Kitab ətirli günlərdən qalanlar

2019-cu ilin 27-29 sentyabrı Bakıda "Kitab bayramı" kimi yadda qaldı. Hər iki ildən bir Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyilə reallaşan Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası hər dəfə bir az da çox uğurlarla tarixə çevrilir. Fikrimcə, budəfəki VI sərgi-yarmarkanın əsas uğuru daha geniş insan kütləsini özünə cəlb etməsi oldu.

İlk günündən etibarən geniş auditoriyanın sonsuz marağını öz üzərinə cəlb edən sərgi-yarmarkanın sonrakı iki günündə də həmin maraq səngimək bilmədi...

***

Bakı İdman Sarayı çiçək açıb sanki. Hələ uzaqdan rəngarəng afişalar, elanlar, böyük kitab şəkilləri insanın gözlərini güldürür. İzdiham hələ qapının ağzındaca "kitab oxuyan yoxdur, kitaba maraq öləziyib" fikirlərini alt-üst edir. Baxmayaraq ki, elə də gecikməmişəm, amma məndən tez gələnlər də var, torba-torba kitablarla İdman Sarayını tərk edirlər.

Bu gün mənimçün xüsusilə əhəmiyyətlidir. Çünki bu gün Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə VI Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası çərçivəsində dörd gənc yazarla görüş keçiriləcək. AYB-nin üzvləri, Prezident təqaüdçüləri Ruslan Dost Əli, Çinarə Ömray və Ruzbeh Məmmədin yer aldığı görüşdə dördüncü imza da mənəm. Öncədən sosial şəbəkələrdə elan vermədiyimizdən, görüşün təbliğatını aparmadığımızdan "görəsən, kimlər gələcək?" düşüncələriylə kitab stendlərinin arasında gəzirəm. Bir-birindən maraqlı stendlər ölkədə kitab çapı və poliqrafiyanın son illərdə necə böyük sürətlə inkişaf etdiyini göstərir. Valideynlər beşikdəki körpələrini qucaqlarına alıb, balacaların əlindən tutub gəlmişdilər. Uşaqların əlindəki nağıl kitabları çiçək açırdı. Gənclər stendlərə yaxınlaşıb konkret kitabları soruşurdular, imza mərasimlərində elə oradaca tanıdıqları yazarlara maraq göstərir, kitablarını alıb imzaladır, torba-torba kitabla gedirdilər. Sevindirici haldır ki, axının 80 faizi gənclər idi.

Günün ilk təqdimatı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin stendində şair Rəşad Məcidin "Səbəbi sənsən" kitabı olur. Kitaba bütün nəsillərdən olan oxucu diqqəti və marağı insanımızın poeziyaya, xüsusən sevgi poeziyasına olan məhəbbətinin hələ də yaşadığını göstərir.

Ondan sonra bizim görüşün vaxtı gəlib çatır. Sarayın akt zalına qalxırıq. Gördüyüm mənzərə bir daha sevincimizə səbəb olur. Zalda gənc yazarlarla görüşə gələn oxucuların əksəriyyəti gənclərdir. Görünür, onlar öz nəsildaşlarını tanımağa daha çox maraqlıdırlar. Görüş də onların maraqlı sualları, şairlərin şeirləriylə daha xoş ovqatda keçir.

Görüşün ardından oxucular üçün kitablarımızı imzalayıb yenidən sərginin keçirildiyi məkana gəlirik. Əksər stendlərin önündə izdiham var. Bu izdihamların əsas səbəblərindən biri isə müxtəlif şair və yazıçıların imza mərasimləri, kitab təqdimatları idi. Məsələn, "Qanun" nəşriyyatının stendi önündə hələ bizim görüşdən əvvəl filosof, ədəbiyyatşünas Niyazi Mehdi özünün yeni əsəri "Altay və Umay"ı imzalamağa başlamışdı.

Görüşdən sonra aşağıda, monitor meydanında fərqli təlaş yaşandığını gördüm. İnsanlar orada bir izdiham yaratmışdılar. Nə olduğuyla maraqlanmaq üçün yaxınlaşanda fransız yazıçısı Jean Christophe Rufinin kitablarının satıldığını gördüm. "Qanun" nəşriyyatı tərəfindən çap olunan kitablara oxucuların diqqəti xüsusi idi. Səbəbini isə nəşriyyatın əməkdaşı Nilufər Lətif dedi. Sən demə, bir neçə dəqiqə sonra yazıçının "Kral Ziblinin dünya səyahəti" kitabının imza mərasimi olacaqmış. "Qanun"un təşkilatçılığı ilə keçirilən bu mərasimin özü də sərgi-yarmarkaya qarşı olan ciddiyyətin bir nümunəsi idi.

