Sənət və məktəb

GƏNC TAMAŞAÇILAR TEATRI 5 SAYLI ORTA MƏKTƏBDƏ GÖRÜŞDƏ...

Həmin gün hava çox soyuq idi... Balaca əllərim donmuşdu soyuqdan, balaca ayaqlarım da xeyli yorulmuşdular. Amma anam elə hey darta-darta aparırdı məni, yaman tələsirdi, “bir az tez gəl” - deməsi indiyəcən qulaqlarımdadı, heç özüm də bilmirdim hara gedirik, az qala uçurdum barmaqların ucunda...

Bakının kiçik qəsəbələrindən birində, qışın oğlan çağında maraqlı nə ola bilərdi axı?! Hərdən uşaqlığımı yada salanda doğmalarım “sən danışanda adamı ağlamaq tutur” - deyirlər. Həm də bunu məni bir az qınayaraq, bir az da zarafata salaraq deyirlər... Belə baxanda gülməlidi də... Axı mənim uşaqlığım 41-45 müharibəsi illərinə, aclıq vaxtına düşməyib, blokada şəraitində də keçməyib. Amma hər halda çağdaş uşaqların rəngli və firavan həyatı ilə müqayisədə o zaman olanlar sönük görünür, həm də axı 90-cı illər ölkə və xalq üçün xeyli pessimist, ağrılı, itkili keçib. Yaşananların və itirilənlərin mənasını, mahiyyətini anlamasaq da, anamızın-atamızın ovqatından hiss edirdik hər şeyi...

... O gün isə hər şey başqa və qəribə idi. Onda heç məktəbə getmirdim. Amma müəllimə işləyən anam məktəblilərlə aktyorların görüşünə aparmışdı məni. Mədəniyyət mərkəzində görüş idi... Nə qədər tələssək də, “uşaq ayağı” ilə getməyimiz nəticə vermişdi, gecikmişdik, zala girəndə qaranlıqdan çaşmışdım. Bu nədi, hara gətirib anam məni... Amma səhnədən gələn işıq və uşaqların qəhqəhəsi də burda baş verənlərin nə isə fərqli olduğuna işarə idi. İndiyə kimi o alaqaranlıqda eşitdiyim gülüşlər və səhnədəki aktyorların danışıq tərzi yaddaşımdadı. Və görünür, sənətə sevginin təməllərindən biri də elə həmin gün qoyuldu. Boylana-boylana qalmışdım və anam məni qucağına alanda birdən-birə özümü hamıdan böyük hiss etmişdim... Səhnəni yaxşı görürdüm, ona görə. Hə, sənət adamı böyüdür.

Şəhərin tıxaclarından sıyrılıb 5 saylı orta məktəbə tələsəndə nədənsə aktyorlarımızı yox, məhz uşaqları, məktəbliləri düşünürdüm. Gənc Tamaşaçılar Teatrı, elə burda iştirak edən aktyorlar da belə görüşləri çox yaşayıblar, amma şagirdlər üçün səhnədən, efirdən izlədikləri sənətkarlarla canlı ünsiyyət unudulmaz olacaqdı. Və kim bilir, bəlkə onlar üçün də bu görüş hansısa gələcəkdə seçəcəkləri peşənin, ya sadəcə marağın təməli olacaqdı...

Zala girəndə Xalq artisti Ağaxan Salmanlının səsini eşidirəm, məktəblilərin görüşünə gələn aktyorlarımızı təqdim edir. Zemfira Əbdülsəmədova, Elnur Kərimov, Rasim Cəfər, Elnur Hüseynov, Asya Atakişiyeva, Səbinə Məmmədova... Truppa müdiri Ələsgər müəllim və inzibatçı Sabir müəllimi də tanış edir şagirdlərlə, həm də teatrda işləməyin çətinliyindən danışır. Doğrudan da şablon ifadə ilə desək, teatr qarderobdan başlayırsa, hər kəsin özünə məxsus məsuliyyəti, hər işin çətinliyi var... Bir azdan Zemfira xanım Ağaxan müəllimlə duet oxuyanda bu haqda daha ciddi düşünəcəyəm. Bu qədər zərif və incə xanımı “Ələddinin sehrli çırağı” tamaşasında köntöy bir kənd arvadı obrazında, yaxud “Leyli və Məcnun”da Məcnunun boynuna ip salıb gəzdirən Qarı kimi görəndə təsirlənmişdim. Amma zamanla digər rollarına baxdıqca, hələ bir vaxtlar Culyettanı da ifa etdiyini biləndən sonra anlamışdım ki, Zemfira xanım üçün ən fərqli xarakterləri yaratmaq çətin deyil. İndi də Ağaxan Salmanlı ilə həzin bir duetdən sonra Nazım Hikmətin hər misrasında kədər yağan şeirini eyni şövq və həvəslə səsləndirməsi bu fikrimin təsdiqidir.

