Oftalmoloq Yazgül Abdiyeva: "Dünyagörüşü, həyata baxış üçün təkcə göz kifayət etmir"

Cəmiyyətin həm görən, həm görünən gözü qadındır. Qadın ana, qadın simadır. Ətrafının yaşam tərzini yansıdan ən birinci səbəb qadının üz cizgiləri və baxışındakı mənadır.

Əsrlərlə, qərinələrlə müqtədir insanlar cəmiyyətdə hər zaman qadının savadlı görməsi üçün mücadilə aparıblar. Bu gün də belədir. Tək bir fərqlə... Keçmişdə qadınların cəmiyyətdə özünü təsdiqi üçün maneələr aşması gərəkirkən, bu gün qadın öz ayaqları üzərində möhkəm duran söz sahibidir. Ölkə başçısının sərəncamı ilə bu il Azərbaycan Cumhuriyyətinin 100 illiyi qeyd olunur. Və Şərqdə ilk olaraq qadına seçmək və seçilmək hüququ məhz bizim ölkədə verilib.

Müsahibimiz həyatı boyu öz fəaliyyəti, savadı və peşəkarlığı ilə seçilən akademik Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzinin elmi təşkilat bölməsinin rəhbəri, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Yazgül Abdiyevadır. Söhbətimizin uğurunu onun müxtəlif mövzulara baxış bucağının ölçüsü təyin edəcək.

- Yazgül xanım, bir qadın özünütəsdiq üçün nədən başlamalıdır?

- Özünütəsdiq uşaqlıqdan formalaşmağa başlayır, yetkinlik yaşında bir az da təkmilləşir və gənclik yaşında artıq formalaşmış olur. Yəni özünütəsdiq üçün illər lazım olur. Hər bir qadının özünütəsdiqi onun ilk olaraq öz şəxsiyyətindən başlayır. Dünyagörüşü, həyata baxışı, ətrafla davranışı onun kimliyini göstərir. Mən orta məktəbdə çox yaxşı oxumuşam, ictimai işlərdə də fəal olmuşam. Hətta bu fəallığım Tibb Universitetində təhsil aldığım illərdə də özünü göstərib. İndiki işimdə də beləyəm. Demək uşaqlıqdan başlayan fəallığım indiki yaşıma qədər formalaşıb və indi deyərdim ki, tam təsdiqini tapıb. Ailədə isə qadının özünütəsdiqi ailəsinə, övladına verdiyi tərbiyəyə çox təsir edir. Qadın ailədə ya formalaşır, ya da formalaşdırır. Məncə, güclü qadın ailəni formalaşdırır ki, bu da elə onun özünütəsdiqi deməkdir.

- İnsanı gözündən tanıyanlardansınızmı?

- Bu, bir qədər çətin məsələdir. Bəzən bəli, elə ilk söhbətdən qarşımdakı insanın nə istədiyini, niyyətini anlayıram. Amma bəzən isə əksinə, illər uzunu dostluq etdiyim birinin xəyanətini, saxtakarlığını görəndə onun bütün bunları necə gizlətdiyinə məəttəl qalıram. Bir sözlə, bu suala birmənalı cavab vermək çətindir. Amma o da var ki, zaman bizim ən böyük müəllimimizdir. Yanlışlıqlarım illər ötdükcə azalır, daha tez qarşımdakını tanıyıram.

- Orta məktəb illərindən bir çox özəllikləri ilə seçilən Yazgül Abdiyeva istənilən sahədə uğur qazanacaqdı. Niyə o, məhz göz həkimi olmağı seçdi?

- Uşaqlıqdan həkim olmaq arzusunda idim. İnsanları sağaltmaq, onları həyata qaytarmaq çox ülvi bir hissdir. Hətta mən orta məktəb illərində oxuyanda doğulub böyüdüyüm Gədəbəyin ən səfalı Zamanlı kəndinin dağlarından, dərələrindən şəfalı otları yığıb Bakıda yaşayan qohumlarıma göndərirdim. Hətta hər bir otun üzərinə nə üçün olduğunu, neçə dəfə qəbul etmək lazım olduğunu da yazıb göndərirdim. Bundan çox böyük zövq alırdım. İnsanlara yardımçı olmağımı görüb deyirdilər ki, bu qız həkim olacaq.

Hətta uşaq vaxtı 7-ci sinifdə oxuyan zaman 10-cu siniflər üçün nəzərdə tutulan olimpiadada iştirak edir və uğur qazanır. Onun bu əzmkar xüsusiyyəti indi də hər tərzindən seçilir. O illəri xatırlatsam, yəqin ki, məmnuniyyətlə bölüşər.

