Qaranlığın işığında

Yanvarın 2-si görkəmli naşir, "Təhsil Nəşriyyat-Poliqrafiya" MMC-nin qurucusu, Əməkdar mədəniyyət işçisi, mərhum Bəhruz Axundovun doğum günüdür. Yaşasaydı 66 yaşı tamam olacaqdı.

Ömrünü Azərbaycanda nəşriyyat-poliqrafiya işinin inkişafına həsr etmiş tanınmış naşir Bəhruz Axundovun xatirəsini ehtiramla yad edir, onun bir neçə il öncə "Sənsiz səninlə" kitabında işıq üzü görmüş "Qaranlığın işığında" yazısını oxuculara təqdim edirik.

Ölüm qoxusu

Qəbir kimi qaranlıq bir yer idi. Hər yan zülmətə qərq olmuşdu. Küt bir uğultu vardı qulaqlarımda. Bir yaşam işartısı axtarırdım - tapmadım. Tərpənmək istədim. Yox, heç bir əzamı hiss etmirdim. Ağlımı hiss edirdim. Amma... Nə isə bir şey düşünmək istədim - onu da bacarmadım. Elə bil başıma, beynimin yerinə küt bir şey qoymuşdular. Bu dünyada, yaxud o dünyada olduğumu tutdura bilmirdim - sağammı, ölmüşəmmi?

İlahi, görəsən, ölüm beləmi olurmuş?.. Görəsən, indi mən ruhammı?.. O dünya beləmi olurmuş?! Bəs deyirdilər o dünyada bağ belə, bostan belə, filan belə, bəsman belə?! Bəlkə, bizi aldadırmışlar. Bir də kim nə bilir ki, o dünyada nə var, nə yox. Kim gedib qayıdıb ki, ordan?.. Bəlkə, onların heç biri mənlik deyilmiş, haqq etməmişəm onları? Bəs onda 60 il mən niyə yaşamış, nəyi haqq etmişəm? Sadəcə ömürmü sürmüşəm? Bəs hər kəs mənə deyirdi ki, "Sən yaxşı adamsan. Haqq iş görürsən. Kimsəsizə sahib çıxırsan, kasıba-kusuba əl tutan, çörək verən adamsan" - bunlarıdamı yalan deyirmişlər? Amma bu qədər də yalan ola bilərmi?..

Yaxşı ki, sağ deyiləm, yoxsa bu suallar, bu yalanlar məni öldürərdi.

... Yavaş-yavaş yaddaşım, düşünmə qabiliyyətim yerinə gəlirdi deyəsən.

Birdən yadıma düşdü ki, axı mən bir dəfə də ölümlə görüşmüşəm - həkimlərin dili ilə desək - "klinik ölüm" keçirmişəm, 24 il əvvəl yol qəzası keçirəndə. Ailəm, uşaqlarım da maşında idi. Amma o vaxt belə olmadı axı, rəhmətlik anam və Südabə (biz ona xalasız-bibisiz elə Sudu deyərdik. Hamımızı anamız qədər sevən və bizim də anamız qədər sevdiyimiz əmimiz arvadı Sudu!), yəqin ki, sərhəddə məni qarşılayıb geri yola saldılar. İkisinin də başında ağappaq yaylıq vardı. Həmişə anamdan daha səsli-küylü, çılğın olan Sudu bu dəfə də irəli durub mənə səsini qaldırdı: "...Bura heç sizin yerinizdir? Götür uşaqlarını da get burdan, rədd olun, tez gedin burdan!"

Bizdən yavaş-yavaş uzaqlaşmağa başladılar, lap filmlərdə olduğu kimi. Bayaqdan gözlərini qırpmadan baxaraq başını yırğalayan anam yumruğunu çənəsi önündə titrədərək: "...Onlara denən ki, gəlib onları bax bu dişlərimlə didərəm", - dedi. Bu zaman bəmbəyaz yaylığı da başından sürüşüb çiyninə düşdü və mən onun çoxdan həsrət qaldığım səliqə ilə daranıb cığır açılmış ağ saçlarını gördüm. "Kimlərə, deyim, ana, niyə?.." - deyə soruşmaq istədim, amma onlar sürətlə uzaqlaşdılar və yoxa çıxdılar. Bu anda kimsə məni vurdu və mən ayıldım...

İndi isə...

