Müəllim fenomeni
Bakı
Dövlət Universitetinin
100 illik yubileyi ərəfəsində qocaman
ali təhsil
ocağının müəllimləri
unudulmaz ustadlarını
xatırlayırlar.
Həyatının 50 ilini Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində
milli kadrların hazırlanmasına sərf
edən, "Bakı",
"Baku" qəzetlərinin redaktoru kimi Azərbaycan mətbuatının,
mədəniyyətinin inkişafına
töhfələr bəxş
etmiş Nəsir İmanquliyevin pedaqoji fəaliyyəti bu baxımdan bir örnəkdir. Azərbaycanın
tanınmış jurnalisti,
BDU Jurnalistikanın nəzəriyyəsi
və təcrübəsi
kafedrasının müdiri,
professor Cahangir Məmmədli əvəzedilməz
müəlliminin ustad
dərslərindən danışıb.
- Cahangir müəllim, uzun illərdir ki, Bakı Dövlət
Universitetində çalışırsınız.
100 yaşlı universitetin nüfuzlu və sevilən müəllimlərindən birisiniz.
Yüzlərlə tələbəniz Azərbaycan mətbuatında
çalışır. Yetirmələriniz arasında
müəllim kimi işləyənlər də
az deyil.
Sizcə,
əsl müəllim necə olmalıdır?
- Müasir rus ədəbiyyatının ustad
yazıçılarından biri olan Yuri Bondarevin "Bizi bağışlayın" adlı
hekayəsinin əsas süjeti müəllim ömrü və bu ömrün insana öyrətdiyi hikmətlər üzərində
qurulub. Elə bu hekayənin
müqəddəs müəllim
mövzusuna həsr olunmağındandır ki,
"Azərbaycanfilm" kinostudiyası
1970-ci illərdə eyni
adlı bir film çəkmişdi. Həsən
Məmmədov, Ötkəm
İsgəndərov, Səidə
Quliyeva kimi ustad sənətkarlarımızın
baş rollarda oynadığı bu filmin bir epizodu
heç vaxt yadımdan çıxmır.
Filmdə elm aləmində şöhrət tapmış
azərbaycanlı bir alim uzaq bir
ölkədən ezamiyyətdən
çoxdan yaşadığı
şəhərə - Moskvaya
qayıtdığı zaman
Bakıdan keçərkən
haçansa oxuyub bitirdiyi orta məktəbi xatırlayır
və çoxdan unutduğu bu məktəbin nostalji hissləri onu qatardan düşüb bu doğma şəhərin
doğma məktəbinə
gətirir. O, müəllimi
olmuş Mariya Petrovna ilə görüşür və
onun evinə qonaq gəlir. Mariya Petrovna çox şeyləri xatırladır
və stolun üstünə bir kağız qovluğu qoyur. Kağız qovluğunda bu
böyük alim haqqında indiyə qədər müxtəlif
imzalarla yazılmış
məqalələr toplanıb.
İndi tamam başqa bir ölkədə başı
elmə, şəxsi həyatına qarışmış
insan müəlliməsinin
ona olan sevgisi, diqqəti qarşısında çox
mütəəssir olur
və bu anda Mariya Petrovna
ona belə bir sual verir:
"De görüm, Nəriman
- filmdə Bondarevin obrazları azərbaycanlılaşdırılıb,
sənin böyük alim olmağında, həyatını qurmağında
mənim, az da olsa, bir
xidmətim olubmu?"
Nəriman bu sual qarşısında qəribə
bir sarsıntı keçirir və cavabında "nə danışırsınız, Mariya
Petrovna, mənim bütün həyatımın
məzmunu sizin dərslərinizdən doğulub"
deyir. Düzü, mən ilk dəfə
bu filmə baxanda ağır bir sarsıntı keçirdim və mənim həyatımda böyük xidmətləri
olan müqəddəs
müəllimlərimi xatırladım.
- Azərbaycan jurnalistika elmi məktəbində danılmaz xidmətləri
olan Cahangir Məmmədlinin bu zirvəyə ucalmağında
hansı müəllimlərin
xüsusi xidmətləri
olub?
- Bu gün ermənilərin qəribliyə saldığı
Ağdamdakı Novruzlu
məktəbini, o məktəbdə
mənə dərs demiş müəllimlərimi
müqəddəs varlıqlar
kimi, Allah zirvəsində
qərar tutan ruhlar kimi xatırlayıram.
Və o müəllimlərim
bizi elə tərbiyə etdilər ki, onlardan bir
az sonra
qədəm qoyduğum
Bakı Dövlət Universiteti və onun Jurnalistika fakültəsində mənə
dərs demiş müəllimlərimin məndən
bir tələbə kimi az-çox razı qalmaları orta məktəbdən gətirdiklərimlə çox
bağlıdır. Və Jurnalistika
ixtisasında iki möhtəşəm müəllim
- Nəsir İmanquliyev
və Şirməmməd
Hüseynov hamımız
üçün və
yəqin ki, daha çox mənim üçün bizə dərs dedikləri ilk qoşa saatdan müqəddəsləşdilər.
