Türkan Turan "O"nu gətirdi

Neçə vaxtdır qulağımız səsdə, gözümüz yoldadır. Deyirdilər ki, "O" gəlir. Jurnalist, esseist Türkan Turanın həyəcanı yerə-göyə sığmırdı. Öz sevgilisini gözləyən aşiq, balasını gözləyən ana kimi həsrətlə, intizarla, sonsuz sevgiylə gözləyirdi "O"nu.

Əslində, hamımız çoxdan az-çox tanıyırdıq "O"nu. Bilirdik nələrə qadir olduğunu, amma ilk dəfə görəcəkdik. Gördük də.

***

İyunun 24-ü Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin "Natəvan" klubu bizim "O" ilə görüş məkanımız idi. Təyin olunan vaxta az qalmış artıq insanlar "O"nun işığına toplaşırdılar. Mən zala ilk girəndə gözüm Türkanı axtardı. Gördüm başda "O" ilə birgədir, ətrafında isə fotoqraf dostumuz İlqam Cəbiyev dolanır, bu iki "aşiq"i fotoaparatın bircə düyməsiylə tarixə köçürür. Oralarda çox yubanmayıb Türkana tələsdim. Onu bir anlıq həm fotodan, həm də "O"dan ayırmağı bacardım. Türkanı uzun müddətdir həsrətini çəkdiyi vüsal münasibətilə təbrik etdim. Ayaqüstü bir-iki kəlmədən başımız ayılanda gördük bizim bu təbrikləşmə səhnəmiz də artıq çoxdan İlqamın fotoaparatının yaddaşına köçüb. Biz də aparata bir-iki gülümsəmədən sonra yerlərimizi aldıq.

Yəqin "O"nun Türkan Turanın ilk kitabı olduğunu vurğulamağıma ehtiyac qalmadı. Bir ildən artıq müddətdir "525-ci qəzet"ə mütəmadi esselər yazan Türkan həmin esseləri toplayıb gün üzünə çıxartmaq, oxuculara bir də kitab şəklində təqdim etmək istədi. Nə yaxşı ki də istədi. "Qanun" nəşriyyatında nəfis tərtibatda hazırlanan kitabı insan hiss və duyğularının məcmusu da adlandıra bilərik.

***

Nəhayət, məclis başladı. AYB-nin Gənclərlə iş üzrə katibi, "O"nun ön söz müəllifi Rəşad Məcid Azərbaycan publisistikasında qadın yazarların yeri və xüsusən Türkan Turan yaradıcılığı barədə danışdı: "Türkanı on ildən çoxdur ki, tanıyıram. Onun kitabına "Üsyankar tələbənin düşündürən esseləri" adlı ön söz də yazmışam. Təxminən 10 il öncə Türkan "525-ci qəzet"ə praktikaya gəlmişdi. İlk tanışlığımız vaxtında onunla 20-30 tələbənin içərisində balaca bir mübahisəmiz də düşdü. Mənə hər zaman üsyankar gənclər maraqlı olub. Dili var, görüm dilçəyi də varmı? Sonra Türkanla müsahibələrimiz oldu, o, müxtəlif mətbuat orqanlarında, televiziyada işlədi. Hər zaman hiss edirdim ki, Türkan həm diqqətlə adamı dinləyir, həm də bəzən danışanda elə bir coşquya qapılır ki, sözlər ona axın-axın gəlir. Hərdən bu axının qarşısında Türkan fikrini çatdıra da bilmir. Sonra bir neçə yerdə onun esselərini oxudum. Yadımdadır ki, bir dəfə onunla Orxan Pamukun "Məsumiyyət muzeyi" əsərindən danışmışdıq. Əsərin "Eşq acısının anatomik yerləşimi" hissəsi barədə fikirlərimi bildirmişdim. Sonra Türkan bir esse yazmışdı və mən o esseni çox bəyəndim və sosial şəbəkədə paylaşdım ki, Türkan Turan eşq acısından lap Orxan Pamuk kimi yazıb. Təxminən bir il öncə onunla danışdıq ki, "525-ci qəzet" üçün esselər yazsın. Onun xarakterində təzadlı məqamlar var, hərdən ruhdan düşməyi, yazmaq istəməməyi var. Amma ötən ilin aprel ayından etibarən, demək olar ki, mütəmadi şəkildə hər şənbə esselər yazdı və bu esselər böyük maraq doğurdu. Bunu da deyim ki, Xalq şairi Ramiz Rövşən bir neçə dəfə onun esselərini tərifləyib. Deyib, Türkan bəzən insan hisslərinin elə məqamlarına toxunur, hərdən özü də bilmədən elə böyük sirləri faş edir ki, insanı heyrətləndirir. Ramiz müəllim Türkanın kitabını alıb, tədbirə gələ bilmədi bu gün, amma kitab haqqında düşüncələrini yazacağını dedi.