Bəlkə, indi də gələcəklər. Bəlkə, mən hələ yoldayam, heç ora gedib çatmamışam?.. Ora bu qədər uzaqdımı? Bəs deyirdilər "ölüm gözlə qaşın arasındadır?" Amma gözlə qaşın arasında nə qədər məsafə olduğunu da bilmirik axı...

... Qulaqlarımda bir səs formalaşmağa başladı: "düt..., düt..., düt..." - sərrast eşidirdim. Olduqca dəqiq və ritmik. Allah, bu səs axı çox tanış səsdir... Yadıma düşdü. Bu səs qəlb, ürək döyüntüsünün səsidir: "düt.., düt.., düt..." O makinanın adı yadımdan çıxıb.

... Belə çıxır ki, mən sağam və xəstəxanada ağır xəstələrin qoyulduğu yerdəyəm? Reanimasiyada! Türklər bu yerə "yoğun bakım" deyirlər (məncə, daha anlaşıqlıdır). İnşallah, bu səs başqa xəstənin qəlbinin səsi deyil... Alnıma sərin, məlhəm kimi bir əl qoyulduğunu hiss etdim. Başımın isindiyini, beynimdə qan işlədiyini duydum. Bir də onu hiss etdim ki, ağzım, dodaqlarım taxta kimi qupquru quruyub, bəlkə də, dilimin üstü quruduğundan çat-çat olmuşdu. Kimsə dodaqlarımı nəm, sərin bir tamponla ehmalca sildi. Mən "yenə istəyirəm" işarəti olaraq ağzımı açıb-yummağa çalışdım və dilimin üstünə bir neçə damcı su sıxıldığını hiss etdim. Bu bir neçə damcı su mənim üçün o anda həyat qədər qiymətli idi. Gözümün önünə Qarabağ meşələrinin bumbuz, bal kimi suları düşdü. Bardaq-bardaq doldurub içərdik, doymayıb yenə içərdik...

...Həmin xeyirxah, şəfqətli əl göz yaşlarımı sildi. Amma yəqin ki, niyə ağladığımı bilmədim. - Abi, aç gözlerini, her şey çok iyi, biz beklediğimizden daha iyi.

Səsi tanıdım. Mənim doktorum, canlı qaraciyər və böyrək nəqli üzrə dünyanın tanınmış cərrahı, doktor-professor Sedat Karademirin səsi idi. Mənə "abi", mən isə "qardaş" - deyirdim ona.

Sərin, məhrəm bir əl zorla hiss etdiyim əlimi tutdu. Yəqin ki, yanımdakı həmkarlarına: "Arkadaş, yüzlerle karaciğer nakli ameliyatı yaptık, böyle mucizevi kolay ameliyyat görmedim" - dedi. - "Maşallah, abimin de canı taş gibiymiş".

Mən bütün gücümü toplayıb onun əlini sıxmağa çalışdım. O da bayaqdan tumarladığı əlimi yüngülcə sıxdı.

- Abi, aç gözlerini. Her şey çok iyi. Parvana kızım da çok iyi. Bir kendine gel, sizi görüştüreceğim. Aç gözlerini.

Tanımadığım bir səs:

- Hocam, rahat olun, bir kaç dakikaya tam ayılacaktır. İstersiniz benim odama geçelim.

Artıq ətrafı hiss edirdim, səsləri, danışığı aydın eşidirdim. İlk dəfə əlimi də hiss etdim. Mən ölmədiyimi, yaşadığımı dərk etdim. Müasir tibbin ən çətin, zor əməliyyatı sayılan canlı qaraciyər nəqli (köçürməsi) cərrahi əməliyyatı da, doktorum demiş, iyi keçmişdi. Bəs mən niyə hələ də zülmətdəyəm?

Nə qədər gülməli olsa da, başa düşdüm ki, gözlərim qapalıdır axı. Açmaq istədim. Bacarmadım. Elə bil kirpiklərim bir-birinə yapışmışdı. Birdən mənə elə gəldi ki, mən o dünya ilə bu dünya arasında çırpınıram və bu an hər şey gözlərimi aça bilib-bilməməyimdən asılıdır.

Bütün gücümü toplayıb bir də cəhd etdim. İlahi, elə bil dünyanın bütün ağırlığı göz qapaqlarımın üstünə yığılmışdı. Bir də güc verdim, bir də.., bir də...

Nəhayət, sanki bir-birinə kilidlənmiş göz qapaqlarımı azca aralaya bildim və kirpiklərimin arasında xəfif bir işıq zolağı hiss etdim. Qatı dumanın arasından düşən günəş şüası kimi tor idi. Amma sonucda bir işıq idi və bu, mənim yaşam sübutum idi. Bəli, mən yaşayırdım. Gözlərim bir də yaşardı, ancaq bu dəfə silən olmadı.

