BİZ SEVGİDƏN DOĞULANLAR DEYİLİK

Deyirlər ki, hər adam

oxunmamış kitabdı...

Əgər adamları kitablar kimi

yığa bilsəydik rəflərə -

qadınlar ayrı, kişilər ayrı;

xalalı, bibili, əmili, dayılı.

Babalar, nənələr

cildi sökülmüş,

varaqları yarpaq-yarpaq tökülmüş

kitablar kimi.

Balalar, nəvələr

üstünə qəşəng

şəkillər çəkilmiş

kitablar kimi.

Arabir götürüb varaqlasaydıq

hansınısa əvvəlindən sonuna,

hansınısa sonundan əvvəlinə -

Görərdik, hamısı necə oxşayır

bir-birinə.

Hamısının

əvvəli də eyni, sonu da eyni, -

ortası qarmaqarışıq.

Bilmək olmur

kim kimə düşməndi,

kim kimə aşiq?

Görərdik ki, ömür boyu sən demə

nənəmiz babamızı sevməyib,

babamız nənəmizi.

Amma dünyaya bir qoşun

colma-cocuq gətiriblər;

içində də bizi.

Biz sevgidən doğulanlar deyilik,

Onunçün də, pis oğlanlar deyilik.

Quzu kimi fağırıq,

bizim hay-küyümüz yox.

Bizim dəcəlliyimiz,

ərköyünlüyümüz yox.

Quzu kimi duza gedənlərdənik,

Lap bıçağın altına da

özü gedənlərdənik.

Beləcə, gedəcəyik

dərimiz soyulanacan.

Cildi qopmuş köhnə bir kitab kimi

rəfə qoyulanacan...

1967

ŞƏHƏRLƏRƏ OXŞAYIR ADAMLAR

Şəhərlərə oxşayır adamlar.

İllah ki, axşamlar,

işıqlar keçəndə.

Xatirələr küçə-küçə oyanır içində.

Tramvaylar, maşınlar

keçir o küçələrdən.

Tanış üzlər boylanır

sənə pəncərələrdən.

Hamısı gedir, itir

küçənin lap uzaq bir döngəsində.

Küçənin o başındakı

ağacın kölgəsində

bir qızla bir oğlan öpüşür indi.

Amma ağac özü yoxdu,

ağac özü kəsilib neçə ildi...

Şəhərlərə oxşayır adamlar;

qocalar, cavanlar.

Kimisi Gəncə kimi köhnə,

Kimisi Sumqayıt kimi təzə.

Kimisi kürəyini dağa söykəyib,

Kimisi ayaqlarını sallayıb dənizə.

Bir ucdan tikiləni də var,

bir ucdan söküləni də.

Mən şəhər deyiləm hələ,

Bir balaca qəsəbəyəm.

Bəlkə də buna görə

Hirsliyəm, əsəbiyəm.

Qəsəbə də deyiləm, yox, bapbalaca bir evəm.

Yox, heç ev də deyiləm,

xırda bir akvariumam bir evdə,

ya da akvariumda lap xırdaca bir balıq...

Qoy xətrinə dəyməsin

Kürün də, Xəzərin də.

Üzmək istəyirəm, üzmək,

dünya dənizlərində.

Sonra ayaq açıb

dünyanı gəzmək istəyirəm.

Daha nələr istəyirəm, nələr?

...Şəhərlərə oxşayır adamlar...

Mən də şəhər olmaq istəyirəm, şəhər.

Bakıdan daha böyük,

Parisdən daha gözəl...

1967

ÖMRÜN İKİ TƏRƏFİ

İki tərəfi var hər ömrün, iki;

göründüyün tərəf, gördüyün tərəf.

Hansına düşəcək, nə biləsən ki,

ömrün axırında öldüyün tərəf?

Bəlkə də, -

səni bu tərəfdə asdıracaqlar,

sonra o tərəfdə basdıracaqlar.

Bir qız sevəcəksən sən bu tərəfdə,

ona deyəcəksən:

- Dünyada təksən!

Sonra o tərəfdə bir pinti evdə

bir qadınla ömür çürüdəcəksən.

Nə qəlbin yanacaq hicran odunda,

nə də sevdiyin qız yadın olacaq.

Çünki elə o qız da, o qadın da,

hər ikisi eyni adam olacaq.

İki tərəfi var hər ömrün, iki...

Hər iki tərəfdə

yeri olmayan,

Nəfəsi gəlsə də, diri olmayan

sənin kimiləri o qədərdi ki.

Sən o fərsizlərin sırasındasan;

nə fərqi, beşinci, ya onuncusan.

Xorda oxuyanlar arasındasan;

ən arxa cərgədə

ən sonuncusan.

Nədir oxuduğun? Bilmirsən... heyif!..

Bir də ki, heç sizi dinləyənmi var?