Bizim Azərbaycan ədəbiyyatında, publisistikasında çox sanballı qadın yazarlarımız var. Çox keçmişə getmədən, elə son illərdən danışsaq, bəzilərinin adlarını çəkə bilərik. Bu günlərdə Xalq yazıçısı adını almış Afaq Məsudun "Duyğular imperiyası" silsiləsi var ki, insan hissləri barədə çox qiymətli yazılardır. Deyərdim ki, dünya səviyyəli bədii publisistikadır. İradə Tuncayın adını çəkə bilərəm. İradə xanım çox geniş masştablı publisistdir. Onun yazılarında dərin ağıl, təhlil, hədsiz məlumat və emosional qatlar olur. Belə publisistlərimiz Azərbaycanda deyil, dünyanın daha böyük ölkələrində olsaydılar, əsərləri yüzminlərlə tirajla satılardı, daha məşhur və varlı olardılar. Təəssüflə, xüsusən, İradə xanım üçün deyirəm ki, doğulanda ölkəsini düzgün seçməyib (gülürük). Bu da kiçik bir zarafatdır. Bundan sonra xeyli nöqtələr qoyuram. Bu nöqtələrdə mənim güvəndiyim xanım publisist yazarlar var ki, adlarını çəkmədən qayıdıram Türkanın yaradıcılığına.

Türkan həqiqətən də insan hiss və duyğularının çox dərin qatlarını, heyrətamiz məqamlarını üzə çıxarır. O, əsasən sevgidən yazır. Türkiyədə Əhməd Batman adlı yazıçı var. Kitabları bestsellerdir. Onun "Soyuq qəhvə" kitabını çox tərifləyirlər. Mən o kitabı aldım, vərəqlədim və sizə əminliklə deyirəm ki, Türkan Turan o mövzularda Əhməd Batmandan yaxşı yazır. Sadəcə olaraq, o, hansısa orta xətti tutub və bir az məşhurluq qazanıb. Ona görə deyirəm ki, bizim ölkədə oxucular azdır, bu cür publisistlərimizin məşhurluğu üçün şəraitimiz yetərsizdir. Amma mən inanıram ki, hələ bir neçə imza günü də keçiriləcək və bu kitabın uğuru çox olacaq.

Türkanla böyük türk yazıçısı Zülfü Livanelinin əsərləri barədə çox danışmışdıq. Son vaxtlar Türkan Zülfü Livaneli ilə "525-ci qəzet" üçün silsilə müsahibələr etdi. O müsahibələrin də bir çoxu Azərbaycanda çox böyük marağa səbəb oldu. Oliqarx Telman İsmayılovla bağlı müsahibəni az qala bütün saytlar yayımladılar. Təklif etmişəm ki, bu müsahibələri, yazıları da bir kitab kimi toplasın və kitabı "Livanelinin gözü ilə" adlandırsın. Əminəm ki, o kitab da çox maraq doğuracaq, Azərbaycanda və Türkiyədə xeyli oxucu qazanacaq. İnanıram ki, Türkan maraqlı romanları, musiqiləri, fərqli, çoxşaxəli yaradıcılığı ilə sevilən Livanelinin gözü ilə dünyanı, Türkiyəni, Ankaranı, Azərbaycanı, İstanbulu, siyasəti, məhəbbəti... oxuculara tanıda biləcək. Və bu, bizim Türkandan yaxın vaxtlarda gözlədiyimiz uğurlardan biri olacaq.

Bir sirri də Türkandan öncə açım ki, o, hazırda bir roman üzərində işləyir. Mətbuata yeni başlayanda müxtəlif araşdırmaları, yazıları olmuşdu. Onların əsasında bir az dedektiv, bir az macəra janrında bir roman yazır. O roman isə Azərbaycandan öncə Türkiyədə çap olunacaq.