Yavaş-yavaş gözlərim önündəki duman da çəkildi və mən artıq yarıqaranlıq ətrafımı aydın görməyə başladım. Göz qapaqlarımdakı ağırlıq isə (əvvəlki qədər olmasa da) getmirdi. Yumulan gözlərimin sanki bir də açılmayacağından qorxduğum üçün nə qədər açıq saxlamağa çalışsam da, bacarmırdım...

Məni bir də ayıldan, başlarını yüngülcə başıma söykəyərək xısın-xısın ağlayan, iki nəfərin yanağıma düşən göz yaşları oldu. Nəfəslərindən tanıdım, oğlanlarım Toğrul ilə Tural idi və yanağıma düşən damlalar da yəqin ki, sevinc göz yaşları idi.

- Ata , gözlərini aç... ata, ... Allaha şükür, hər şey... yaxşı oldu...

- Ata, qurban olum, ata... Allah səni bizə bağışladı... aç gözlərini.

Qulağıma pıçıldayan səslərin məni necə kövrəltdiyini təsəvvür edin. İçim qaynadı. Başlarını yüngülcə başıma söykəmiş, əllərimi əllərinə almış oğlanlarımın ürək döyüntülərini hiss edirdim. Bu, mənim makinaya qoşulmuş ürəyimin səsi ilə bir ahəngdə vururdu. Bəli, o an üçümüzün də qəlbimiz eyni çırpınırdı. Amma çox keçmədi ki, makinadan eşidilən ürək döyüntülərimin səsi tezləşməyə başladı. Gözlərimi açmaqdan, səsimi çıxarıb bir söz söyləməkdən qorxurdum. Dilim-ağzım taxta kimi qurumuşdu. Canından mənə can vermiş qızımdan çox nigaran idim. "Qızım Pərvanə" demək üçün bütün gücümü topladım. Amma deyə bilmədim. "P... P..." deyib qaldım. Ancaq məni duydular.

- Bəhruz, Pərvanə də lap yaxşıdı. Nigaran qalma... Bəhruz, qurban olum, gözlərini aç. Bizi eşidirsənsə, bir işarə ver...

Bu titrəyən səsi dərhal tanıdım. Həyatım mənim, övladlarımızın yolunda özünü fəda etmiş ömür-gün yoldaşımın səsi idi.

Yaşadığımı, onları duyduğumu bildirmək üçün gücüm boğazımı xəfifcə arıtlamağa çatdı.

- Hanım efendi, beyler lütfen hastanı sakin burakır mısınız? Vaktiniz bitti. Doktorlarımız da geldi, lütfen çıkar mısınız? O, sizi duyuyor. O yüzden de stresi artıyor.

- Evet, görüştünüzmü? Abimin durumu nasıl?

- Doktor...

- Bey efendi, lütfen çıkarmısınız. Hocam, hastanın tansiyonu yükselmiş.

- Tamam, tamam çıkıyorlar.

Bizimkilər doktora bir daha təşəkkür etdilər.

Sedat hoca ətrafımdakı aparatlara diqqətlə göz gəzdirib:

- Dur, dur, bir dakika, hastanı makinadan ayırmayı kim söyledi?

- Hocam...

- Siz çıldırdınız mı? Adamın ameliyattan çıkdığı ne kadar ki, siz onu makinadan ayırıyorsunuz?

- Hocam, biz ayırmadıq ki.

- Kim ayırdı, kızım? Adamın kendi mi kalktı ayırdı?

- Yok... Zaten... He... bizim baş hoca da geldi. Hocam, anlatırmısınız?

- Sedat bey hocam, makina hastanı otomatik ayırdı. Bir daha bağladık, bir de ayırdı, ama...

- Hocam, ne ama?

- Gerekli kontrollarımızı yaptık ve yapmağa da devam ediyoruz. Şükürler olsun, her şey iyi. Behruz bey normal olaraq uyandı, gözlerini açtı ve tabi ki, bir daha uyudu...

- Son kontrol sonuçlarını hemen gösterin. Allah-allah...

... Mən bunların hamısını eşidir, lakin gözlərimi açmırdım. Sanki nədənsə qorxurdum.