- Niyə zamanı qabaqlamaq istəyir ki, insan?

- Dünyada son vaxtlar inkişaf durmadan davam edir. Artıq insan yüksək texnologiyalar sayəsində çox şeyə qadir olub. "Biz tələsməsək, başqaları bizi keçəcək" - fikri çox vaxt insanı düşündürür və daha fəal edir. Bəzən isə əksinə, özünü başqaları ilə müqayisə sağlam hisslər üzərində qurulmur, paxıllıq və xəbislik üzərində qurulur ki, bu da həmin adamı rəqabətdə geriyə salır. Bilmirəm, insan zamanı qabaqlaya bilirmi? Zamanı qabaqlamaq həm də zamanı itirmək demək deyilmi? Amma onu deyə bilərəm ki, bacarıqlı insan dünyada baş verən yeniliklərdən geri qalmır. Və daim irəli getmək istəyir.

- 7-ci sinifdə qazandığınız uğur sizin yolunuza mayak oldu deyilmi?

- Bəli, oldu. Mən uşaqlıqdan həmyaşıdlarımdan seçilirdim. Biologiya fənninə xüsusi marağım var idi. 7-ci sinifdə oxuyanda 10-cu siniflər üçün olimpiada keçirilirdi. Mən də biologiyadan əlavə dərs proqramı kimi 10-cu sinif dərsliyini tam bilirdim, mən gəldim olimpiada yarışına professor İbrahimİsayev, Nəsrəddin müəllim və digər müəllimlər etiraz etdilər, dedilər qızım sənin yaşın çatmır, get 10-cu sinifdə gəl, mən təkidlə dedim, bu yarışa qatılmaq istəyirəm, Qabil müəllim dedi, İbrahim müəllim icazə verək iştirak etsin. Mən çox sevinirdim ki, bu yarışa qatıla bildim, sonda 10-cu siniflərdən yüksək bal topladım, 1-ci yer tutdum. Mənə diplom verdilər. Müəllimlər təəccübləndilər və dedilər qızım, Tibb Universitetinə sənəd verəndə bu diplomu gətir, səni 1 imtahanla qəbul edərik, təbrik etdilər məni... Amma Universitetə sənəd verəndə diplomu götürmədim, fikirləşdim necə ola bilər, bir olimpiada diplomuna görə mən bir imtahan verə bilərəm, İmtahanlarımın 4-nü də verdim, heç kimə heç nə demədim, qəbul oldum, 3-cü kursda uşaq xəstəlikləri kafedrasına dərsə gəldim, professor İ.İsayev məni görəndə dedi, o balaca qız sənsən?.. Tibb Universitetini Fərqlənmə diplomu ilə bitirdim. Indi alim kimi öz müəllimlərimlə birlikdə konfransda elmi yenilikləri müzakirə etmək çox sevindiricidir. Hesab edirəm bu sizin dediyiniz mayakın işığıdır.

- Bəs bu gün necə, öz zamanından nə qədər irəlidədir?

- Məncə, bunu mənim ətrafım, əldə etdiyim nailiyyətlərim göstərə bilər. Mən bacardığımı edirəm, amma zamandan irəlidə olduğumu tam deyə bilmərəm. Zamandan irəlidə olmaq adlı bir amacım da yoxdur. Enerjimə, düşüncəmə uyğun davranıram, fəaliyyət göstərirəm.

Onunla ünsiyyətdə olanlar, uzun illər dostluq edənlər onun çox qoçaq və ictimai fəal olduqlarını xüsusi ilə vurğulayırlar. Bu gün də belədir. Çalışdığı müəssisənin müxtəlif istiqamətlərdə inkişafı üçün çoxsaylı, irimiqyaslı layihələr planı həyata keçirir. Elə təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, səyyar klinika olaraq bölgələrdə sakinlərə xidmət göstərirlər.

- Yazgül xanım, bu gün insanlar nə dərəcədə sağlam görürlər? Bütün mənalarda...

- Sağlam baxış yalnız sağlam formalaşmış insanda mümkündür. Bunun üçün ailənin və cəmiyyətin sağlamlığı mütləqdir. Təhsilli, ağıllı insan bütün yaranan vəziyyətə yalnız sağlam baxa bilər. Bu gün insanların bütün yaşananlara nə dərəcədə sağlam baxa bilmələri bəzi məqamlarda bir həkim kimi məni narahat edir.

- "Sağlamlığın qorunması" İctimai Birliyi yaranması zəruri idi. Yalnız sağlam olan sağlam düşünə bilər. Birlik özündə nələri ehtiva edir?

