"Hamımızın həyatında bir daha nəzər salınmalı məqamlar var"

MİRZƏ ƏLƏKBƏR SABİR FONDUNUN TƏSİSÇİSİ VƏ PREZİDENTİ SEVDA TAHİRLİ GÖRÜLMÜŞ VƏ GÖRÜLƏCƏK İŞLƏRDƏN DANIŞIB

- Sevda xanım, bugünlərdə Sabir Fondu yeni layihəsini təqdim etdi. "Art-Motiv" layihəsinin ideyası necə yarandı? Məqsəd nədir?

- Bu layihənin ideyası ağlımda çoxdan vardı. Dövrümüzdəki stress, gərginliklər, həyatın keşməkeşləri, qayğıların çoxluğu və böyüklüyü insanları mənəvi cəhətdən silkələyir və yorur. Bu silkələnmənin qarşılığında insana mənəvi olaraq dayaq ola biləcək motivasiya, dözüm, keçib gedən həyata analitik olaraq nəzər salmaq, onun dəyərli məqamlarını zamanında hiss etmək və dəyərləndirə bilmək ehtiyacı yaranır. Bəzən insan buna olan ehtiyacın varlığını və adını bilmədən yaşayır. Ən yaxşı halda bizə nəyin lazım olub-olmadığını yalnız özümüz bilirik. Amma bəzən də olur ki, insan özünü dinləyə, anlaya bilmir. Məhz belə anlarda motivasiya xarakterli fikirlər köməyə çata bilər. Uzun zamandır, belə əsərlərin insanlara çatdırılması yönündə bir çatışmazlığın yaratdığı dərin boşluğu hiss edirdim. Özüm oxuyur və oxuduqlarımdan təsirləndikcə qənaətimin doğruluğuna bir daha əmin olurdum. Orada öncə özümü, sonra isə bütün insanları tapırdım. Ən çox da mənim diqqətimi cəlb edən cəmiyyətin gənclərdən ibarət olan seqmentidir. Bəlkə də bunun kökündə mənim gənclərlə işləməyim də durur. Bu, bir həqiqətdir ki, gənclər cəmiyyətin potensialı, təkanverici qüvvəsidirlər. Lakin bəzən onlar özləri bunun fərqində olmurlar, özlərini kəşf etməkdə yubanırlar və nəyə qadir olduqlarını da bilmirlər. Mənəviyyatımızı korlayan, milli dəyərlərimizlə heç bir ortaq nöqtəsi olmayan, əksinə, daxilən bir ikrah hissi yaradan arzuolunmaz münasibət və davranışların rastlanması mənəvi dünyamızın pozitiv ladlarda köklənməsinə olan ehtiyac bu layihənini həyata keçırılməsi üçün ciddi səbəb oldu.

Layihədə müraciət etdiyimiz əsərlərdən biri Qabriel Qarsia Markesin "Vida məktubu"dur. Onu oxuyanda həyatın dəyərinin, gözəlliyinin bəzən çox xırda detallarda gizləndiyinin fərqində olursan. Və anlayırsan ki, həyatın elə bir anı var ki, hər zaman böyük tələblər, həcmcə çox-çox nəhəng maddiyyətə söykənən və arzu olunsa da, əslində, xoşbəxt olmaq üçün heç bir əlaqəsi olmayan istəklər bir an içində dənizin qum dənəciyindən də kiçik, dəyərsiz və itirilməsi belə heç bir təssüf doğurmayacaq qədər mənasızlığa çevrilə bilir. Və hiss edirsən ki, insan "kaş, bir az da zamanım olsaydı və mən heç əhəmiyyət vermədiyim və ya fərqində olmadığım bu şeyləri etsəydim" düşüncəsi yaranır. Bunun özü ciddi bir ismarıcdır. Hər birimizə. Hamımızın həyatında bir daha nəzər salınmalı kifayət qədər belə məqamlar var. Bilsək də, bilməsək də.

