Məni Nazim Hikmət yanıltdı...

Sevgini ən gözəl şeirlərdən, ən maraqlı romanlardan, ən dərin yazarlardan öyrəndim. Ən çox da Nazim Hikmətdən. Yadımdadır, 11 yaşım olanda bir misrası dilimə düşmüşdü, "bence sen de şimdi her kes gibisin".

Bütün gün uşaq ağlımla bunu təkrarlayaraq müəllifin nə demək istədiyini beynimdə çək-çevir etmişdim. Bir insanın digəri üçün necə heçə dönməyindənmi, yoxsa qırğınlığının nə qədər dərin olmağındanmı bəhs edir, anlaya bilmirdim. Yeniyetməlik dönəmimdə əlimə içərisində iki-üç şeiri dərc edilən bir dərgi keçdi. Oxuduqca gözüm dolurdu, düşüncələrə dalırdım. Hiss edirdim ki, bu adam içimdə səbəbinin nə olduğu mənə də məlum olmayan qasırğa yaradır. Birdə onda görürdüm ki, Tanrı barmağı kimi yerdən buluda qədər uzanaraq gələn burulğan içimə dolur və bütün orqanları bir-birinə qataraq sıxıb, parçalayır. Aradan xeyli müddət ötdü. Universitet dönəmimdə illər əvvəl oxuyub anlamadıqlarımı yenidən gözdən keçirərək mənasını dərk etməyə başladım. Bir gün danışanda fərqinə vardım ki, Nazim Hikmetin şeirlərini, aforizm sayılacaq sözlərini əzbərləmişəm. Təbii ki, bu durum məni ürkütdü. Amma hiss edirdim ki, iş işdən keçib. Adam içimdəki yatmış "divi" çoxdan oyadıb. Hə, sən demə, o "div" nəhəng sevgi imiş.

Nazim mənim üçün sevginin əlifbası oldu. Hesab etdim ki, nə artıq, nə əskik, bu duyğu onun yazdığı kimi ucsuz-bucaqsız, hüdudsuz yaşanmalıdır. Özümü inandırdım ki, onun kimi sərhədsiz, sonsuz sevmək lazımdır. Fikirləşdim ki, dəlicəsinə sevməmək sevmək sayılmır. Hə də, axı, insan necə yarımçıq sevə bilər?! Bu, ya tam olmalıdır, ya da olmamalıdır. Məsələ burasındadır ki, addımlarımı Nazim Hikmətdən öyrəndiyim kimi atdım. Qəlbim qırılanda təəccübləndim, ürəyim yananda ağlımı itirəcək həddə çatdım. Yenə də yanlışı öyrədənimdə deyil, özümdə axtardım. Deməli, hardasa bir boşluq buraxır, hansısa vacib sayılan dərsi unudurdum. Əmin idim ki, Ustadın yazdığı əlifbada yanlış ola bilməz, belə çıxır ki, problem şagirddədir. Buna görə də yenidən başa qayıtdım, hər şeyi təkrar oxuyaraq qüsuru harada etdiyimi aydınlaşdırmağa çalışdım. Sevəndə eşqdən yazdıqlarına, üzüləndə ayrılıq şeirlərinə sarıldım. Yenə düşündüm ki, o boyda Nazim Hikmət sevgiyə dair bu qədər yazıbsa, mütləq bir bildiyi var. Birgün dostuma dedim ki, "Kaş, Nazim Hikmətlə eyni dövürdə yaşayardım. Onu hamının əlindən alıb özüm sevərdim". Dediklərimə gülmüşdü. Amma bunu söyləyəndə çox ciddi idim. Çünki dərindən sevmək üçün ya gərək qarşında Nazim ola, ya da onu heç başdan oxumayasan. Adam məmləkəti, çiçəyi, böcəyi, özgürlüyü, göy üzünü, mavini eyni ilə qadını sevdiyi kimi sevir: tutqulu, ehtiraslı. Məni Nazim Hikmət yanıltdı.

Məsələn, Veraya yazdığı bu misralar; "Lanet olsun, ne muazzam şey seni sevmek! Seni sevmeden önce dünyayı sevmesini bile bilmiyormuşum". Bunu oxuyanda deyirəm ki, əsl eşq mavi gözlü nəhəngin yazdığı kimidir. Yenə aldanıram. Ancaq vaxt ötdükcə elə olmadığını başa düşürəm! Üzüləndə qarşımdakından, məni qırandan yox, öyrədənimdən - Nazimdən küsür, ondan qırılıram.

Öz-özümə düşünürəm ki, görəsən, yenidən illər əvvələ qayıtsam, yenə öyrənməyə Nazim Hikmətin yazdıqlarından başlayardımmı?! Sonra Pirayəyə yazdığı bu misraları oxuyub başda özüm olmaqla hamını və hər şeyi əfv edirəm: "Seni nasıl seviyorum biliyor musun? Ot yağmuru nasıl severse, ayna ışığı nasıl severse, balık suyu ve insan ekmeği nasıl severse, sarhoşun şarabı, şarabın billur kadehi sevdiği gibi, annenin çocukları, çocukların anneleri sevdikleri gibi, Leninin inkılabı ve inkılabın Marksı sevdiği kadar..." İlahi, bu necə sevməkdir, bu nə cür eşqdir, bu nə təsvirdir?! Hə, yalnız Nazim bunu deyə bilərdi. Çünki dəmir barmaqlıqlar arxasından, kağızla, qələmlə, cavabsız məktublarla, illərlə, uzaqdan, görmədən, toxunmadan yalnız o, bu cür sevmək iqtidarında idi. Bircə o, sevgini bu cür zirvələrə qaldıra bilərdi. İndi mənə aydın olur ki, eşqi sonradan öyrənmək istənilən halda təqliddir. Sevgini oxuyaraq yox, yaşayaraq öyrənmək lazım imiş. Və artıq bunu da başa düşürəm ki, həyatın gerçəkləri heç də Ustadın yazdığı kimi olmurmuş. Eybi yox! Hər şeyə rəğmən Nazim Hikməti də, əlifbasını da sevirəm. Onsuz da başqa yol yoxdur. Çünki Nazimin şeirləri ana dili kimidir. Nə dəyişmək olur, nə də unutmaq. Yenə də ümidimi itirmirəm. Bəlkə bir gün bir sətirdə mənə yanılmadığımı isbat edəcək! Etməsə də, ruhu sağ olsun.

Türkan TURAN

525-ci qəzet.- 2019.- 21 dekabr.- S.24.