- Min illər boyu hamımızın eşitdiyi və şüara çevirdiyi bir kəlam var: "Sağlam bədəndə sağlam ruh olar". Demək sağlam insan da sağlam düşünə bilər. Bu məsələni həm həqiqi, həm də məcazi mənada qəbul etmək olar. İnsan sağlamlığını qorumaqla gələcəyini qorumuş olur. Sağlam olanda daha çox işlər görə bilir. Sağlamlığımız bizim həyatımıza, ailəmizə, yaxınlarımıza təsir edir, yəni onlara yanaşmamışdan, qayğılarına qalmamızdan söhbət gedir. Tutaq ki, bir insan illər boyu xəstədir, o, həm özünə əziyyət edir, həm də onun qayğısına qalanlara. Ona görə də Allahın bizə bəxş etdiyi ömrü sağlam yaşamağa çalışmalıyıq. Düzdür, qismətdən də qaçmaq olmaz. Amma əgər bəzi şeylər əlimizdədirsə, niyə də onlara əməl etməyək? Təşkilat rəhbəri olaraq həyata keçirdiyimiz layihələrdə də əsas məqsədimiz insanların sağlamlığı ilə bağlı tədbirlər görmək, maarifləndirici seminarlar, treninqlər keçirməkdir.

- Orta statistik insan görmədən baxır, duymadan dinləyir, hiss etmədən toxunur, dad almadan yeyir, diqqət etmədən hərəkət edir, qoxuları ayırmadan nəfəs alır, düşünmədən danışır. İnsanda qəbul etdiyiniz və qəbul etmədiyiniz xüsusiyyətlər hansılardır?

- İnsan baxdığını mütləq görməlidir. Duymadan dinləyənlər, təəssüf ki, indi çoxdur. Onlar ya dinlədiklərini anlamırlar, ya da özlərini dinləmiş kimi göstərirlər. Hiss etmədən toxunmağa gəlincə, belələri də az deyil. İnsan toxunduğunu hiss edər, əslində. Dad almadan yeyən insanlar artıq insan deyillər (gülür). Diqqət etmədən hərəkət elə, birinci o insanın özünə ziyandır, sonra ətrafa. Qoxuları ayırmadan nəfəs almaq sağlam insana aid deyil. Belə çıxır ki, o, sadəcə nəfəs alır. Düşünmədən danışanlar ilk olaraq özlərini biabır edirlər, özləri haqqında mənfi rəy yaradırlar. Sonra isə onları dinləyənlərin vaxtını almış olurlar. Belələri də cəmiyyətimizdə çoxdur, bu da onların savadsızlığından, kasadlığından irəli gəlir.

İnsanda qəbul etdiyim əsas xüsusiyyətlər dürüst olmalarıdır. Dürüst insan gözümün işığıdır. Xəyanətkar və yalançıları sevməm və onlardan uzaq gəzməyi üstün tuturam.

- 20 il bundan öncə Yazgül öz dünyasında qurduğu həyatı yaşayır, bəs Tanrının izni il 20 il bundan sonranı necə görür?

- Mərhum şair, professor Famil Mehdinin belə bir şeiri var: "Başıma gələnlər xoşuma gəlmir, xoşuma gələnlər başıma gəlmir". Allah şükür ki, mənim başıma gələn xoş anlarımın çoxu xoşuma gələnlərdir. Amma iradəmizdən kənar baş verənlər də olur. Bundan sonrakı (qismət olarsa) 20 ilimin necə olacağını Allah göstərəcək. Bəli, bacardığım qədər öz ağlımın, düşüncəmin istəyi şəklində hərəkət etmişəm və edəcəm də. Amma biz kimik ki, Allah bilən məsləhətdir.

- Çox az adamın çatdığı uğurları əldə etmək üçün, çox az adamın cəsarət edə bildiyi şeyləri edir. Razısınız bu fikirlə?

- Bu fikirlə tam razıyam. Hamı nəsə etmək istəyir, amma həm də əsas cəsarətdir. Cəsarət insanı irəli aparır. Düzdür, bəzən bu cəsarətli yolda uğursuzluq da ola bilər, amma məncə, bu insanı getdiyi yoldan saxlamamalıdır. Bir addımladığım çox məsləkdaşlarım var, amma təvazökarlıqdan uzaq olsa da, deyim ki, onlardan nə qədər irəlidə olduğumu görürəm.

Fəxriyyə Lilpar İsayeva

525-ci qəzet 2018.- 2 may.- S.8.