Dişi filin hikkəsi

GEDƏNİ SEYR ETMƏK HƏMİŞƏ ƏZAB VERİR

Çində bir təbiət qoruğunda maraqlı hadisə baş verib. Ərazidəki dişi filin yanına erkək fil gətiriblər. Əvvəl-əvvəl erkək fil dişi filin sağına-soluna keçib. Amma dişi filin naz-qəmzəsi bitməyib ki, bitməyib! Nəhayət, erkək fil bu işvədən sıxılıb, dişi fil vəziyyəti hiss edən kimi özü ona doğru addım atmağa başlayıb. Amma erkək fil yola gəlməyib, çıxıb gedib. Elə həngamə də bundan sonra başlayıb.

Dişi fil hikkəsindən dəliyə dönüb. Qoruqdan çıxıb, ətrafdakı maşınları əzib, qarşısına keçən nə varsa, vurub dağıdıb. "New York Post"un bu xəbərini oxuyanda adamın beynində az qalır fırtına qopsun. Deməli, fillərin eşqi də yaman olurmuş. Bəzən adama elə gəlir ki, bütün canlılar ayrılığa, soyuqluğa eyni reaksiyanı verir, qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər. Uzun müddət bəslədiyin gülə etinasız yanaşanda solur. Evdə saxladığın it-pişiyə əvvəlki diqqəti ayırmayanda, isti münasibət göstərməyəndə aqressivləşir, adama cırmaq atır, yemək yemir, su içmir, ortalıqda ora-bura vurnuxur. Başqa canlıların sevgisizliyə qarşı üsyan etməyini görəndə sənə aydın olur ki, şüurlu insanın tərk edilməyə və ayrılığa verdiyi reaksiyada heç də anormallıq yoxdur. Bircə iş əndazəni aşmaya.

Əndazəni nə vaxt aşırıq? Tutub möhkəm yapışanda, qopmaq bilməyəndə, vaz keçməyəndə! Özümüzə nəzarəti itiririk, çürüdürük, zəhlə tökürük, ətrafdakıların da yox, özümüzü öz gözümüzdən salırıq.

Aradakı münasibət tədricən soyuyur, iki tərəfi birləşdirən tellər yavaş-yavaş qırılır. Əvvəlcə bədən özünü geri çəkir, qarşılaşmaq, görüşmək həvəsi qaçır. Ardınca duyğular hər gün bir az başını götürüb aradan çıxır. Beləliklə, ayrılığın təməli atılır. Onsuzluğu hiss edən məqamda qabağına keçəni xırd-xəşil edən fil insanın yanında yalan olur. Təsəvvür elə, toxunmaq istəyirsən, baxırsan ki, yoxdur. Zəng etmək üçün əlini telefona atırsan, uzun çağırışlar səssizliyə calanır. Unutduğunu sandığın həqiqətlə hər dəfə göz-gözə gələndə az qalırsan havalanasan. Əslində, "ayrılıram" demək asandır, hünərin çatır ardınca çalınan havaya oyna görüm, necə oynayırsan. Tufarqanlı Abbas demiş,

"Deyirdin, dözərəm yarsız,

Döz bağrı daş olan könlüm..."

Ayrılıqdan bir müddət sonra inkar etmək mərasimi başlayır. Bitdiyini qəbul etmirik, "mümkün deyil", "məni atıb gedə bilməz", "bəs, sevirdi, mənsiz yaşaya bilməyəcəyini deyirdi" kimi eqo dağarcığından ibarət düşüncələr beynimizi gəmirməyə başlayır. Əsəb sinir sistemlərimizin içində yallı gedir. Özümüzə olan güvənimiz azala-azala yoxsullaşır. Beynimizdə xəritə çəkirik, yollar cızırıq, planlar qururuq. Yaşadıqlarımızı ən incə ayrıntısına qədər analiz edirik.

Bu durumdaykən bəzən heç nə olmayıbmış kimi davranırıq. Məsələn, ayrılıqdan sonra acı yaşamırıqsa, bunun səbəbi inkardır. Çünki qəbul etsək, itkimizlə üzləşmək məcburiyyətində qalacağıq. İnkara səbəb isə acı çəkməkdən qorxmağımızdır. Ardınca narahatlıqlar, yalnızlıq, çarəsizlik, günahkarlıq dönəmləri gəlir. Münasibət bitdikdən sonra qarşı tərəfə nifrət, intiqam kimi duyğular davam edirsə, keçmiş olsun, deməli, hisslər çox da öləziməyib. Diz çöküb üzr istəyəcəyini, xətasını qəbul edib geri dönəcəyini düşünmək kimi gözləntilərə qapılıb, fantaziyalar qururuq.

Münasibətdə uduzduğunu, məğlub olduğunu hiss edən insanlarda bu fantaziyalar daha güclüdür. Bütün alışqanlıqların qəflətən bıçaq kimi kəsilməsinə öyrəşmək çətindir. Amma bu bizə ağlımıza gələni etməyimizə əsas vermir!

Mütəmadi olaraq, "son dəfə danışaq" bəhanəsi ilə təkrar-təkrar görüşürük. Əslində, bu zaman şüuraltında ayrılmaq yox, eqomuza sığal çəkmək yatır. Bu hal siqareti tərgitməyə qərar verib, bir yandan da "axırıncıdır, bunu çəkim, sonra tərgidərəm" deməyə bənzəyir.

Sosial şəbəkələrdə dostluğumuzdan silmirik. Əgər ağrı çəkiriksə, mütləq bu bağlantını sonlandırmaq lazımdır. Əzab çəkə-çəkə baxmaq, onu qarabaqara izləmək bizə narahatlıqdan başqa heç nə verən deyil. Xoşbəxt nəsə paylaşsa, "aha, mənsiz gör necə yaxşı hiss edir" deyirik. Hüzünlü nəsə bölüşsə, "aha, hələ də məni fikirləşir və acı çəkir" düşüncəsinə qapılırıq. Yəni buluddan yazsa, üstümüzə çəkirik, ağacdan yazsa, gölgəsinə sığınırıq. Bu isə bizi talan etməkdən başqa heç bir işə yaramır.

Kədərsiz ayrılıq olmur. Gedəni seyr etmək həmişə əzab verir. Sadəcə, miqdarı və təsir gücü bir-birindən fərqlidir.

Çox vaxt əksər insanın etdiyi yanlışı biz də təkrarlayırıq. Digər münasibəti unutmaq üçün yenisinə başlayırıq. Bu isə həmişə uğurla nəticlənmir. Əlimizin altındakı insanı sarğı bezi kimi istifadə etməklə həm onu, həm özümüzü daha betər vəziyyətə salırıq. Bu, bir növ çay içməyə bənzəyir. Stəkanda təzə çay içmək üçün əvvəlcə dibindəki artıq qalan tullantını atmaq lazımdır. Üst-üstə süzərək içəndə hamısı bir-birinə elə qarışır ki, nə dadı olur, nə tamı, özü də buz kimi.

Doğrudur, sevdiyimiz insandan ayrılmaq çətindir. Amma özümüzü fil kimi aparmağa da gərək yoxdur. Yeri gəlmişkən, dişi fil maşınları əzdi, ətrafa zərər verdi, amma erkək fil qayıtmadı ki, qayıtmadı!

Türkan TURAN

525-ci qəzet.- 2019.- 13 aprel.- S.12.