Azərbaycan dünya kosmik sənayesində mövqelərini möhkəmləndirir

"Azərspace-2" peykinin orbitə çıxarılması Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə mövqelərinin möhkəmlənməsində, dünya kosmik sənayesində öz yerini tutmasında növbəti addım oldu.

Bu, ölkəmizin növbəti qələbəsi və uğuru kimi qiymətləndirilir. Artıq Azərbaycan orbitə 3 peyk çıxarıb ki, "Azərspace-2" məhz Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyinə böyük töhfə oldu. Azərbaycanın orbitə çıxardığı peyklərin bir çox sahələrdə olduğu kimi, informasiya təhlükəsizliyi baxımından da çox böyük əhəmiyyəti var. Belə ki, bu peyklər yerli telekanallarının dünyaya yayılmasında önəmli rol oynamaqla yanaşı, telekommunikasiya sahəsində xarici tərəfdaşlardan asılılığı tam aradan qaldırır. Kosmik sənayedə əldə edilən uğurlar iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafını stimullaşdırır.

2014-cü ildə orbitə çıxarılan "Azərsky" müşahidə peyki dünyanın istənilən nöqtəsində baş verən hadisələri müntəzəm izləməyə imkan yaradır. Azərbaycanın müdafiə və hərbi potensialının gücləndirilməsi işində "Azərsky" peykinin xüsusi rolu var. Peyklərin orbitə çıxarılması həm də infrastruktur layihələrinin icrası və mövcud infrastrukturun qorunmasında böyük əhəmiyyətə malikdir.

Xatırladaq ki, "Azerspace-2" peyki orbitə Fransanın "Arianespace" şirkətinə məxsus "Ariane 5" daşıyıcı raketi ilə orbitə buraxılıb və startdan təqribən 42 dəqiqə sonra raketin gövdəsindən uğurla ayrılıb. "Azerspace-2" peyki ABŞ-ın "Space Systems/Loral" (SSL) şirkəti tərəfindən yüksək etibarlı "SSL 1300" peyk platforması əsasında istehsal olunub. Peyk geostasionar orbitdə 45 dərəcə şərq uzunluğu orbital mövqeyində fəaliyyət göstərəcək. "Azerspace-2" peykinin orbitdə yanacaq ömrü minimum 20 il təşkil edəcək. Yeni peykin istismarı üçün Bakıda və Naxçıvan MR-də yerüstü infrastruktur yenilənib. Orbitdəki sınaq prosesləri və yekun orbital mövqeyə yerləşdirilməsi uğurla başa çatdıqdan sonra peykin idarəçiliyi istehsalçı şirkət tərəfindən "Azərkosmos" ASC-yə təhvil veriləcək. Bundan sonra peyk kommersiya fəaliyyətinə başlamaq üçün tam hazır vəziyyətdə olacaq.

"Azerspace-2" peyki Avropa, Mərkəzi və Cənub-Qərbi Asiya, Yaxın Şərq və Tropik Afrika ölkələrini əhatə edəcək. Peyk regionda dövlət və özəl qurumlara şəbəkə xidmətləri sahəsində artmaqda olan tələbləri qarşılamaq üçün yüksək texniki imkanlar, əlverişli əhatə zonası və keyfiyyətli xidmət təklif edəcək. Yeni peyk "Azərkosmos"un xidmət spektrinin və fəaliyyət coğrafiyasının genişləndirilməsi ilə yanaşı, həm də birinci telekommunikasiya peyki - "Azerspace-1" peykinin orbitdəki ehtiyatı olacaq. Bu da öz növbəsində "Azərkosmos"a bu günədək ehtiyat peykin olmaması səbəbindən iştirak edə bilmədiyi irihəcmli beynəlxalq tenderlərdə iştirak etmək imkanı yaradacaq. Bir sözlə, "Azerspace-2" şirkətimizin təbiətinə görə kifayət qədər mühafizəkar və yüksək rəqabətli peyk xidmətləri bazarındakı dəyər təklifini və mövqeyini gücləndirəcək.

Şübhəsiz ki, peyklərimizin kosmosa çıxarılması Azərbaycanın etibarlı informasiya təhlükəsizliyi sisteminin formalaşmasını təmin etməklə yanaşı, ümumən, telekommunikasiya sisteminin inkişafına ciddi təkan verir.

Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz hesab edir ki, "Azerspace-2" yeni telekommunikasiya peykinin orbitə buraxılması ölkəmizin imici, kosmik klubda öz mövqeyini möhkəmləndirmək baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. O qeyd edib ki, milli kosmik infrastrukturun inkişafı bu sahə ilə əlaqəli kadrların hazırlanmasına, elmin və innovasiyaların inkişafına, bu istiqamətdə beynəlxalq əməkdaşlığın güclənməsinə ciddi təsir göstərir. Ekspert bildirib ki, Azərbaycanın indiyə qədər orbitə çıxardığı peyklər həmçinin, qeyri-neft sektorunun inkişafını stimullaşdırır: "Azərbaycan indiyə qədər orbitə çıxardığı 3 peyk vasitəsilə böyük şirkətlərə, müxtəlif qurumlara, o cümlədən, beynəlxalq təşkilatlara yerin səthi, araşdırmalar, geodeziya ilə bağlı müxtəlif əhəmiyyətli informasiyaları sata, bu istiqamətdə əməkdaşlıq qura bilir. Ümumiyyətlə, Azərbaycanın orbitə çıxardığı peyklərin informasiya təhlükəsizliyi baxımından çox böyük əhəmiyyəti var".

"Kaspi" qəzetinin baş redaktoru İlham Quliyev isə hesab edir ki, Azərbaycanın 3-cü peyki olan "Azerspace-2"nin orbitə buraxılmasını dövlətimizin növbəti uğuru kimi qiymətləndirə bilərik. Azərbaycanın artıq kosmik dövlətə çevrildiyini deyən baş redaktor söyləyib ki, hər bir ölkə bu imkanlara malik deyil: "Orbitdə peyk saxlamaq yalnız güclü dövlətlərə xas olan xüsusiyyətdir. Azərbaycanın da artıq güclü dövlət sırasına qatıldığını nəzərə yetirdikdə, ölkəmizin orbitə peyk buraxması onun iqtisadi gücünün növbəti göstəricisidir". Azərbaycanın əldə etdiyi uğurlarının konkret nəticələrə söykəndiyini deyən baş redaktor söyləyib ki, ölkəmizin orbitə buraxdığı 2 peyk artıq kommersiya baxımından da özünü doğruldub: "Azərbaycanın peykləri onlara qoyulan vəsaitin artıqlamasını çıxararaq, artıq ölkəyə gəlir verməyə başlayıblar. Eyni zamanda, üçüncü peykimizin imkanlarının 50 faizə qədəri orbitə buraxılmamışdan əvvəl satılıb. Bu baxımdan deyə bilərik ki, orbitə buraxılan peyklər kommersiya baxımından Azərbaycana gəlir gətirmək əzmindədir". İ.Quliyev qeyd edib ki, orbitə buraxılan peyklərin informasiya təhlükəsizliyi baxımından da böyük əhəmiyyət kəsb etməsi böyük dövlətlərin marağındadır: "Bilirsiniz ki, müasir dövrdə informasiya təhlükəsizliyi çox ciddi faktora çevrilib. Dövlətlər özlərinin milli təhlükəsizliyini qorumaq üçün ilk növbədə informasiya təhlükəsizliyinin təmininə üstünlük verirlər. Bu baxımdan Azərbaycan telekommunikasiya sahəsində xarici tərəfdaşlardan asılılığını tam aradan qaldırıb". Baş redaktor əlavə edib ki, peyklər müşahidələrin aparılması baxımında da ölkəyə üstünlük verir: "Bildiyiniz kimi, peyklər dünyanın istənilən nöqtəsində baş verən hadisələri müntəzəm izləməyə imkan yaradır. Azərbaycanın müharibə şəraitində olan bir ölkə olduğunu nəzərə alsaq, bu baxımdan orbitdə peykimizin olması bizə əlavə üstünlüklər verir. Ümumilikdə götürsək, Azərbaycanın növbəti peykinin orbitə buraxılması təqdirə layiq addımdır. Hesab edirəm ki, yaxın gələcəkdə "Azərkosmos"un imkanları daha da genişlənməli, ölkəyə valyuta gətirən biznes şəbəkəsinə çevrilməlidir. Biz imkanlarımızdan mümkün qədər daha çox faydalanmalıyıq".

PƏRVANƏ

525-ci qəzet 2018.- 28 sentyabr.- S.5.