Kitablar o qədər sürətlə satılırdı ki, əməkdaşlar stendi yeniləməyə vaxt tapmırdılar. Nəhayət, yazıçının özü göründü. İmza mərasimindən öncə bir neçə cümləylə oxucuları salamlayan Rufin Bakı Kitab Sərgi-Yarmarkasında iştirakdan məmnunluğunu ifadə etdi. Azərbaycanlıların kitaba bu cür sevgisi fransız yazıçıda təəccüb qarışıq sevinc yaratmışdı.

***

Ondan bir qədər sonra Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin stendində türkiyəli yazıçı Bəxtiyar Aslanın "Üç əqrəb zamanı" adlı hekayələr kitabı təqdim olunurdu.

Tədbirdə kitabdakı əsərləri dilimizə uyğunlaşdıran Eyvaz Zeynalov, Təranə Vahid, Aslan Quliyev, Narıngül Nadir və Cavid Qədir də iştirak edirdilər.

Yazıçı Narıngül Nadir kitabda yer alan "Qar və düyün", "Qüllə" və "Quyu" hekayələrini dilimizə çevirdiyini bildirdi.

Yazıçı Cavid Qədir dedi ki, müxtəlif illərdə Bəxtiyar Aslanın hekayələri "525-ci qəzet"də dərc olunub: "Müəllif kiçik hadisələrdən böyük əsər yaratmağı bacaran yazıçıdır. Çox şadam ki, onun bəzi hekayələrini dilimizə çevirmək mənə qismət olub".

Yazıçı, jurnalist, kitabın "Ön söz"ünün müəllifi Təranə Vahid nəşrdə 15 hekayənin yer aldığını bildirdi, əsərlərin oxucular tərəfindən maraqla qarşılanacağını dedi.

Həmin gün VI Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası çərçivəsində Türkiyənin "TEDA" proqramının təqdimatı keçirildi.

Qardaş ölkənin Bakıdakı səfirliyinin Mədəniyyət və təbliğat müşavirliyi tərəfindən təşkil olunan mərasimdə Bakı Slavyan Universitetinin tələbələri və digər qonaqlar iştirak edirdilər.

"TEDA" proqramı haqqında məlumat verən Müşavirliyin rəhbəri İrfan Çiftçi bildirdi ki, Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən layihə türk mədəniyyəti, sənəti və ədəbiyyatının xarici ölkələrdə təbliğinə xidmət edir: "İstənilən ölkədən layihəyə təklif edilən əsərin nəşri üçün maliyyə vəsaitini Türkiyə dövləti ödəyir. 2005-ci ildən fəaliyyət göstərən layihə üzrə bu günədək 2918 təklif dəyərləndirilib və 77 ölkədə 61 dildə ədəbiyyat yayımlanıb. Layihə üzrə 2017-ci ildə Azərbaycandan 87 əsərə dəstək verilmişdisə, 2018-ci ildə bu rəqəm 134 olub. Ən çox dəstək alan və müraciət edən ölkələr isə Bolqarıstan, Almaniya, Makedoniya, İran və Azərbaycandır".

İrfan Çiftçi qeyd etdi ki, türk dili dünyanın ən çox danışılan dilləri sırasında 5-ci yerdədir. Layihənin məqsədi həm də türk dilini bütün dünyada təbliğ etməkdir.

Görüş iştirakçıların suallarının cavablandırılması ilə davam etdi.

***

Festivalın son günü - 29 sentyabrda İdman Sarayına insan axını daha çox idi. Həmin gün qatıldığımız ilk tədbir "Qızıl Kəlmə" mükafatçıları ilə görüş oldu. Görüşdə şair, Əməkdar mədəniyyət işçisi Vaqif Bəhmənli çıxış edərək "Qızıl Kəlmə" ədəbi mükafatının Azərbaycan mədəni və ədəbi həyatında mühüm yeri olduğunu vurğuladı. Qeyd etdi ki, Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2009-cu ildə təsis olunan mükafat çağdaş milli ədəbiyyatın parlaq örnəklərini dəyərləndirmək, yaradıcı insanların əməyini stimullaşdırmaq, qələm sahiblərini yeni və geniş oxucu dairələri tərəfindən maraqla qarşılanan əsərlərin yaradılmasına təşviq etmək məqsədi daşıyır. Dedi ki, bu mükafata layiq görülən əsərlər müasir Azərbaycan ədəbiyyatının mənzərəsini ifadə edir. Kitab sərgi-yarmarkası çərçivəsində belə bir görüşün keçirilməsinin əhəmiyyəti qeyd edildi.

