prosesi də az və ya çox dərəcədə həmin regionla bağlı idi.

Lakin Şərq “Koroğlu”su ancaq mənşəyi, bir sıra obraz, epizod-süjet və motivlərinə görə Qərb “Koroğlu”su ilə eynidir, ümumiyyətlə isə orijinal variant və ya versiyalardan ibarətdir - hər bir türk xalqı (türkmən, özbək, qazax və s.) “Koroğlu”ya öz tarixi-etnik marağını, mənəvi-etnoqrafik xarakterini, ictimai-siyasi problemlərini gətirmiş, onu (“Koroğlu”nu) hansı epik, bədii-estetik səviyyəyə qaldırıb-qaldırılmamasından asılı olmayaraq özününkü etmişdir (B.A.Karrıyev).

Azərbacan “Koroğlu”su Qərb variantlarının, qeyd olunduğu kimi, əsasını təşkil edir - “istər ayrı-ayrı hissələrin, qollarının ilk yaranmasında, istərsə də yaşadığı əsrlər boyu daha da zənginləşməsində, cilalanmasında bizə məlum olmayan saysız-hesabsız söz sənətkarlarının iştirak etmiş olduğu ən əzəmətli dastanlarımızdan biri” (M.H.Təhmasib) “Koroğlu” milli təşəkkül dövründə mənsub olduğu xalqın, millətin hansı yaradıcılıq (və geniş mənada özünütəşkili!) imkanlarına malik olduğunu göstərir. Mütəşəkkilliyinə, xalqın ictimai-siyasi problemlərini əks etdirmə imkanına, estetik-poetik səviyyəsinə görə nə Türkiyə türklərinin “Koroğlu”su, nə də erməni, gürcü, kürd, ləzgi və s. “Koroğlu”su Azərbaycan “Koroğlu”su ilə müqayisə oluna bilməz - eyni zamanda qeyd edək ki, Qafqazda yaşayan qeyri-türk mənşəli xalqların “Koroğlu”su əsasən Azərbaycan “Koroğlu”sunun ayrı-ayrı süjetlərinin variasiyası, bir sıra hallarda isə bilavasitə tərcüməsidir. Heç də təsadüfi deyil ki, vaxtilə qeyri-türk mənşəli bir sıra qonşu xalqların ifaçı-aşıqları müxtəlif məclislərdə “Koroğlu”nun süjetini Azərbaycan türkcəsindən çevirərək öz dillərində (ermənicə, gürcücə, ləzgicə və s.) danışmış, dastandakı qoşmaları isə məhz Azərbaycan türkcəsində oxumuşlar (XVII-XIX əsrlərə aid bir sıra əlyazmalar da bunu göstərir). Yəni Qafqaz - Kiçik Asiya regionunda “Koroğlu”nun aparıcı dili Azərbaycan türkcəsi, təmsil və təbliğ etdiyi ideya-estetik mədəniyyət Azərbaycan mədəniyyəti olmuşdur.

Antologiyanın ikinci cildinə “Qaçaq Kərəm”, “Qara Tanrıverdi”, “Qaçaq Süleyman”, “Hacı Tağı”, “Qandal Nağı” və “Səttarxan” kimi kiçik həcmli məşhur qəhrəmanlıq dastanları da əlavə edilmişdir ki, həmin dastanların qəhrəmanları Azərbaycan folklorşünaslığında, çox uğurlu bir ifadə ilə, “Koroğlunun nəvələri” adlandırılmışdır.

“Aşıq ədəbiyyatı antologiyası”nın məhəbbət dastanlarından ibarət üçüncü cildi Məmmədhüseyn Təhmasiblə Məhərrəm Qasımlının müfəssəl olduğu qədər də məzmun-mündərəcəli ön sözləri ilə açılır. Və müəlliflər yazırlar:

“Qədim türk cəmiyyətində dastan təfəkkürü istisnasız olaraq bahadırlıq düşüncəsinin obrazlaşdırılmasına yönəldiyindən həmin mərhələyə məxsus epik ənənənin özəyində qəhrəmanlıq motivi və bu motivin ifadəsi olan çeşidli qəhrəmanlıq süjetləri durur. Sonrakı tarixi dövrlərdə epik düşüncədə lirik təmayül də müəyyən yer tutmağa başlayır... Epik ənənədə lirik təmayülün güclənməsi sırf məhəbbət motivinə bağlı dastanların meydana gəlməsi ilə də nəticələnir”.

Azərbaycan məhəbbət dastanlarının ideya-məzmunu, poetik quruluşu barədə ətraflı məlumat verdikdən sonra ən məşhur, ən mükəmməl nümunələri ayrı-ayrılıqda təhlil edən müəlliflər göstərirlər ki, “Azərbaycan xalq dastançılığı özünün çiçəklənmə mərhələsini orta yüzilliklərdə (görünür, orta yüzilliklərin sonlarına doğru - N.C.) keçirmişdir. Bu mərhələnin şah əsərləri olan “Aşıq Qərib”, “Tahir- Zöhrə”, “Əsli-Kərəm”, “Abbas-Gülgəz”, “Şah İsmayıl-Gülzar” kimi möhtəşəm dastanlar Azərbaycan hüdudlarından çıxaraq ümumən Qafqaz, Anadolu, Orta Asiya ərazilərinə də geniş yayılmışdır...”

Cildə on yeddi məhəbbət dastanı daxil edilmişdir.

“Aşıq ədəbiyyatı antologiyası”nın akademik tərtib prinsiplərinə uyğun olaraq zəruri qeyd-izahlarla təmini, heç şübhəsiz, razılıq doğurmaya bilməz.

Ümumiyyətlə, milli mədəni irsin hər sahəsinə xüsusi qayğı ilə yanaşılıb qorunduğu, dərindən öyrənildiyi və geniş təbliğ olunduğu müasir dövrdə belə bir mükəmməl (və möhtəşəm) nəşrin meydana çıxması tamamilə təbii olduğu qədər də qürurvericidir. Və əminik ki, “Xalq Bank” başladığı müqəddəs işi bundan sonra da uğurla davam etdirəcək, “Xalq Əmanəti” layihəsi bundan sonra da inamla həyata keçiriləcəkdir.

Nizami CƏFƏROV

525-ci qəzet.- 2018.- 17 mart.- S.10-11.