Süveydaya məktublar

kitabdan parçalar

23-cü məktub

Üzümü çevirdim mən səndən gələn günəşə.

Süveyda, arzularıma tab gətirə bilmirəm artıq; könlüm, beynim və damarlarım sənlə dolu, söylə səni tapa bilmənin və görə bilmənin yoxdurmu bir yolu?

Qəlblərimiz arasındakı rabitədən xəbərsizsənmi? Yoxsa sən də məni axtarırsan? Söylə hansı şəhərdə, hansı məkanda, hansı adadasan?

Sənin olduğun ölkədə günəş çıxırmı? Sənin olduğun yerdə rüzgar əsirmi? Könlümün inləmələri sənə çatırmı?

Fəlsəfə insanı xəstə edər deyirlər, sevgili; bəlkə də psixoloji, bəlkə çarə deyə fəlsəfəyə maraq saldım uzun zamandır.

Şeirlər və romanların düşünülmüş bir quruluşla yazıldığını bildiyimdən, daha çox postmodern bir dünyagörüşü ilə ürəyimə, sevgimə və sənə yaxınlaşmağa çalışır; dünyanı, kosmosu, maddəni, ümumiyyətlə, bütün varlıqları başqa bir gözlə görməyə cəhd edirəm.

Fəlsəfə ilə məşğul olduğumdan bəri şeirlərimdə ən çox istifadə etdiyim sənət sorğu və bildiyim şeyləri gizlətmə sənətidir.

Bəzən insan özünə sual verərək və ya bildiyi bir şeyi bilib, amma bilməzdən gələrək problemlərini həll edər ki, mən də elə etməyə çalışıram hər halda.

Belə edərkən ədəbi yaradıcılıqla cərəyanlar arasındakı əlaqəni dərk etdim birdən. Cərəyanların çoxunu realizmi, naturalizmi, romantizmi və digərlərini uzun-uzun incələdim və məni tamamilə izah edən bir sənət forması tapmadım.

Həlli olmayan bir müəmmaya bənzər könlüm sanki hamısından toplanmış bir ruh.

Realizmə görə mən xəyalpərəstəm; naturalizmdə dəli; parnosizmə görə isə, həqiqət-xəyal arası xəyallar aləminin əsiriyəm; fəqət romantizmdə seçilmiş bir yerim var: usta, ustad, ağsaqqal, nə deyirsən de, romantizm deyilən sarayda mənə ayrılmış xüsusi bir hissə var.

Romantizm mövzusunda xəyalıma heç kimsə və heç bir qələm yetinə bilməz, sevgili. Sən yetər ki, gülüşünlə mənə ilham ol, sən yetər ki, hər nəfəsdə mənimlə dol.

Haradan gəldisə ağlıma qəhrəmanları düşündüm birdən.

Hər qəhrəmanın da bir qəhrəmanı vardır, deyilmi, Süveyda?

Mənim könlümə sahib olan qəhrəmanım sənsən, sevgili. Söylə məndən roman qəhrəmanımı olur, yoxsa dağınıq bir aşiqmi?

Peyami Səfanın "Yalnızıq" romanındakı Samimin bir çox xüsusiyyəti mənə bənzəyir; onunla aramda ünsiyyət qurula bilər, amma eyni romandakı Besim xarakteri orijinal bir şəxsiyyət olsa da, maddiyyata düşkünlüyünə görə məni diksindirir.

Mənim gözlərim avtomobil arzusunda olan Bəhruz bəy kimi qapalı deyil, sevgili; xüsusilə mən psixonevroz xəstəsi heç deyiləm.

"İntibah" romanındakı Əli Bəy kimi də dəyanətsiz və "Aşk-ı memnu"dakı Behlül isə, heç ola bilmərəm.

"Çalıquşu"dakı Kamran və Fəridəyə bənzəyirikmi görəsən? Sən məndən qaçırsan istəməyərək və mən səni qovalayıram.

Sezai Karakoçun "Monaroza" şeirində olduğu kimi adını gizlətmirəm ki, sənin.

Sən mənim içimdəsən, sən mənim qəlbimin işıq mənbəyisən; sənin ziyanla zülmətin işığa dönür və bir dəniz fənəri kimi sən mənə yol göstərirsən.