Gənc Tamaşaçılar Teatrı son aylarda çox əlamətdar hadisələr yaşadı; 90 illik yubiley və ölkə rəhbərinin bir neçə əməkdaşımızı fəxri adlara layiq görməsi, yeni tamaşaların qurulması, uğur qazanması və s. Teatrın əməkdaşı kimi müşahidə etdiyim məqamlardan biri də böyüklərin balacalara, yaşlı sənətkarların gənclərə dəstək olmasıdır. İndi də Səbinə Məmmədova hal-hazırda rejissor Ayla Osmanovanın quruluş verdiyi “Mən öləndə ağlama” mono-tamaşasından parçanı təqdim edir şagirdlərə və böyüklərin üzündəki ifadədən təsirlənir adam. Eyni zamanda, şagirdlərdən birinin kumiriniz kimdir? - sualına cavab olaraq cavanlar teatrımızın yaşlı aktyorlarının adlarını çəkirlər. Doğrudan da nəsillər arasındakı körpü çox vacibdi. Gənclərin təcrübəli sənətkarlardan öyrənə biləcəyi çox şeylər var. Misal üçün bir vaxt Culyetta oynayan Zemfira Əbdülsəmədova bu gün teatr səhnəsində Culyetta ifa edən Asya Atakişiyevaya nələri məsləhət görə bilər?! Görünür, bu insanların gənclik ruhunu saxlamalarının bir səbəbi də elə budur, gənclərlə bağlılıq... Həm də bu sənət həmişə formada olmağı, şuxluğu tələb edirsə, ayrı yol da yoxdu.

Elnur Hüseynov teatr aləminə aid lətifələr danışdıqca uşaqlar qəhqəhə çəkib gülürlər. Həm də Elnur birinin üstünə beşini qoyub danışır deyəsən. Axı səhnə belə öyrədib, sənət bütün hissləri və hadisələri daha təsirli göstərməyə alışdırıb... Qastrollarda başlarına gələnlər, səhnəarxasında baş verənlər, fors-majorlar və gülməli hadisələr. Bütün bunlar sənətkar ömrünün ayrılmaz hissələridir; ovqatından asılı olmayaraq səhnəyə çıxmalısan, gur işıq altında durmaqdan çəkinməməlisən, üzünü qaranlıq zala tutub görmədiyin gözlərə müraciət etməyi bacarmalısan... Bütün bunlar sadə deyil, amma şükürlər olsun ki, sənət var və ənənə var. Əməkdar artist Elnur Kərimov elə bu ənənələrdən və teatrımızın tarixindən danışır. Bir vaxt məktəblilərin arzusu ilə yaranan teatr sonralar elə bu adamların qoruduğu, indiki nəsillərə ötürdüyü məbədə çevrildi. Həm tamaşaçı üçün, həm də sənət adamları üçün...

Şagirdlərin müxtəlif uşaqsayağı və bir az da ürkək suallarını dinlədikcə düşünürəm indi onların hər şeyi soruşan və hər şeylə maraqlanan vaxtıdı və nə yaxşı ki, müəllimləri bu zamanı belə səmərəli istifadə edirlər. Hansı kitabları oxuyursunuz, sənətə necə gəldiniz, bəyəndiyiniz filmlər, unutmadığınız məqamlar və s. bütün bunlar tamaşaçı üçün maraqlıdı, balacalar üçün isə ikiqat maraqlı. Axı pərdə bağlanınca o tərəfdə baş verənlər sirli qalır... Bunları müşahidə etdikcə teatr və ümumiyyətlə sənət aləmi haqqında yazanları düşünürəm. Moemin “Teatr” əsəri, romanın qəhrəmanları - yaşlı və gənc aktrisalar arasındakı “münasibətlər sistemi” yadıma düşür... Amma görəsən, sənət yalnız qəliz münasibətlərdən ibarətdir?! Məncə, yox, əslində dekorasiyanın qurulmasından tutmuş aktyorun hazırlığına kimi hamısı öz-özlüyündə sənətdi və bunlar birləşincə hər şey maraqlı olur, cəlbedici olur... Aktyorlarımız bunlar haqda danışdıqca danışırlar və mənə elə gəlir ki, zaman-zaman bu insanlar memuarlar yazmalıdırlar...

Görüşün sonunda şagirdlərdən ən yaxşı sual verənlərə “Hasarın o üzü” tamaşamıza biletlər hədiyyə olunur, sonra xatirə şəkli çəkdirirlər, uşaqlar aktyorları buraxmaq istəmirlər... Tək-tək şəkillər çəkdirir, ürək sözlərini deyirlər. Müşahidə etdikcə, balacaların gözündəki sevinc təsirləndirir adamı... Axı səhnə çox uzaqdı onlar üçün... İnsan bəzən uzaqdan baxdığı möcüzəyə toxunmaq da istəyir! Məncə, 5 saylı məktəbin şagirdləri üçün bu görüş möcüzəyə toxunmaq kimi idi...

PƏRVİN

525-ci qəzet.- 2019.- 16 fevral.- S.15.