Başqa bir həqiqət hazırda uşaqdan böyüyə hər kəs zamanın qıtlığından şikayətlənməsidir. Bu, qayğılarımızın və qarşımıza qoyduğumuz hədəflərin çoxluğundan qaynaqlanmış ola bilər. Buna görə də bəzən vacib məqamlar diqqətimizdən kənarda qalır, mütaliə və mədəni istiahətin digər növləri istəmədən arxa plana keçir. Layihənin yaranmasını labüd edən səbəblərindən biri də elə budur. Burada sözün, səsin, fikrin, düşüncənin vəhdətindən yaranmış bir harmoniya var. Məhz bu harmoniyanın yaratmış olduğu mühit onu yaşayanlara, adam olmaq deyil, insan olmaq, yalnız özünü deyil, yanındakıları da görmək, təkcə özünü deyil, ətrafdakıları da dərk etmək, anlamaq və onu qarşı tərəfə ötürmək ehtiyacı yaradır. Layihə çərçivəsində hazırlanmış filmlərdə həmçinin, Antuan de Sent Ekzüperinin "Dua", Mahatma Qandinin "Dua", Avraam Linkolnun oğlunun müəlliminə məktubu yer alır. Bu kiçik çarx-filmlərdə ləyaqət, inam, etibar, insana və ətraf mühitə qiymət və nəhayət, həyatın mənasının nələrdə olmasını dərk etmək var.

Layihə dünya ədəbiyyatının motivasiyaedici nümunələrini daha yaxından tanıtmaq və sevdirməklə yanaşı, yaş həddi olmadan hər kəsin, xüsusilə, formalaşmaqda olan gənclərin mənəvi dünyasının daha da zənginləşməsi üçün nəzərdə tutulub. Məqsəd yeni texnoloji imkanların və effektlərin qazandırdığı üstünlüklərdən yararlanaraq təqdim olunan nümunələrin təsir gücünü bir qədər də artırmaqla cəmiyyətin hər bir üzvünün həyata baxışlarının daha aydın, keyfiyyətli, cəmiyyətin və dövlətimizin maraqlarına uyğun olaraq daha pozitiv notlarda köklənərək ən doğru istiqamətə yönəlməsinə kömək etməkdir.

Bu əsərlər seçilərkən onlar arasında maraqlı bir paralel hiss etdim. Markes bu düşüncələrini ölümün çox yaxında olduğunu bildikdən sonra, Ekzüperi və Qandi adi həyat Linkoln isə həyata yeni atılan oğlu üçün bir növ hazırlıq kimi qələmə alıb. Yəni bu əsərlərin cəmində insan həyatının bütün dönəmləri əks olunub və onlar bir növ yaşam xəritəsi verirlər. Ən maraqlı isə odur ki, Markesdən başqa, digər üçü faciəvi şəkildə dünyanı tərk edirlər. Amma öz arzularını, düşüncələrini vaxtında qoyub gedirlər. Sanki ömürlərinin sonunda buna vaxt tapmayacaqlarını hiss ediblər. Konfutsi dediyi kimi, həyatımızı ölüm yoxmuş kimi yaşayıb, heç yaşamamış kimi də ölürük. Bu layihə həyatımızda boş qalan məqamları bizə bir daha xatırlatmaq üçündür həm də.

- Həm Sabir Fondunun təsisçisi və prezidentisiniz, həm də pedaqoji və ictimai fəaliyyətiniz var. Bütün bunları necə çatdırırsınız?

- Vaxtdan vaxt oğurlayaraq. Qeyd edim ki, bir zamanlar taym-menecment təlimlərinə də qatılmışam ki, vaxtı düzgün idarə etməkdə çətinlik çəkməyim. Lakin niyəsə - bəlkə də həqiqətən dövrün tələbidir, bilmirəm, amma vaxt çatmır. Mən də vaxtdan vaxt oğurlamağa məcbur qalıram. Çox istərdim ki, hər şeyə ürəyim istəyən qədər zaman ayıra bilim. Amma bu, heç də o demək deyil ki, vaxtını "oğurlayaraq" gördüyüm işlərin keyfiyyəti aşağı səviyyədədir. Yox! Gördüyüm bütün işlərin keyfiyyətini yuxarı səviyyədə saxlamağa çalışıram.

- Nə zamansa qazandığınız uğurlarda Sabir adının kölgəsini hiss etmisiniz?

- Sabir adı mənə kölgə salmayıb, əksinə, işıq verib. O, mənə geniş bir panoram verib, məsuliyyət, ciddiyyət verib. Hər hansı bir addımı atanda o adın çiynimdəki məsuliyyətini də hər zaman düşünürəm. 24 saat bu məsuliyyət mənimlədir.

- Bu qədər məsuliyyətdən yorulduğunuz olurmu?

- Yox. Əksinə, mənə xoşdur. Atacağım hər bir addımı, söyləyəcəyim hər sözü təkrar-təkrar düşünür, ölçməli oluram və bunu sevərək, həvəslə edirəm. Çünki bu, artıq mənim həyat tərzimə çevrilib.