Süveyda, nurundan nuruma, qəlbindən qəlbimə heç bir mikroskopun görə bilməyəcəyi, heç bir alətin ölçə bilməyəcəyi elə bir yol var ki; səndən xəbərdar olan hər kəs, hər şey həsədindən çatlamaq üzrədir.

Aşiqlərin gözlərinin bağlanaraq, qəlb gözüylə görə bilənlərin qatıldığı, uzun illərdir hazırlanan Aşiqlər Olimpiadasında, son illərdə, bütün kateqoriyalarda birinciliyi sənin sayəndə mən aldım.

Hər kəs sənin nurunu günəşə, məni isə aya bənzədir.

Sevgili, üzümü sənə doğru çevirmişəm bir dəfə, bu qərarımdan dönməyim imkansız. Bir neçə gündü dilimə dərman olan beyitdə anlatdığım da sənsən:

Üzümü çevirdim mən səndən gələn günəşə,

Məni al götür, yarım, qəlbimə dolsun nəşə.

24-cü məktub

Lampaları qırılmış yalnızlıq küçəsisən.

Sevgili, sənin məhəbbətində tapdım mən abı-həyatı.

Sənin eşqinlə çatdım kamallar nöqtəsinə, Xızırla, İlyasla sənin sevgin sayəsində həsb-hal etdim və qapılar sənin sevginlə açıldı mənə.

Mən sükutu əzbərləyən bir qıfıl; sənsə təkcə mənim könlüm üçün xüsusi olaraq, yaradılmış bir açarsan.

Tək başına qıfıl da, açar da nə işə yarayır?

Mənim üçün sənsiz hər şey yarım; mənsiz sən əskiksən.

Bir gün səni tapsam qırılacaq qıfılım və açılacaq dilim. Bu yazdıqlarım nədir ki, sən məni birdə o vaxt gör, Sevgili.

Mövsümlər bir-birinin ardınca keçir saymazyana, eviminsə qapısını çalan yox. Dostlarım məni tərk etdi, anlamır kimsə.

Səni anladıram hər kəsə, "Məcnun olmuş bu" deyirlər və "illər öncə yalnız bir dəfə gördüyün birini necə sevə bilərsən, belə sevgi ola bilərmi?" deyə mənə güldükləri kimi, məni mühakimə edib, sorğulayırlar.

Sənin bir pəri-surət, mənimsə bunu uydurduğum bir xəyal olduğunu deyirlər.

Küsdüm onlara; kimsənin mənim dediklərimi dərk etməsini gözləmirəm. Sən məni anla və mənə inan, bu, mənim üçün yetərli, Süveyda.

Sənə və sevginə inancım tam; hiss edirəm ki, bir gün çıxıb gələcəksən və mən "məhz deyəcəyəm, məni darmadağın edən o pəri-surət dediyiniz bəla qarşınızdadır", lal kəsiləcək sənə inanmayanların dilləri və üzləri.

Sükut otundan düzəldilmiş şorba içmiş kimi utanclarından qızarıb, sənin gözəlliyin və cazibən qarşısında çaşıb qalacaqlar.

Utanma dedim, ağlıma Füzuli gəldi yenə. Onun o məşhur qəzəlindəki:

Degildim mən sənə mail, sən etdin əqlimi zail,

Mənə tən eyləyən qafil səni görəcək utanmazmı?

beyti gəldi. Nə gözəl, nə doğru söyləmiş Füzuli, mənim ağlımı başımdan alan da sən deyilsənmi?

Füzuli ilə mənim aramda bir ülfət varmı, görəsən?

O da mənim kimi həmişə sevgilini gözləmiş, amma gəlməyən sevgiliyə dair kiçik gileylərdən başqa üsyandan uzaq dayanmış.

Sevdasından dolayı hər kəs ona divanə dediyi halda, heç bir zaman sevdiyindən əl çəkməmişdir. O məşhur qəzəlinin sonundakı beyt də bunu anlatmırmı?

Füzuli rindü şeydadır, həmişə xəlqə rüsvadır,

Sorun kim, bu nə sevdadır, bu sevdadan usanmazmı?

Keçməz sevgili, keçməz; çünki o da mənim kimi məşuqunun bəndəsi, köləsi olub. Eşqə əsir düşmüş, aldığı və verdiyi nəfəsin bütünü sevgili olub.

Sən qüsursuzsan, səni nəfəs alanlar, sənin mübtəlan olur.