Çünki əvvəllər BDU-nun Filologiya fakültəsinin
nəzdində fəaliyyət
göstərən Jurnalistika
şöbəsi, bəlkə
də, Azərbaycan təhsil sistemində ən təmiz, ən vicdanlı, tələbənin gözünə
həmişə dik baxan bir məkan
olub. Cəsarətlə deyərdim ki,
bu təmizliyi, bu ləyaqəti o məkanda Şirməmməd
Hüseynov və Nəsir İmanquliyev fenomeni yaradıb. Sonradan fakültəyə çevrilən
jurnalistika məktəbi
bu gün də məhz o iki şəxsiyyətin yaratdığı təmizliyi
qoruyub saxlamaqdadır.
- İki şəxsiyyətin
adını çəkdiniz. Onlardan biri
- professor Şirməmməd Hüseynov bu gün də mühazirələr oxuyur,
tələbələrin rəğbətini
qazanır. Tanınmış jurnalist və pedaqoq Nəsir İmanquliyev isə 20 ildən artıqdır ki, dünyasını dəyişib. Bugünkü tələbələr onu
kitablardan tanıyırlar.
Adətən tələbə müəllimi daha çox ilk dərsdən bəyənir, ya da bəyənmir. Nəsir müəllimlə olan ilk
dərs gününüzü
necə xatırlayırsınız?
- Mən Nəsir
müəllimin ilk dərsini
bugünkü kimi xatırlayıram. Əvvəlcə
özünü təqdim
etdi: "Mən həm sizin müəlliminizəm, həm
də "Bakı",
"Baku" qəzetlərinin redaktoruyam. Kim yazmaq istəsə, kim
peşəkar jurnalist
olmaq istəsə, bizim qəzetlərlə əməkdaşlıq etsin.
Mən bu gündən sizin yaradıcılığınızı
izləyəcəm. Yazılarınıza görə sizə qonorar verəcəyik, ixtisası bitirən ən yaxşı tələbəni redaksiyada
işə götürəcəyik".
Bu, elə-belə, gəlişigözəl sözlər
deyildi. Tezliklə
öyrəndik ki,
"Bakı" və
"Baku" qəzetlərində işləyən jurnalistlərin
az qala
hamısı Nəsir
müəllimin tələbələri
olublar. Həmin o ilk dərsdən biz uca boylu, müəllimə
yaraşan geyimi ilə fərqlənən
bu insanı çox bəyəndik.
Və... taleyimizin
çox böyük bir hissəsi bu insana bağlı
oldu. Şəxsən bu fikri mən özümlə bağlı daha əminliklə deyə bilərəm. Ona görə
ki, Nəsir İmanquliyev mənim təkcə müəllimim
olmadı, həm də yolgöstərənim,
problemlərimin həllində
güclü havadarım
oldu. Çünki mənim müəllimim
olmuş bu adamla həm də Jurnalistika fakültəsində uzun müddət bir yerdə işləyəsi
olduq.
- Hər bir müəllimin
özünəxas cəhətləri
olur. Azərbaycan jurnalistikasında imzası ilə nüfuz qazanan Nəsir İmanquliyevin müəllim simasını
necə xarakterizə edərdiniz?
- Nəsir İmanquliyev tələbkar müəllim oldu. Onun tələbkarlığa olan haqqının əsasında yüksək pedaqoji səriştəliliyi, öyrətmək üçün əlindən gələni əsirgəməməyi, tələbənin həyatı, yaşayışı ilə maraqlanıb bir ata qayğısı göstərməyi dayanırdı. Yaxşı oxuyan tələbə ilə dostluq edirdi. Məni də belə tələbələr sırasında görürdü və biz, sözün həqiqi mənasında, müəllim-tələbə dostluğundaydıq. Dərslərdə bizə ən çox haqqında danışdığı xəbər janrı idi. Deyirdi ki, xəbər jurnalistikanın qan damarıdır. Xəbəri hazırlamağın peşəkarlığı hər şeyə təsir edir. Şəxsən mən "Bakı" qəzeti ilə lap birinci kursdan əməkdaşlıq etməyə başladım. Redaksiyada bilirdilər ki, Nəsir müəllimin tələbəsiyəm və bu da hər şeyə bəs edirdi. Nəsir müəllim mənim əslən Cənubdan olduğumu, atamın müharibədən qayıtmadığını öyrənmişdi və ən kiçik xəbər materialıma görə mənə yüksək qonorar yazdırırdı. Mən hər dəfə (ayda bir dəfə) indiki "Azərbaycan" nəşriyyatının 5-ci mərtəbəsindəki qonorar kassasından yüz manatadək qonorar alırdım... Sonra yuxarıda adını qürurla çəkdiyim Şirməmməd müəllim məni fakültədə saxladı və o vaxtdan mən də müəllimlərə qoşulub Nəsir İmanquliyevlə bir yerdə yolumuza davam etdik.