Daha sonra çıxış edən Reyhan Yusifqızı, Yaqub Babayev, Solmaz Amanova, Şərif Ağayar, Mübariz Örən, Şahanə Müşfiq, Sadıq Qarayev və başqaları bugünkü ədəbi prosesdən, ədəbiyyata olan marağın artırılmasının vacibliyindən bəhs etdilər. Müstəqil ölkə kimi Azərbaycanda ədəbiyyatın inkişafına geniş meydan açıldığı diqqətə çatdırıldı. Yazarlar, həmçinin, dövlət tərəfindən ədəbiyyat sahəsinə və bədii yaradıcılığa göstərilən diqqətdən danışdılar.

Elə həmin vaxtlarda şair Dayandur Sevgin AYB-nin stendində “İkinci addım” kitabını imzalayırdı.

Daha sonra Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının təşkilatçılığı ilə "Bərpanəşr" layihəsi çərçivəsində çap olunmuş uşaq kitablarının təqdimatı keçirildi.

Tədbiri Respublika Kitabxana Kollektorunun direktoru Ələddin Əsədov açaraq "Bərpanəşr" layihəsi üzrə işıq üzü görən kitabların əhəmiyyətindən danışdı. Qeyd etdi ki, nümayiş olunan nəşrlər ötən əsrin əvvəllərindən 80-ci illərədək olan dövrdə çap olunan və kitabxananın "qızıl fond"unda saxlanılan kitablardır. Bu nəşrlərə yenidən həyat vermək uşaqların dünyagörüşünün və həyata baxışlarının daha yaxşı formalaşması üçün xüsusi önəm kəsb edir.

Bildirildi ki, nazirliyin dəstəyi ilə həyata keçirilən "Bərpanəşr" layihəsi kitabxanalarda bir nüsxəsi qalmış nadir kitabların yenidən oxuculara təqdim olunmasında mühüm rol oynayır. 2016-cı ildən bu günə qədər layihə çərçivəsində uşaq ədəbiyyatı üzrə 58 adda kitab işıq üzü görüb. Onların bir neçəsi Türkiyədə "Zengin Yayınçılıq" nəşriyyatı tərəfindən çap olunaraq qardaş ölkənin oxucularına təqdim edilib. Sərgi-yarmarkada isə layihə üzrə işıq üzü görən 11 adda uşaq kitabı təqdim olunur.

AYB-nin stendindəki növbəti təqdimat hərbi vətənpərvərlik mahnılarının müəllifi, tanınmış şair Şahin Musaoğlunun idi. O, "aybKitab" layihəsindən çap olunan "Güllədən biçilən köynək" kitabını imzalayırdı. Müəllif keçirilən sərgi-yarmarkanın əhəmiyyətindən danışdı, bu işdə zəhməti olanlara təşəkkür etdi.

Sonlara doğru mərhum yazıçı İsi Məlikzadənin "Qanun" nəşriyyatında işıq üzü görmüş "Qatarda" kitabı təqdim olundu. Təqdimatda kitabın nəşrinin təşəbbüskarı, "Ön söz"ün müəllifi Rəşad Məcid iştirak edirdi. Yazıçının qızları, ailə üzvlərinin də qatıldığı təqdimatda insanların İsi Məlikzadə adına və yaradıcılığına sevgisi bir daha özünü göstərirdi. Qeyd edək ki, "Qatarda" kitabında müəllifin bu günə kimi latın qrafikasında çap olunmayan hekayələri də yer alıb. Sevinci və fərəhi gözlərindən oxunan yazıçının qızı Xatirə Məmmədova kitabın çapında zəhməti olan hər kəsə öz təşəkkürünü bildirdi, atasının yaradıcılığına olan diqqətdən razılığını ifadə etdi.

Sərgi-Yarmarkanın bağlanış mərasimində kitab bayramına qatılmış nəşriyyat, poliqrafiya müəssisəsi, kitabxana və digər qurumlara VI Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında fəal iştiraka görə diplomlar təqdim edildi.

Beynəlxalq Kitab-Sərgi Yarmarkasının Təşkilat Komitəsinin qərarına əsasən sərgidə xüsusi stendi və fəaliyyətinə görə seçilən "Teas Press" nəşriyyatı "Ən yaxşı nəşriyyat" mükafatı ilə təltif edildi. Şərəf Cəlillinin "Seyid İmadəddin Nəsimi: həqq idi, həqq söylədi, həq dedi" kitabı isə "Ən yaxşı nəşr" mükafatına layiq görüldü.

Beləcə, bir kitab bayramının da sonuna gəldik. Budəfəki sərgi-yarmarkaya insan axını onu da sübut elədi ki, insanımız mütaliəni heç də yadırğamayıb, kitabdan ayrı düşməyib. O oxuyar, əgər ona kitab versən.

Bu cür möhtəşəm işdə zəhməti olan hər kəsə bir daha təşəkkür edir, belə tədbirlərin daha tez-tez keçirilməsini arzulayırıq.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2019.- 2 oktyabr.- S.14.