Elçin İsgəndərzadə: "Məni

Şuşa - Cıdır düzü şair elədi"

Doğum günü ərəfəsində ədəbiyyatımızın Qarabağ həsrətli, Xarıbülbül nisgilli şairi və tanınmış alim Elçin İsgəndərzadə ilə qısa bir söhbətimiz oldu.

- Elçin müəllim, ilin-günün hansı vədəsində və yurdumuzun hansı məkanında dünyaya göz açmısınız?

- Mən 1964-cü ilin sentyabrın 16-da nəinki Azərbaycanın, bəlkə də dünyanın ən gözəl guşələrindən biri olanŞuşada dünyaya göz açmışam.

- Dünyaya göz açdınız, iməklədiniz, yeridiniz, yüyürdünüz. Deyə bilərsinizmi o uşaqlıq çağlarınızın hansı məqamı yaddaşınızın ən uzaq küncündə ilişib qalıb. Deyək ki, ordan o yana heç nə yoxdu?

- Cıdır düzündə bir bal arısının üstünə əlimi qoyduğum və o da mənim ovcumun düz ortasından sancmağı. Təsəvvür edirsinizmi, o ağrını illərdən bəri ürəyimdə hiss edirəm. Və mənə elə gəlir ki, o bal arısının tikanı nə vaxtsa ürəyimin başından çıxacaq.

- İlk şeirinizi nə vaxt yazdınız, yadınıza gəlirmi?

- On yaşım olardı, müəllimimə həsr eləmişdim.

- İlk dəfə müəllim kimi sinifə nə vaxt daxil olmusunuz?

- Birinci sinifdə oxuyanda müəlliməmiz dərsə gəlməmişdi. Dərs hissə müdiri Rəfiqə müəllimə məni "müəllim" kimi sinfə yolladı.

- Həyat yollarınızı işıqlandıran əsas məqam...

- Belə hesab edirəm ki, mənim həyat yollarıma düşən işıq, orta məktəbi bitirəndə müəllimlərimin mənə verdikləri qızıl medalın işığıdır.

- Deyə bilərsinizmi, ümumiyyətlə, həyat müəlliminiz kim olub?

- Böyük qürur hissilə deyə bilərəm ki, mən bağça həyatımı, məktəb illərimi, universitet dövrümü, Akademiya təhsilimi nənəmdən əxz etmişəm.

- Görəsən, Elçin İsgəndərzadə hansı məqamda özünü dünyanın ən vüqarlı insanı hesab eləyib?

- Cıdır düzündə mən özümü dünyanın ən vüqarlı adamı hesab edirdim. Əgər indiyə qədər kiminsə qarşısında əyilməmişəmsə, o əyilməzliyi, o vüqarı məndə Cıdır düzü yaradıb.

- Şübhəsiz ki, Şuşa yaradıcılığınızda da xeyli rol oynamış olar.

- Bir sözlə, məni Şuşa - Cıdır düzü şair elədi.

- Bir gecə qatarda "uzaq planet"dən gələn adamla - Xudu Məmmədovla görüşdünüz. Yol boyu alim tarixdən, adət-ənənələrdən, ədəbiyyatdan, dünya elmindən danışırdı. Ürəyinizdən keçdimi ki, daha nədən danışsın?

- Mən istədim ki, daha sonra Xudu Məmmədovla gənc alim kimi görüşüm. O da mənim elmi işlərimdən, fundamental kəşflərimdən danışsın, gələcək işlərimə xeyir-dua versin. Maraqlıdır ki, bir gün yuxumda O, bizə gəldi. Başıma sığal çəkdi, qəribə-qəribə gülümsədi. Sonra kitabları göstərdi mənə. Və mən... Axı o görüşdən sonra böyük alim dünyasını dəyişdi.

- İlk sevgi şeirinizi xatırlayırsınız?

- Bəli, yaxşı xatırlayıram:

Hələ bir quş səsi qonmayıb,

Təzəcə şeh düşmüş ləçəklərə.

Xarı bülbül gülümsəyir

Arzulara, ümidlərə, diləklərə.

Bir anda

Bir şeir yazmaq istədim,

Bir şeir sənə...

- Həyatınızda gözlənilməz anlar çox olub? Məsələn, ən gözlənilməz an hesab etdiyiniz xatirənizi bölüşərdiniz bizimlə.

- Adətim üzrə işdə oturmuşdum. Bu vaxt şəhər telefonuma zəng gəldi. Dəstəyi götürdüm. Zəng edən şəxs Qırğızıstan Respublikasının Fransa və Belçikadakı səfirliyinin mədəniyyət üzrə attaşesi İsimbayev idi. O, mənə özünü tanıdandan sonra Çingiz Aytmatovun mənimlə danışmaq istədiyini dedi. Təsəvvür edirsinizmi?

- Çox maraqlı və gözlənilməz hadisədir həqiqətən.

Sizin məşhur şeirlərinizdən biri "Oğlum Əliyə dualar" şeiridir. Bu dualar Əlinin timsalında həm də bütün balalara ünvanlanıb. Şeirin ən çox xatırladığınız hissəsindən bir parça deyə bilərsinizmi bizə?