Bir-iki dəqiqə sükutdan sonra (yəqin ki, son analizlərə və s. baxırdı) Sedat Karademir hər şeydən razı halda:

- Bu da bir mucize. Hocam, bunca ameliyatlar yaptık, hiç böylesini gördünmü? Maşallah abim taş gibi. Hele bir gözlerini de kapamış. Bize numaramı geliyor? Dur, ben onun gözlerini açmasını bilirim. He, bak, Parvana kızım da geldi.

Hisslərim bir anda riqqətə gəldi. Mənə canından can, ciyərindən pay vermiş qızımı gətirmişdilər. Gözlərimi nə zaman açdığımı, hətta başımı bir az yuxarı qaldırdığımı bilmədim:

- Ata... Necəsən, ata? Bax mən yaxşıyam. Allaha şükür hər şey yaxşı keçdi. Sənə... qurban olum... ata... sən necəsən?

Kövrəlmişdim. Həyəcandan əllərim, dodaqlarım əsirdi. Bütün gücümü toplayıb "qızım" demək istədim. Ağzımdan əcaib kobud səslər çıxdı - lal adamların kəkələməyi kimi. Çox həssas adam olan doktor Sedat qupquru ağzımda həm də dişlərimin olmadığını dərhal başa düşdü. Əlini yastıqdan zorla ayırdığım başımın altına qoydu. Qızımı yaxşı görmək üçün başımı bir az da qaldırdı:

- Abimin dişlerini getirin. Aziza hanım, lütfen, abime yardım edermisiniz?

Süni dişlərimi gətirdilər. Sedat bəy "dur-dur" deyərək hemşirenin (tibb bacısının) əlindən yaş tamponu alaraq dodaqlarımı sildi və tamponda qalan suyu dilimin üstünə sıxdı.

5-6 dolu damcı su nəinki taxta kimi qurumuş dilimi-ağzımı, hətta boğazımı belə islatmağa bəs etdi:

- Qızım, aslan qızım..., nətəhərsən?

- Yaxşıyam, ata, sən necəsən?

- Əlayam... aslan qızım..., səni gördüm ə... əladan da... əla oldum.

- Lap yaxşı olacaqsan, ata, Allah səni bizə bağışladı.

Heç vaxt olmadığı qədər kövrəlmişdim. Əməliyyata girəndə ölümə meydan oxuyan məğrur səsim, gülümsəyən dodaqlarım titrəyirdi. Ona görə də kövrəldiyimi qızıma bildirməmək üçün danışmamağa çalışır, yüngülcə başımı tərpədib, reaksiyamı bildirirdim.

Kövrəldiyimi hiss edən doktor sol əli ilə tutduğu başımı ehmallıqla yastığa qoyaraq:

- Tamam, hastalarımızı fazla yormayalım.

Bu vaxt orta boylu bir həmşirə ağzında Azərbaycan oyun havası çala-çala qol açıb oynamağa başladı. Hamının təbəssümünə və marağına səbəb olan və oynaya-oynaya mənə yaxınlaşan bu qadına baxanda başa düşdüm ki, bu, həmşirə deyil, həmşirə libası geyinmiş bacım qızı Kəmalədir.

- Bəsdi, Kəmalə, başqa xəstələr də var, ayıbdı. - Bu isə oğlum Toğrulun səsi idi. Qələbəlik olan ətrafıma baxanda oğlanlarımın da, həyat yoldaşımın da hələ burada olduqlarını gördüm. Sadəcə onlara cərrah xalatı, papağı və ağızlarına qoruyucu nəfəslik geyindirildiyi üçün (ancaq gözləri görünürdü) diqqəti cəlb etmirdilər. Onları yoğun bakıma bütün xəstəxanada böyük hörmətə malik, sözü keçərli olan dahi cərrah Sedat Karademirin xahişi ilə buraxmışdılar. Elə doktorun özü də bu fürsətdən sui-istifadə edən ailə üzvlərimə görüşün başa çatdığını xatırlatdı:

- He, tamam, zamanımız bitti, çıkalımmı? Zaten Parvaneni hemen, abimi de bir-iki saate özel odalarına çıkardacağız. Orada gönlünüz istediği kadar göre bileceksiniz.

Əlini alnıma qoydu. Mənə doğru əyilib astadan:

- Abi, her şey iyi gidiyor. Bir az toparlan, seni de yukarı alacağız.

Hər kəs getdi. Mən yenə də o yarıqaranlıq yerdə özüm-özümlə tənha qaldım...