- Sevda Tahirli olaraq missiyanız nədən ibarətdir, sizcə?

- Mən hələ o missiyanın tam olaraq nədən ibarət olduğunu bilmirəm. Sadəcə bir şeyi bilirəm ki, bacardığım qədər insanlarla empati qurmağa çalışıram. Dövrümüzdə bu hissin arxa plana keçdiyini hiss edirəm. Doğrudur, insanların qayğıları, düşünməli olduqları məsələlər çoxalıb. Bəlkə də buna görə empati hissi bir az arxa planda qalıb. Mən çalışıram ki, özümdə bu hissi qoruyub saxlayım. Bunu kiminçünsə deyil, özüm üçün edirəm. Çünki beləcə ruhən rahatlıq tapıram. Kimliyindən asılı olmayaraq, hər kəsə münasibətdə belədir. Bu, artıq davranış tərzimdir.

- Mirzə Ələkbər Sabir ədəbiyyatımızda satirik şair kimi iz qoyub. Bəs sizin hadisələrə yanaşmanız necədir?

- Mən deməzdim ki, mənim yanaşmam satirik yanaşmadır. Belə yanaşma Sabirə məxsusdur. Təbii ki, hadisələrə, reallığa hər kəs kimi mənim də münasibətim var. Mən də nəyinsə dəyişməyini arzu edə bilərəm, lakin bunu fərqli şəkildə, fərqli yollarla etməyə çalışıram. Çünki həll yolları nə qədər fərqli olsa da, həqiqət dəyişməzdir, birdir.

- Sabir irsinin təbliğində Sabirin ideologiyasına, amalına nə qədər sadiq qala bilirsiniz?

- Sabir toxunulmaz bir mənbədir. Biz onu olduğu kimi insanlara təqdim edirik. Sanki o, bir dağdır və biz o dağa gedən yolu, ona açılan mənzərəni sadəcə yaxınlaşdırmağa çalışırıq. Onun yaradıcılığını, bizə ötürdüklərini, ətini çürüdüb, sümüklərini də çürütməyə hazır olan və təpədən dırnağa millətinə böyük sevgisindən doğan yanğını olduğu kimi, eynilə, sevgi ilə, sədaqətlə, heç bir sözünə bir xələl gətirmədən çatdırmağa çalışırıq. Sabir zamansız və məkansızdır. Onu təyin edən dəyərlər var. Bizim missiyamız Sabiri onu sevənlərə əlçatan etməkdir. Ötən il Sabirin virtual muzeyinin yaradılmasında da məqsəd bu idi. Onu sevən, onu oxumaq istəyən, onun həyat və yaradıcılığı ilə tanış olmaq istəyən hər kəs Sabirlə bağlı olan istənilən audio, video, foto və verbal bazaya asanlıqla çata bilsin.

- Sabir Fondu təkcə Sabir irsini deyil, eyni zamanda, Azərbaycan ədəbiyyatının, milli-mənəvi dəyərlərinin, dilinin təbliğinə dair layihələrlə də çıxış edir və bu cür layihələrə dəstək verir...

- Biz daha çox bu cür layihələrə fokuslanırıq. İllərdən bəridir, milli-mənəvi dəyərlərimizin, dilimizin, geyimlərimizin təbliği, qorunması üçün çox ciddi layihələr həyata keçiririk. Çünki bütün bunlar bizim milli kimliyimizin ən gözəl nümunələri, nişanələridir. Bunlara qarşı hər hansı şəkildə etinasızlıq yalnız narahatlıq doğurur. Çox dil bilmək gözəl göstəricidir. Öyrənilmiş olan hər bir xarici dil çağdaş dövrdə karyera qurmaq üçün açılmış olan yeni bir qapı, bir fürsətdir. Amma bunu öz dilini unutmaq və ya doğma dilinə etinasızlıq hesabına etməklə barışmaq olmaz. Öz dilini mükəmməl bilmək cəmiyyətin hər bir üzvünün ən mühüm borcudur. Onu da başa düşürəm ki, "mənimdir" dediyimiz hər bir şey gözümüzdə adiləşə bilir. Adiləşməməsi üçün dilin zənginliyinə, gözəlliyinə, incəliyinə, ahənginə varmalıyıq. Bu keyfiyyətləri harda görmək olar? - əlbəttə ki, yazıçılarımızın, şairlərimin əsərlərində. Əlbəttə, əgər kiminsə böyük söz ehtiyatı yoxsa onun bəsit dildə səslənmiş ən dəyərli fikir belə əsl məna yükünün yanında çox kiçik görünüəcək. Bunda dilin "günahından" yox, onun daşıyıcısının etinasızlığından danışmaq lazım gəlir. Dilimizi mükəmməlcəsinə mənimsəyərək danışmağımıza heç bir maneə olmamalıdır. Dövlətimizin başçısının vətəndaşlarla görüşlərində, çıxışlarında Azərbaycan dilində danışması buna gözəl bir nümunədir.