- Yəqin ki, müəlliminiz ilə həmkar kimi fəaliyyət göstərdiyiniz zaman onu daha da yaxından tanımaq və dəyərləndirmək imkanınız olub...
- Bu gün fakültəmizin professorları - Nəsir Əhmədli, Allahverdi Məmmədli, Yalçın Əlizadə, dosentlər - Könül Niftəliyeva, Sevinc Əliyeva, Rəhilə Kəsəmənli, Gülnarə Sadıqova kimi müəllimlər Nəsir İmanquliyevdən həm dərs alıb, həm də bir həmkar kimi onunla birlikdə çalışıblar. Adını çəkdiyim bu istedadlı müəllimlər və şəxsən mən özüm həmişə Nəsir İmanquliyevin qayğısını hiss etmişəm. Fakültəmizin yaşlı müəllimlərinin evində qorunan toy kasetlərinin hamısında Nəsir müəllimin müqəddəs sözü və müqəddəs özü var. O zaman gəlin köçürdüyümüz qızlarımızın mebel problemini ancaq Nəsir müəllim həll edirdi. Hər hansı bir ticarət təşkilatına bircə zəngi kifayət idi ki, Nəsir müəllimin nüfuzu öz işini görsün. Şəxsən mənim də Əhmədli qəsəbəsində bu gün yaşadığım dördotaqlı mənzilim müəllimimin bir zənginin hesabınadır.
- Nəsir İmanquliyevin sözünün kəsərli olduğunu qeyd etdiniz. Onun həmin dövrdə böyük nüfuz qazanmasını nə ilə əlaqələndirirsiniz?
- Əvvəla, Nəsir müəllim bir çox yüksək partiya və dövlət vəzifələrində namuslu, təmiz işinə görə nüfuz qazanmışdı. İkincisi, bir sıra qəzet redaktorları vardı ki, təmənnalı hərəkətləri ilə nüfuzlarını itirdiyi halda, Nəsir müəllimin rəhbərlik etdiyi "Bakı" və "Baku" qəzetləri heç vaxt təmənna güdməmişdi. Bu qəzetlər nöqsanlara qarşı barışmazlığı ilə ictimai rəydə böyük hörmət qazanmışdılar. "Bakı" qəzetinin Şaban Şabanov, Şakir Abdullayev kimi felyeton ustaları vardı ki, onların bir sıra satirik yazıları Mərkəzi Komitənin bürosunda müzakirə edilirdi. Belə bir qəzetin redaktorunun nüfuzu hər kəsə bəlli idi. Mən yuxarıda Şirməmməd Hüseynov və Nəsir İmanquliyevin Jurnalistika fakültəsində yaratdıqları təmiz dünyadan bəhs etdim. Nəsir müəllim hələ tələbə vaxtlarımızda bizə deyirdi ki, "Maraqlı informasiyanı heç nəyə qurban verməyin. Sizin ən böyük qazancınız nəşr edəcəyiniz qəzetin nüfuzuna bağlı olacaq". Bu sözlər adi görünə bilər, amma adi olduğu qədər də peşəkarlığa aparan müqəddəs bir yoldur.
- Müəllimlə ilk dərs gününüzdən həmkar kimi çalışdığınız illərə nəzər saldınız. Onunla şərəfli müəllim və peşəkar jurnalist kimi yaşadığınız xatirələri bölüşdünüz. Sonda Nəsir İmanquliyevin unutmadığınız ən böyük dərsi barədə soruşmaq istərdim.
- Bu gün
Jurnalistika fakültəsində mənim rəhbərlik
etdiyim kafedranın dəhlizə
açılan qapısının sol tərəfində
Nəsir İmanquliyevin barelyefi
var. Biz onu bu böyük
müəllimimizə məhəbbət və minnətdarlıq
rəmzi kimi uzun
müddət professoru olduğu
kafedranın giriş qapısına qoymuşuq. Hər birimiz hər
dəfə klassik müəllimimizin o müqəddəs
obrazı qarşısında bir anlıq
dayanıb sonra içəri daxil oluruq. Bir
tələbənin hər hansı problemi
yarananda ona kömək
etmək, etməmək tərəddüdü anında o müqəddəs obraz
bizə yenə də öz məsləhətini
verir: Universitet mühitinin məzmunu və
yaraşığı tələbədir. Ona
münasibətdə təmiz, təmənnasız və
vicdanlı olun! Nəsir İmanquliyevin
bütün müəllimliyi
dövründə özünün bu fikrinə necə sadiq olduğunu görmüşük
və ondan dərs götürmüşük.
Anzulə PƏRVİZQIZI
525-ci qəzet.- 2019.- 24 aprel.-
S.10-11.