Yol

Səhranın tən ortasında idi. Hansı tərəfə gedəcəkdi, hansı səmtə yönələcəkdi, qətiyyən bilmirdi. Hər tərəf qumluq, hər tərəf qızmar günəşin yandırıcı şüalarıyla zəngin və hər tərəf yaşıllıqdan yoxsul...

Gerimi dönsün, irəlimi getsin, bəlkə elə yerində qalıb sadəcə ucu-bucağı görünməyən nəhayətsiz görünən bu səhraya öz ömür gözüylə tamaşa etsin. Yox! Geriyə dönə bilməzdi, geridə qoyduğu ancaq acıları idi. Oradan irəliyə min bir ümidlə qaçıb gəlmişdi, min bir arzuyla tələsmişdi. Axı arxada isti və susuzluqdan yetərincə yorulmuş, usanmışdı. Çiynindən asdığı ağır yol tədarükü ilə beli yolun hələ əvvəllərindən artıq bükülmüşdü. İrəlidə yaşıl bir ağacın yanında oturub yaxınlıqda axan çayın şirin suyundan doyunca içib, sərinlənib dincələcəkdi. Axı ta bu yolun əvvəlində ətrafındakılar hamısı ona bu nağılları danışmışdı. Hər kəs ona: "Get, get, irəlidə arzuların səni gözləyir; axan çaylar, daşan bulaqlar, coşan dənizlər, yamyaşıl meşəliklər səni gözləyir", - deyirdi. Lakin o, həddindən artıq yorulmuşdu, çiynindəki şələsi də onu rahat yeriməyə qoymurdu. Nə vaxt ki, bir su görürdü qaçmağa, qanad açıb uçmağa belə qüvvət tapırdı - çiynindəki ağır yükünə rağmən. Amma yaxınlaşıb sudan bir ovuc götürüb, susuzluqdan qabar olmuş dodaqlarını ovcuna yaxınlaşdırmaq istəyəndə yalnız bir ovuc qupquru qum görürdü. Sən demə, su deyə gördüyü bu şey - nəhayətsiz, yanar səhranın aldadıcı ilğımı idi. Bütün yolu gah yıxılır, gah durur, gah da ilğımı görcək quş kimi qanad açıb uçurdu. O, bu ilğımın aldadıcı görünüşünə dəfələrlə aldandı, dəfələrlə qaçdı, qanad açıb uçdu - bütün yorğunluğuna baxmayaraq. Bəlkə də ona irəliyə getməyə bir stimul idi o ilğımlar. O, yükünün ağırlığına da, günəşin amansız istisinə də, səhranın susuzluğuna da alışmışdı. Artıq nağıllardan eşitdiyi yamyaşıl meşəni də, axan çayı da axtarmırdı. Sadəcə bir şey arzulayırdı - bu yolu tez başa vurmaq.

Elə bu ömür yoluna tamaşa edərkən birdən qarşıda boylanan hündür bir ağacı gördü. O, vüqarlı, dik duruşuyla və geniş budaqlarıyla adama bu kimsəsiz səhrada güvənc verən və qızmar günəşin insanın bədənini dəlib-deşən, ürəyini belə yandıran zalım şüalarından qoruyan bir sığınacaq kimi göründürdü. Daha ona tələsmədi, yolun əvvəlindəki hər gördüyü ilğıma qaçaraq getdiyi kimi getmədi. Çünki bu vüqarlı və qamətli ağacın da ilğım olmasından çox qorxurdu. Yenidən bir ümidinin də yıxılıb əlləri arasında can verməyini seyr etməyə taqəti qalmamışdı. Yolun bərk yorğunluğu, susuzluq və aclığı, belindəki şələsinin ağırlığı, sarılmamış yaralarının da çoxluğu onun bütün hissiyatını keyləşdirmiş, küləyin sovurucu gücü qumları onun gözünə səpərkən ondan görmə qabiliyyətini də yavaş-yavaş almışdı. Ona görə artıq uzaqdan güclə gördüyü ağaca çatmamış yıxılıb taqətsiz qalmışdı. O ağac onun artıq bir addımlığında idi, amma sanki ona heç çatmayacaq qədər uzaq görünürdü. Bütün gücü tükənmişdi, yeriməyə dizlərində tab, sürünməyə qollarında güc qalmamışdı. Onu o ağaca tərəf aparıb çatdıran yalnız ürəyində hələ də sönməyən bir ümid qığılcımı idi. Nəhayət, iradə göstərərək özünü həmin ağaca - ümidinə, arzusuna, xəyallarına çatdırdı. Amma görə bilməməsi və ümumiyyətlə, keyləşmiş hissiyyat üzvlərinin heç bir şey hiss etməməsi onu çatdığı arzulardan bir uçurum kimi ayırırdı. O, nə edəcəyini, nə düşünəcəyini bilmirdi. Məhz bunun arzusuyla o qədər yolu qət etməyə özündə güc tapmışdı. Məhz bu dincliyi, bu sərinliyi, bu yaşıllığı istəyirdi bütün yol boyunca. Heç ağlına belə gəlməzdi ki, bu ağacın kölgəsi onu sərinlətməyəcək, bu ağacın vüqarlı duruşuna söykənib qorxularını dəf edə bilməyəcək, yarpaqlarının həzin xışıltısı onun ağrılarının hayqıran səsini durdura bilməyəcək. O, axtardığı ağacı tapmışdı, amma bütün hissiyyatını, bütün duyğularını itirdikdən sonra...

İndi onu nə ağrıları incidirdi, nə də tapdıqları sevindirirdi. Onun bütün ruhu donmuşdu bu qızmar günəşin altında. Səmaya baxırdı, artıq orada parlayan ulduzlar da onun gözlərindəki sönmüş həyat eşqini dirildə bilmirdi. Ağacın yamyaşıl yarpaqlarına baxırdı, onlar da onun solmuş ümidlərini cücərdə bilmirdi. O, bütün ruhuyla xəzan yaşayırdı, xəzan yarpağı kimi can aldığı ağacdan yavaş-yavaş bütün həyat bağlarını qoparıb yerə düşməyə, torpağa qarışmağa hazırlaşırdı - bəşərin mütləq anası olan torpağa; o da anasının isti ağuşunda yatmağa tələsirdi.

Pərvin NƏSİRSOY

525-ci qəzet.- 2020.- 19 fevral.- S.22.