Ay işığının həsrəti

Biz nələrin həsrətini çəkirik, nələrin? Bir düşünək hələ. Mən, bəlkə də, bahalı bir maşının. Sən, bəlkə də, şahanə bir mənzilin. O, bəlkə də, hamının arzuladığı, adını eşidib özünü görmədiyi xoşbəxtliyin...

Biz nələrin həsrətini çəkirik, nələrin? Çox şeyin. Olduqca çox şeyin! Amma dəqiq bilirəm: bunların içində ay işığı yoxdur.

Sizə bir möhtəşəm xəbər deyimmi? Əzizlər, biz ayı görürük! Lakin... bu möcüzə niyə axı, bizə yetmir? Məsələn, sizin “Ayı görməmək” kimi bir qorxunuz varmı? Təsəvvür edin, təsəvvür edin, çəkinməyin, gözlərinizi yumun və təsəvvür edin. Ki, gecədir, evinizin pəncərəsindən səmaya baxır, baxır, baxır, ayı görmürsünüz. Heç ulduzları da. Heç özünüzü də.

Nəfəsim darıxdı...

Verdiyin gözə də, işığa da şükür, ilahi!

Biz, bu gün hər şeyin yaxşı olduğunu, yalnız sabah, hər şey bərbad olduğunda anlayan məxluqlarıq.

Ay işıqlı ayaz gecələrdən biridir. “Darıxma, hər şey yaxşı olacaq!” - deyirəm kiməsə telefonda. Qızım yan otaqdan hörüklərini oynada-oynada gəlir: “Atacan, “hər şey yaxşı olacaq” deyib indiki zamanın xətrinə dəymirikmi? Bəlkə elə “hər şey yaxşıdır?” Bağrıma basıb gözlərindən öpürəm: “Kimdən öyrənmisən bunu?” Xəfifcə gülümsünür:

“Əlbəttə ki, səndən!”

Əsərlərini xüsusi sevgiylə dinlədiyim böyük Lüdviq van Bethoven bir gün dostuyla birlikdə Vyana küçələrində gəzməkdəymiş. Kənarından keçdikləri bər-bəzəksiz bir mənzildən piano səsi eşidirlər, bəstəkar başını qaldırıb baxır: Aha! Mənzilin ikinci mərtəbəsinin pəncərəsi açıqdır və bu gözəl səs ordan gəlir. Bethoven çox təsirlənir. Dostuna piano çalan adamın möhtəşəm ifa etdiyini və onu görmək istədiyini söyləyir. Birlikdə ikinci mərtəbəyə qalxıb qapını döyürlər. Qapını açan qadın Bethoveni dərhal tanıyır:

- Vauu, Bethoven!!!

Bethoven piano səsinə gəldiyini və mümkünsə ifaçını görmək istədiyini söyləyir. Həyəcandan özünü itirmiş qadın pianonu çalanın qızı olduğunu deyir və dil-boğaza qoymadan onları içəri dəvət edir.

Dəhlizdə kimsə gözə dəymir.

Bethoven qızın olduğu otağa keçməli olur.

Anası qızına Bethovenin gəldiyini xəbər verir, qız çox həyəcanlanır, əlləri əsir, dərhal ayağa qalxır, gözlərini aça bildiyi qədər açıb pərəstişkarı olduğu Bethoveni görməyə çalışır, lakin qız... kordur.

Necə...?! Kordur...?! Bethoven çox məyus olur, gözləri yaşarır, köksü dəniz kimi qabarır, qəlbində fırtınalar baş qaldırır. Sonra özünü ələ alıb: “Lütfən, məndən bir şey istəyin” - deyə qızın könlünü almağa çalışır. Dünya işığından məhrum olmuş bir qız ondan nə istəyə bilərdi ki. Bethoven həsrətlə qızın cavabını gözləyir. Qız qarbəyaz əli ilə yanaqları boyunca gilələnən göz yaşlarını silib dillənir: “Mən... heç ay işığı görmədim, cənab ustad, mənə ay işığını izah edərsinizmi?”

Bethoven sanki eynən gözlədiyi sifarişi alır, parıltılı gözlərlə pianonun arxasına keçərək məşhur “Moonlight” (“Ay işığı”) sonatasını yaradır.

Bu həmən sonatadır ki, mən “Ayrılıq” romanını onu dinləyə-dinləyə yazmışam.

Elə bu yazını da.

Bu həmən Bethovendir ki, 1796-cı ildən etibarən eşitmə qabiliyyəti zəifləməyə başlayır. Qulaqlarındakı kəskin cingilti səsləri (tinnitus) getdikcə ona musiqi səslərini ayırd etməkdə maneçilik törədir və beləliklə, o, eşitmə qabiliyyətini bütünlüklə itirir. Hətta yazırlar ki, Bethoven doqquzuncu simfoniyasının premyerasının sonunda tamaşaçıların atəşli alqışlarını görmək üçün geriyə dönür. Lakin heç nə eşitmədiyini anlayıb hönkür-hönkür ağlayır.

Biz bu gün hər şeyin yaxşı olduğunu, yalnız sabah, hər şey bərbad olduğunda anlayan məxluqlarıq.

Bu gününə şükür, ilahi!

İlqar KAMİL

525-ci qəzet.- 2019.- 2 fevral.- S.24.