Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma”sı Britaniya Kitab Klubunda müzakirə edilib
Dekabrın 20-də Birləşmiş Krallığın Oxu üzrə Dünya Kitab Klubunda “Yarımçıq əlyazma” romanı müzakirə edilib.
Bu barədə əsəri
ingilis dilinə tərcümə edən
Anna Tompson məlumat verib. O, imkan taparaq görüşdə iştirak
edib və müzakirə haqqında müfəssəl məlumat
təqdim edib. Anna Tompson bildirib ki, Kamal Abdullanın
“Yarımçıq əlyazma”
romanının müzakirəsi
böyük maraqla keçib: “Kitab Klubu Britaniya Kitab mağazalarında üstünlük təşkil
edən Şimali Amerika və Qərbi Avropa ədəbiyyatlarından kənara
çıxaraq, hər
ay oxuyub müzakirə
etmək üçün
fərqli bir kitab seçir. Əsərin
müzakirəsi çox
böyük maraqla keçdi”.
Anna Tompsonun dediyinə görə, müzakirələr
əsasən mif, reallıq və tarixi yazılar üzərində aparılıb: “Oxuculardan biri şərh verdi ki,
bu kitab onu “tamamilə başqa aləmə” saldı. Müqayisələr arxeoloqlar Troya
şəhərinin qalıqlarını
tapana qədər mif hesab olunan
Troya müharibəsi ilə aparılırdı.
Digər
bir oxucu isə əlyazmanın sanki parçalandığını
və yaranan boşluqların doldurulmasının
oxuculara həvalə edildiyini vurğuladı.
Tarix ayrı-ayrı faktlardan ibarətdir və o faktlar tamamilə aşkar olunanda tarixə baxış dəyişir. Oxucular
əsərin mövzusunu
müzakirə edərkən,
özləri üçün
bəzi məsələləri
də aydınlaşdırmaq
istəyirdilər. Hekayənin
sonunu nəzərə
alaraq, onlar maraqlanırdılar ki, Dədə Qorqud Aruzdan yaxa qurtarmaq
üçün kimi qurban verəcək. Müzakirə iştirakçılarına elə gəlirdi ki, xan öz
kürəkənini sevmir.
Məsələn, bir oxucuya görə Xan Qazanı qurban vermək istəyir. Bəlkə də, Xan Uruzun
böyüməsini gözləyib,
daha sonra Qazandan bu şəkildə
yaxa qurtarmaq istəyir? Oxucular Qorqudun,
həqiqətən də,
müsbət, yaxud mənfi obraz olması ilə maraqlanırdılar, halbuki
bu obraza artıq isinişmişdilər.
Boğazca Fatma da Xızır kimi onların diqqətini cəlb edən digər məşhur bir fiqur idi”.
Anna Tompson əlavə edib ki, müzakirə
iştirakçılarında xüsusilə Nur Daşı mübahisə
doğurub və onun başqa yerdə olub-olmaması ilə maraqlanıblar:
“Romanın gözə
çarpan digər bir səciyyəvi cəhəti başçının
evinin yağmalanması
ilə bağlı idi. Bu vaxta qədər bu haqda heç kəs heç nə eşitməmişdi.
Banuçiçəyin evliliyi isə başqa bir oxucunun marağına səbəb oldu. Oxuculardan birinə xüsusilə Təpəgözün taxta
qılıncı və
qalxanı xoş gəldi və o, bunu sehrli çubuqla
müqayisə etdi”.
Oxucular bir neçə hekayəni özündə
ehtiva edən “Yarımçıq əlyazma”nı maraqla qarşılayıb və
onlar müəllifin əlində olan məlumatla gələcəkdə
nə edəcəyini
bilmək istəyiblər: “Ümumiyyətlə,
onlara elə gəlir ki, o, gənc kitabxanaçıya
məftun olmuşdur, ya da müəllif
onun işlərinə
laqeyd yanaşan bir ruh obrazı
uydurub”.
Müzakirə iştirakçıları kitabın ingilis dilindəki versiyası ilə bağlı bir sıra faydalı fikirlərini də irəli sürüblər. Klubda Şah İsmayıl və Kitabi-Dədə Qorqudla bağlı məlumatları kifayət qədər olmayan oxucular yazıçıdan daha müfəssəl bir giriş istəyiblər. Obrazların çoxluğu və adların naməlumluğu xarici oxuculara çətinlik yaratdığı üçün onların istəklərindən biri də obrazların siyahısını və bir-biri ilə əlaqəsini göstərməkdən ibarətdir. Oxuculardan biri qeyd edib ki, “bizə kömək lazımdır”. Əsərin əvvəlində oxucu naməlumluqdan konfuza düşsə də, yarıya çatdıqda o bundan zövq alır və marağı getdikcə artır.
Birləşmiş Krallığın Oxu üzrə Dünya Kitab Klubu 2006-cı ildə təsis olunub. Burada müxtəlif mədəniyyətləri təmsil edən insanlar ayda bir dəfə toplanıb Qərbi Avropa və Amerika hüdudlarından kənarda olan ədəbiyyatlardan bəhrələnərək, onları dünyada təbliğ edirlər. Kitab və müəlliflər altı ay öncədən müəyyənləşir. Müzakirənin sonunda seçilmiş əsər Dünya Elektron Kitab mağazasının bazasına daxil edilir və müəllifin müxtəlif mükafatlara namizədliyi irəli sürülür. Ümumiyyətlə, kitab klubları tarixində ilk dəfədir ki, Azərbaycan ədəbiyyatından əsər və azərbaycanlı müəllif seçilib.
Qeyd edək ki,
“Yarımçıq əlyazma” romanının Britaniya Kitab Klubunda müəllifdən xəbərsiz
müzakirə edilməsi Azərbaycan ədəbiyyatının
təqdir olunmasının əyani sübutu
və göstəricisidir.
525-ci qəzet 2019.- 5 yanvar.- S.13.