- Milli geyimlərimizin təbliğatına da çox böyük diqqət ayırırsınız. Hansı layihələriniz olub bununla bağlı?

- Artıq bir neçə ildir ki, mən milli geyimlərin təbliği ilə fərqli bir şəkildə məşğul oluram. Bu ideyanı dəstəkləyən dostlarımızın iştirakı ilə milli geyimlərimizi müxtəlif xarakterli tədbirlərdə, görüşlərdə, dəvətlərdə, gəzintilərdə üzərimizdə daşımaqla əyani təbliğatı ilə məşğul oluruq.

İlk dəfə bunu 21 fevral Beynəlxalq Ana dili günündə Azərbaycan Turizm Assosiasiyasının mövsüm açılışında etdik. O zaman biz 8 saat davam edən tədbirdə Milli geyimdə iştirak etdik. Bizə dəstək olmağa gələn dostlarımız da həmrəylik göstərərək milli geyimdə bu tədbirə qatılmışdılar.

Bu təşəbbüsün yaranmasının da çox maraqlı bir tarixçəsi var. İctimai TV-də milli geyimlərimizlə bağlı müzakirələr zamanı vətəndaşlar arasında aparılmış sorğu zamanı müxtəlif fikirlər səslənmişdi. Kimi demişdi ki, geyinərəm, kimi demişdi fikirləşərəm, kimi isə demişdi ki, əvvəl başqası geyinsin, sonra mən də geyinim. Bəlli idi ki, hamı bu geyimləri sevir, ancaq müəyyən komplekslər yaşanır. Bu da başa düşüləndir. Çünki uzun illər biz bu dəyərlərimizdən uzaq qalmışdıq. O zaman mən təklif etdim ki, gəlin, milli geyimlərimizi küçədə, ictimai yerlərdə üzərində daşıyaraq gəzən ilk "kim isə"lər biz özümüz olaq. Və beləliklə, artıq bir neçə ildir, müxtəlif günlərdə, müxtəlif münasibətlə təşkil olunmuş tədbirlərdə, görüş və bayramlarda bu geyimi üzərimizdə daşıyırıq. Hər dəfə bizim sıralarımız və bizimlə olmaq arzusunda olanlarımızın sayı artır.

Ötən il Cümhuriyyətin 100 illiyi münasibətilə mayın 28-də 60-dək ictimai fəallardan ibarət böyük bir qrup milli geyimlərdə şəhərin mərkəzi küçələrində gəzintiyə çıxdı. Geyimlərimizin gözəlliyi, onu geyinmənin verdiyi məmnunluq və fərəh şəhərimizin ətrafdan bizi seyr edən qonaqları və sakinlərinin üzündəki maraq dolu heyrət və təbəssümü bu libasların yaxın zamanlarda bizim bayram geyimi nümunələrimizə çevrilə biləcəyinə ümid verir. Biz bu ümidin həyata keçməsini çox arzu edir və bu istiqamətdə fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik.

- Son olaraq yeni plan və ideyalarınızdan danışaq.

- Realist insan olduğum üçün zamanı qabaqlamağı sevmirəm. Amma bəzi planlarımdan danışası olsam, yenə də texnika, sürətli yaşam əsrinin yaratdığı sıxıntılarından qurtulmaq, mənəvi zənginliyin təmin olunması üçün insanları mütaliəyə yaxınlaşdırmaq məqsədilə bir layihə üzərində çalışırıq: audio kitab. Doğrudur, ölkəmizdə bu yöndə addımlar atılır. Amma mənim buna da başqa bir yanaşmam var. Bu yöndə ilk addım kimi Sabirin "Hophopnamə"sini hazırlamaq istəyirəm. Sonra isə milli və dünya ədəbiyyatından nümunələri ədəbiyyatsevərlərə özümün təsəvvürümdə canlandırdığım kimi təqdim etməyə çalışacağam.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2019.- 21 fevral.- S.4.