Və istər-istəməz həyatımın bu nöqtəsinə qədər son illərdə bu mənfur xəstəlikdən dolayı yaşadığım bəzi məqamlar gözlərimin önündə canlandı.

Ölümə alınmış bilet

Hər zamankı kimi təyyarəyə bilet tapılmırdı. Bizsə təcili Ankaraya uçmalı idik. Xəstəlik artıq məni üstələmişdi. Yaddaşım pozulmuşdu. Nəinki danışa, heç sərrast düşünə də bilmirdim. 2-3 həftə ərzində xeyli arıqlamışdım. Rəngim saralmış, gözlərim elə bil çuxura düşmüş, üzümdə xeyli qırışlar əmələ gəlmişdi.

Məni ən çox narahat edən isə doğru-düzgün danışa bilməməyim idi. Fikrimi anlada, səlis cümlələr qura bilmirdim. Ömrümü-günümü söz sənətinə, yazı-pozuya həsr etmiş mən, indi ən sadə fikrimi belə sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkirdim. Bu isə məni çox əsəbiləşdirirdi. Üç il, demək olar ki, hər gün düşünərək tərəddüd etdiyim bir məsələ artıq qəti bir qərar tələb edirdi və mən ailəmin təkidi ilə o qərarı qəbul etdim: "Əməliyyata girmək". Bütün vəziyyət təcili olaraq qaraciyərimin dəyişilməsini tələb edirdi. Bu isə elə-belə məsələ deyildi. Əzraillə üzləşmək, ölümün gözünə dik baxmaq demək idi. Lakin mən buna hazır idim. Uşaqlar doktorumla danışıb vəziyyəti anlatdılar. O, oğlanlarımla danışdıqdan sonra məni istədi. Uzun danışmadı: "Abi, korkma. Bunlar beklediğimiz şeyler. Ama hiç vakit kaybetmeden hemen gelin. Uçak biletlerini alan kimi söyleyin ki, ben hemen hastahanede odanı ayırttırayım".

Mən "Tamam"dan başqa heç nə demədim, - deyə bilmədim. Həm də buna heç lüzum da yox idi, hər şey məlum idi. Qarşıdakı bir həftəyə isə təyyarə bileti tapılmırdı. Dərs ilinin başlanmasına lap az qalması və bizim 5-6 nəfər olmağımız vəziyyəti daha da çətinləşdirmişdi. Üç bilet bir az asan tapıldı, o da biznes klassa (yəqin baha olduğu üçün onunla az adam uçur). Qalan biletlər isə çətinlik yaratdı. Övladlarımdan heç kəsi inadından döndərib, qalıb sonra gəlmələrinə razı sala bilmədim. "Ata, sən narahat olma, bileti alacağıq", - dedilər.

Bütün əlaqələrimizdən, imkanlarımızdan istifadə edib, nəhayət ki, bilet tapa bildik. Uçuş müddəti mənim üçün hər zaman daha sərbəst xəyala dalmaq, düşünmək müddəti olmuşdur. Neçə il əvvəl, "525-ci qəzet"də Xalq yazıçısı Elçinin müxtəlif zamanlarda və məkanlarda etdiyi qısa qeydləri dərc olunmuşdu. Bəlkə, kimlərəsə mənasız (hətta gülünc) gələn bu qeydlər şəxsən mənim üçün olduqca böyük maraq və məna kəsb etdi. Məncə, heç izahat da lazım olmayan bu qeydlər özü-özlüyündə, onların qeyri-normal bir şəraitdə yazıldığını bildirirdi. Çox qısa, lakonik, bəzən isə hətta tamamlanmamış söz, cümlə şəklində yazılmış bu qeydlərin hansısa toyda, məclisdə, iclasda, təyyarədə və s. siqaret qutusunun, qəzetin kənarına, yaxud salfet kağızına tələsik şəkildə yazıldığını təsəvvür etmək o qədər də çətin deyildi. Bu, hər bir yaradıcı insanın başına gələ biləcək bir haldır. Ən maraqlısı da o idi ki, Elçinin yaradıcılığı ilə tanış olan hər kəs bu qısa qeydlərin əksəriyyətinin onun hansısa əsərinin epizodunun, süjetinin, bəlkə də, məzmununun əsasını qoyduğunu hiss edərdi. Bu qeydləri oxuduqca adamın, hətta Elçinə yaxşı mənada paxıllığı da tutur. Çünki bəzən yuxarıda sadaladığım müxtəlif yerlərdə adam elə hadisələrlə, xarakterlərlə rastlaşır və yaxud yol gedərkən, təyyarədə uçarkən, düşünərkən adamın ağlına elə gözəl fikirlər, süjetlər gəlir ki, zaman keçdikcə onları ya unudur, ya da ən azı olduğu kimi xatırlayıb yaza bilmir. Ona görə də belə hadisə və fikirləri anında, lap qısa da olsa, qeyd etməlisən - Elçin kimi. Bundan dərs alıb onlarca dəfə özümə söz vermişəm, amma ya tənbəlliyimdən, ya bu işi bir az sonraya saxlamaq istəyimdən, ya da yaddaşıma boş-boş güvənməyimdən və təbii ki, təcrübəsizliyimdən bu işi görə bilməmiş, hər dəfə də peşmançılığını çəkmişəm.