Türkan bir neçə ildir ki, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür, gənc yazıçılar üçün Prezident təqaüdünə layiq görülüb.

Kitabın çapına görə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə, şəxsən Anar müəllimə təşəkkürümü bildirirəm. Eyni zamanda, "Qanun" nəşriyyatı və Şahbaz Xuduoğluya minnətdaram.

Sonda bir daha Türkanı təbrik edirəm və daha böyük yaradıcılıq uğurları arzulayıram".

Tədbirdə "Bizim yol" qəzetinin baş redaktoru Bahəddin Həzi çıxış edərək gənc yazarın esselerini bəyəndiyini dedi: "Türkan xanımı sosial şəbəkələr vasitəsilə mütəmadi izləyirəm. Onun "O" adlı kitabını da oxuyacam. Ümid edirəm ki, kitab populyarlıq qazanacaq".

Azxeber.com saytının baş redaktoru Hacıbəy Heydərli bildirdi ki, Türkan Turan bu əsərləri real həyat hekayələrindən bəhrələnərək yazıb: "Türkan yaxşı yazıçı olmaqdan öncə yaxşı dinləyicidir. O, özündən çox qarşısındakını düşünən, ona çıxış yolu göstərən şəxsdir. "O"dakı esseler də onun dinlədiyi insanlara həsr olunub. Çox istərdim ki, bu əsəri hər bir kişi oxusun, çünki bu esseler onların həyatı haqdadır. Özümüzü "O"da tapa bilərik. Mən çox istərdim ki, Türkan kimi yazıçıların əsərləri başqa ölkələrdə də çap olunsun, orada da oxunsun".

Tədbirdə jurnalist Məqsəd Nur, yazıçılar Kənan Hacı, Kəramət Böyükçöl, Rəvan Cavid, Leyla Namazova da T.Turanın yaradıcılığı haqqında fikirlərini bölüşdülər, uğurlar arzuladılar.

Sonda çıxış edən Türkan Turan ona dəstək olan şəxslərə təşəkkürünü bildirdi: "Bir ildən çoxdur ki, "O" deyirəm. Mən ilk növbədə Rəşad Məcidə təşəkkür etmək istəyirəm. İnsan yetişdirmək çox çətin məsələdir. Öncə mənim yetişməyimdə, tək yazıçı kimi mətnə deyil, insan kimi dünyaya və insanlara baxışımın formalaşmasında rolu böyük olub. O, ilk gündən etibarən mənə dəstək oldu, bu kitabın ortaya çıxması onun misilsiz əməyidir. Çünki mən illərlə bir yerdə sabit dayanmırdım. Fərqli-fərqli işlərdə çalışırdım. Mənim yeganə sabit qaldığım yer "525-ci qəzet" oldu. Orada bir ildən artıqdır ki, esselərim yayımlanır. Həmin esselər bu gün kitab halında çap olundu. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə, Anar müəllimə, "Qanun" nəşriyyatının rəhbəri Şahbaz Xuduoğluya təşəkkürümü bildirirəm.

Rəşad müəllimin dediyi kimi, hazırda yeni roman üzərində çalışıram və həmin əsər Türkiyədə çap olunacaq. Ümid edirəm ki, Türkiyə kitab evlərində mənim əsərlərimə də rast gələcəksiz".

***

Tədbirdən sonra Türkan kitablarını qonaqlar üçün imzalarkən mən çıxışımda söylədiklərimi bir daha xatırlayırdım: "Təqdimatda çıxış edən hər kəs Türkanın sevgidən yazdığını dedi. Mənsə, belə düşünmürəm. Türkan sevginin arxasında gizlənərək insanın bütün hiss və düşüncələrinə toxunur, onları sözün yaddaşına köçürə bilir. Ədəbiyyat həyatdadır, həyat ədəbiyyatdır, məncə. Və ədəbiyyat həyatın ən xırda detallarında gizlənib. Türkan Turanın peşəkarlığı o xırda detalları görə bilməsindədir. Biz onun istedadına güvənirik və inanırıq ki, onun səsi təkcə Azərbaycanda deyil, qardaş Türkiyə və digər ölkələrdən də eşidiləcək. Çünki harda insan varsa, orada Türkanın esselərinə də ehtiyac var. Bir daha dostumuzu təbrik edir, uğurlar arzulayırıq!"

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2019.- 26 iyun.- S.15.