- Əlbəttə:

Mən səni Tanrı dağlarına

aparmalıyam bir səhər...

o səfərə az qalıb.

O mübarək günə,

o səhərə az qalıb.

... Dünya Türkdən başlayır,

unutma bunu, oğlum.

Bir gün Türklə bitəcək

dünyanın sonu, oğlum.

- Adil Mirseyid deyir: "Elçin İsgəndərzadə hardan baxsan görünən şairdir - adamdır". Maraqlıdır, Elçin müəllim o adamı görə bilirmi?

- O adamı görmək istəyəndə Əhəd babamı xatırlayıram.

- Bu dünyada çox şey qazanmısınız. Ad-san, şan-şöhrət, var-dövlət... Ən böyük qazancınız nəyi hesab edirsiniz?

- Övladlarımı...

- Həyatınızda, ədəbi yaradıcılığınızda bir Dönüş məqamı olubmu?

- Dəqiq desəm, 1999-cu ildən yaradıcılığımda yeni bir mərhələ, daha doğrusu, Dönüş, poetik səviyyəmin keyfiyyətcə artımı, özümün də bir şair kimi yüksəlişim başladı.

- Demək olar ki, dünyanın çox yerini gəzmisiniz. Maraqlıdır, hara getmək istərdiniz, amma getmək imkanınız yoxdur?

- Doğulduğum Şuşaya.

- Heç ürəyinizdən keçibmi ki, nə vaxtsa məşhur olaram, adımı Vətən qayalarının birinə həkk edərəm?

- Bəli, olub, hətta bunu atama da demişdim. Seçimim də varıydı, indi də var. İnanıram ki, Cıdır düzünə adımı həkk edəcəyəm.

- Olubmu ki, nə vaxtsa ananızın sözünü yerinə yetirməyəsiniz?

- Anam istəmişdi mən həkim olum. Çünki o, tez-tez xəstələnərdi. Amma atamın yolunu davam etdirdim. Mühəndis oldum. Olsa-olsa bu olar.

- Ədəbiyyatda kumiriniz?

- Mənin ədəbiyyatda kumirim Məmməd Araz olub.

- Bəs ən çox sevdiyiniz, poetik ruhunuza yaxın olan şair varmı?

- Bəli, ən çox sevdiyim, təsirləndiyim şair Rəsul Rza olub. Yazı manerama, poetik ruhuma görə Rəsul Rzaya daha yaxınam.

- Danlandığınız yadınıza gəlirmi?

- Mən, ümumiyyətlə, heç kimdən töhmət, danlaq görməmişəm. Amma bir dəfə universitetdə müəllimimiz mühazirə oxuyurdu. Mən isə gah onun mühazirəsini yazır, gah da Fikrət Qocanın təzəcə aldığım kitabını oxuyurdum. Müəllim bunu gördü və işarə elədi ki, kitabı götür. Mən fikir vermədim. Axırda dedi ki, dur get, çöldə oxu. Mən də durub çıxdım, şeirləri axıra qədər oxudum. Bu, ömrümdə birinci və sonuncu müəllim qınağı oldu. O da Fikrət Qocaya görə.

- Maraqlıdır, mühazirələrinizi Texnika elmləri doktoru, professor Elçin İsgəndərzadə kimi oxuyursunuz, yoxsa şair Elçin İsgəndərzadə kimi?

- Mən mühazirələrimi şair Elçin İsgəndərzadə kimi oxuyuram. Texnikanın hər detallarını poeziya diliylə anlatmağa çalışıram.

- Ömrünüzün səkkiz ili Gəncədə keçib. İndi məşhur olan bir neçə şair və yazıçının ədəbi inkişafında ustad Qərib Mehdinin əməyi az olmayıb, o cümlədən, sizin də.

- Haqlısınız. Deyərdim ki, bizə ədəbiyyatın fəhləliyini Qərib Mehdi öyrədib.

- Ən çox gəzdiyiniz ölkə hansıdır?

- Demək olar ki, Türkiyəni başdan-ayağa gəzmişəm.

- Ümumiyyətlə, gəzdiyiniz ölkələrin sayı neçə olar, yadınızda qalıbmı?

- Hansı ölkəyə getmişəmsə, təyyarə biletlərini saxlamışam. Bir dəfə qızım hesabladı. Gedib-gəldiyim ölkələrin sayı 80-i keçib.

- Hansı sənət adamıyla dostluğunuz sizin üçün daha dəyərlidir?

- Dünyanın Mogikan yazıçısı hesab etdiyim Çingiz Aytmatovla dostluğum mənim üçün bu dünyanı kəşf etməyim qədər dəyərlidir.

- Xaricdə kifayət qədər kitablarınız nəşr olunub.

- Xaricdə indiyə qədər 35 kitabım yayımlanıb. Onlardan 13-ü türk dillərində, 22-si digər dillərdədir.

Valeh BAHADUROĞLU

Prezident təqaüdçüsü

525-ci qəzet.- 2020.- 16 sentyabr.- S.18.