Bu dəfə isə vəziyyət başqa idi. Mən ölümcül bir xəstəliyin son etapında idim və müasir tibbin ən çətin cərrahi əməliyyatı olan canlı qaraciyər köçürülməsi əməliyyatına, başqa sözlə desək, Əzraillə görüşə gedirdim. İndi təyyarənin biznes salonunda sakit, heç kəsin müdaxilə etmədiyi bir şəraitdə mənim ağlımdan nələr keçdiyini təsəvvür etmək çətin deyil. Amma nə qədər qəribə olsa da, mən qorxmurdum. Ona görə yox ki, əməliyyatın uğurla keçəcəyinə əmin idim. Xeyr, mən sadəcə ölümdən qorxmurdum. Ölümqabağı əzab çəkmədən, inləyə-inləyə ölməkdən qorxurdum. Buna görə də cərrahi əməliyyat mənim üçün ən doğru seçim idi. Narkozda - özünü hiss etmədiyin bir vəziyyətdə ya oyanlıq, ya buyanlıq. Bu isə Allahın əmri idi. Uca tanrı nə məsləhət görsə, o da olacaqdı. Həyat belədi.

Bəli, mən, ölümə getdiyimi bilirdim. Təyyarə biletinin tapılmaması, mənim bu (ölüm) səfərimə bir neçə gün gecikməyimin yaxşı, yaxud pis işarət olduğunu bilmirdim. Ağlıma gələn o idi ki...

Çətinliklə tapılan bu təyyarə biletini cibimdən çıxarıb diqqətlə baxdım. Yanımda oturmuş həyat yoldaşım bu hərəkətimi yəqin ki, son günlər xəstəliklə bağlı olan qüsurlardan biri kimi düşünərək: "Sənin biletindi" - dedi. Mən bileti ona uzadaraq "bunu mənim arxivimə qoyarsan" - dedim. O: "Yaxşı, ver saxlayım, bir ay sonra özün qoyarsan!" - dedi. Baxışları isə: "Həmişə aeroportdan çıxan kimi atdığın bu bilet sənin nəyinə lazımdır?" - deyirdi. Mənsə ürəyimdə "Bu, mənim ölümə çox çətinliklə aldığım biletimdir. Bu iki daşın arasında heç kimin ağlına gəlməyəcək bu fikrin haradan ağlıma gəldiyini düşünəndə özümü də gülmək tutdu. Axı biletin nə dəxli var ki? Amma özümün bu fikirdən xoşum gəldi. Deməli, yaradıcılıq hissimi hələ itirməmişəm. Gülümsədim".

İllərin çətinliyini mənimlə birgə yaşamış, məndən daha çox əziyyət, dərd çəkən və heç vaxt mənim aldığım bir qərarı, sözümü iki etməyən ömür-gün yoldaşım bu dəfə də içindəki hisslərini gizlətməyə çalışaraq gülümsədi və ona uzatdığım minik talonunu alaraq çantasına qoydu. Gözlərindəki kədərə qarışmış təəccübü o qədər də gizlədə bilmədən bir də mənə baxdı: "Özün qoyarsan" - dedi və ikimiz də bir də gülümsədik. Bəlkə, bu, ona görə oldu ki, hər ikimiz də bilirdik ki, mənim heç vaxt səliqə-sahmanlı bir arxivim olmayıb...

Nəysə, bileti çantasına qoydu. Ürəyində isə nələr düşündüyünü özündən və Allahdan başqa heç kim bilmədi. Mən təkcə üzünü oyana çevirərək çantasından kiçik cib dəsmalını çıxardığını duydum.

Bəhruz AXUNDOV

525-ci qəzet.- 2019.- 29 dekabr.- S.10;11.