İncidən yazı

Adamı yalnız bir şey incidər, əzizim: - həqiqət! Böhtan, yalan niyə incitsin ki?

Biri gələr təhqir edər bizi tutalım, incidərsə, təhqirindəki bır qırıq gizli həqiqət payı incidər bizi. Bu səbəblə qızarar üzümüz, bozarar üzümüz, narahat olarıq. Məsələn, günü məsciddə keçən abid Həsənə alkaş desən inciməz qəti, kefini də pozmaz heç: Həsən hara, alkaşlıq hara? Amma paxıl desən içi çalxalanar, çıxar özündən - ittihamdakı həqiqət payı incidər onu. Hamısı həqiqətin zibilləridi yəni; həqiqətdi üzü bozardan da, qəlbi döyündürən də və sairə.

Akademik birinin üstünə bağırsınlar ki, savadsızsan! İncidərmi onu bu ittiham? Qəti! Hətta gülüş də doğurar üzündə, - hə, deyər, savadsızam, lap belə əlifbanı da bilmirəm.

Odur ki, müdrik, təhqirə dözümlü olduğu üçün yox, tər-təmiz olduğu üçün susar, qızarmaz, bozarmaz heç bir ittihamın qarşısında. Biz də heyrətdən deyərik ki, ilahi, necə də dözə bildi - əla, əhsən və sairə. Halbuki dözməyib, sadəcə həqiqət payı yoxdu sənin ittihamının. Elə bil akademikə savadsız demisən, nə incitsin ki onu?

"Sən döyərsən, məən?" - deyə bəzən uşaqlar çıxar qarşımıza küçədə, məhlədə, tində və sairə. Sinələrini qabağa verib meydan oxuyarlar bizə. "Əlbəttə sən!" - dərhal müdrikcə, gülə-gülə cavab verərik hamımız; Nə kefimiz pozular, nə paqonumuz düşər. Əksinə, ləzzət eləyər onların bu cəsarəti, əyilər, yanaqlarından çimdik götürər, qollarının əzələsinə də toxunarıq əlimizlə: "Ay aman, bunun muskuluna bax". Böyüklük eləmək çətin gəlməz belə məqamlarda. Nədən ki, uşağın bizi döyə bilmə ehtimalı yoxdu, həqiqət payı sıfıra bərabərdi o cürətdə, o meydanoxumada. Di gəl, eyni vəziyyət bir tay-tuşumuzla yaşansa necə?

Hamısı həqiqətin işləridi, həqiqətin; çılpaq halını sevmərik deyə naəlac dondan-dona girər yaxamızı tutmaqçün: gah böhtan, gah təhqir cildində çıxar qarşımıza, kəsər nəfəsimizi, gah da bir-iki udum gülüşlük zarafatın içində gizlənər - torbada gizlənən pişik kimi.

Başını kəsəcəm, deyər uşaq, gülərik, başını kəsəcəm, deyər böyük əsərik. Demək ki, sözün gücü-zadı yoxdu, inanma, güc də, qüvvət də sözdəki həqiqətdi. Qadının kişi söyüşü də eyni səbəblə, incitməz bizi. Ananın "canıvı alacam"ı da eyni səbəblə, olmaz vecimizə.

Təhqirdəki həqiqət payıdı bizi incidən, vəssəlam!

Odur, bir gün buyurmuşdu imam Əli: elə güclü (oxu: təmiz, aydın, qüsursuz) olacaqsan ki, heç nə, heç kim, heç bir təhqir, heç bir ittiham sakitliyini poza bilməsin!

İlqar Kamil

525-ci qəzet.- 2019.- 27 aprel.- S.19.