Havada olan karbon qazı da səninlə təmas edərsə oksigenə çevrilir; çünki sən olduğun mühitin kimyasını və havasını dəyişirsən.

Sənin dəydiyin hər bir metal qızıla; təmas etdiyin hər şey əslinə dönər və sənin olduğun ölkədə atmosfer yoxdur, çünki yaşadığın yer, hafizəmizin ala bilməyəcəyi, xəyalın belə, çatmayacağı bir başqa aləmdir.

Sevgili həyat üçün ən vacib şey, sudur. İnsan güclü bir varlıq olaraq, uzun müddət aclığa dözə bilər, lakin susuzluğa əsla!

Bu günə qədər sənin üçün minlərlə bənzətmə etdim, amma heç biri təkbaşına səni izah etməyə müqtədir ola bilmədi.

Sən mənim üçün H2O qədər dəyərlisən; sən mənim H2O-msan. İnsanlar suyun formulunu "H", "2", "O" şəklində oxuya bilər, amma mənə görə həqiqətdə H2O-nun oxunuşu "Hər şeyim O"dur.

Sevgili qəlbin adlandırmaları fərqli ola bilir və qəlb gözüm H2O-nu, hər an sənin üçün "Hər şeyim O" şəklində oxuyur.

Gecələr dərdimə yoldaş olan küçələr və səkilər...

İnsanlar çox, amma kar. Onlar həqiqətin arxasında gizlənib həqiqəti görmür və məhəbbətin onlara pıçıldadığı nəğmələri eşitmirlər.

Səndən başqa hər kəs və mən, əslində, böyük buz parçasıyıq. Aysberqin suyun üstündəki hissəsi, yəni görünən tərəfi, görünməyən tərəfi olan suyun altındakı hissəsindən daha kiçikdir, Süveyda.

Darmadağın bir halda, sevda dənizində sükutdan bir buzdağı kimi Titanik gəmimi, yəni sənin mənə toqquşmanı gözləyirəm.

Tale cizgisinin dəyişməsinə imkan yoxdur; bir gün hələlik xəyal olan bu həqiqət mütləq gerçəkləşəcək və sükutdan böyük buz parçası olan mən o gün səssizliyimi pozacaq, sənə dair hər şeyi dünyaya və bütün insanlara hayqıracağam.

Bəzən özümü tənhalıq həbsxanasında, sükut və zülmətlə iki dəfə zəncirə vurulmuş kimi hiss edirəm.

Gecələr, üzünü görmədiyim, amma səsini çox dəqiq eşitdiyim birinin hıçqırıqları ilə oyanır və hamının yatdığı bir vaxtda özümü mənə dost olan küçələrə atıram.

Səkilərin üstündə yeriyərkən çıxan ayaq səslərimi, məni hər an təqib edən kölgəmin çıxardığı ayaq səsləri zənn edir və izlənmək hissinə qapılıb, bir refleks olaraq, dəfələrlə arxaya baxma ehtiyacı duyuram.

Əslində, məni təqib edən kölgəm və ya bir başqası deyil, sən olduğunu bilirəm, Süveyda.

Tam bu fikirlərlə lampaları qırılmış, amma fərqli bir şəkildə tanış görünən bir küçənin başına gəldiyimdə, mənbəyi bəlli olmayan, amma bir ox sürətiylə sükutu və zülməti parçalarcasına eşitdiyim bir səslə diksindim.

"Aşiq şair" deyə səsləndi o səs mənə.

Mənim cavab verməyimə imkan belə vermədən "Dinlə məni, dinlədim qəlbini" və "yazdım səni anladan şeiri" - deyə davam etdi danışığına.

Bir heykəl kimi donub qalmışdım olduğum yerdə, səsin gəldiyi mənbəni axtarırdım ki, daha təəccübümü belə atmadan öncədən gələn o səs oxudu, ürəyimə bir bıçaq kimi sancılan yazdığı şeiri:

Üzləş indi özünlə sən bir eşq qorxağısan,

Lampaları qırılmış yalnızlıq sokağısan,

Qaçmaq bir halmı sandın bu könül atəşindən?

Sevdanın dənizində sükutdan buz dağısan.

Mehmet Nuri PARMAKSIZ

525-ci qəzet.- 2019.- 27 noyabr.- S.19.