Nə çoxdu o xorda

bir söz deməyib

Yalandan ağzını açıb-yumanlar.

Nə fərqi, başdasan, yoxsa axırda,

Hamıdan birisən sən də o xorda.

Hamıdan birisən, -

nə pis, nə yaxşı,

Amma yox, naşükür olmağa dəyməz.

Şükür, hər şeyin var -

evin-eşiyin, arvad-uşağın,

bir də ki, içində gizlədiyin səs.

Bu illər uzunu bu cür, gizlicə

Necə saxlamısan o səsi -

necə?

O səs nə saf qalıb sənin içində!

Saf qalıb -

bu qədər hirsin, acığın,

ağrının, acının, qəmin içində;

zili içindədi, bəmi içində.

O səsdi hamıdan gizlədiyin sirr,

o səsdən qiymətli axı nəyin var?

Arvaddan, uşaqdan xəlvət, arabir

o səslə zümzümə eləməyin var:

- Əzizim, ulu dağlar,

Çeşməli, sulu dağlar,

Burda bir qərib ölüb,

Göy kişnər, bulud ağlar...

1977

ÜMİD YERİ

Qulaq eşitmirsə ağız deyəni,

necə danışasan, eşidiləsən?

Nə yaxşı, heç kəsin xəbəri yoxdu,

heç kəs də bilmir ki, sağsan hələ sən.

Dünən dörd yanını kəsənlər belə

indi elə bilir, sən daha yoxsan.

Dünən səndən qorxub əsənlər belə

indi elə bilir, sən daha yoxsan.

Amma nə yaxşı ki, sən hələ varsan,

sən hələ dirisən bu yer üzündə.

Ümidin hər yerdən üzüləndə də,

bir ümid yerisən bu yer üzündə.

Dünyadan sən necə bezəsən axı,

hələ yazılmayan varaqların var.

Bir qoca ağaca bənzərsən axı,

hələ bar gətirən budaqların var.

Görmüsən, güvənib yarpaqlarına

kölgəndə uzanıb yatanları da.

Sonra da oyanıb, budaqlarına

yerdən daş götürüb atanları da.

Amma bar verməkdən bezmirsən yenə,

Heç kəsdən inciyib-küsmürsən yenə.

Adam, barmağına tikan batanda,

çiçəkdən küsürmü, sən də küsəsən?

Ağac, budağından yarpaq qopanda,

küləkdən küsürmü, sən də küsəsən?

Sən bir ağac kimi budaq-budaqsan,

Kiminə açılan yaşıl qucaqsan,

Kiminin evində yanan ocaqsan,

Fərqi yox -

lap əli baltalı olsun, -

Kim səndən nə qırıb aparacaqsa,

qoy elə bu başdan halalı olsun...

2012

HUŞSUZLUQ

Bu sənin çıxdığın sonuncu qapı,

arxanca boylanan son pəncərədi.

Sənin oxuduğun o son kitabın,

yadında qalıbmı, adı necədi?

Hər şey unudulub, çıxıbdı yaddan,

hər şeyi toz basıb... illərin tozu.

Sənin yaddaşın da qalıb toz altda;

illər huşsuzusan, illər huşsuzu.

Çoxdan bir-birinə qarışıb, itib

köhnə hadisələr, köhnə sifətlər.

Ağlını başından alan sevgilər,

içini yandıran o köhnə dərdlər.

Ömür tüstü kimi uçub, əriyib,

bir az gözlərində qalıb acısı.

Ayları, illəri kəsib doğrayıb,

atıb zibilliyə vaxtın qayçısı.

Barış bu halınla... incimə vaxtdan...

Bəlkə huşsuzluqdu ömrün şənliyi.

Əl çək yaddaşını qurdalamaqdan,

burax zibillikdə eşələnməyi.

Daha yaddaş sənin nəyinə gərək?

Baxma ötən ömrə tamarzı kimi.

Hər köhnə sevgidən qalan xatirə

yeyilmiş konfetin kağızı kimi.

Yeyilib, yaşanıb, boşalıb ömür,

Kim bilir, nə qalıb ömrün dibində?

Bəlkə ömrün sonu elə bu gündür,

çıx, gəz, avaralan əlin cibində.

Qoy heç nə ummasın bir kimsə səndən,

Sən də elə buna sevin ki, sağsan.

Hansı sınıqları calayacaqsan?!

Hansı yırtıqları yamayacaqsan?!

Kiminsə yükünü çəkməyə sənin

nə heyin, nə gücün, nə tabın qalıb.

Bu cındır dünyanı tikməyə sənin

nə daşın, kərpicin, nə sapın qalıb.

Hər nəğmən -

qəlbində yatan sirr idi,

Açdığın sirlərlə doluydu ömrün.

Bənnaydın? Dərziydin? Ya şair idin?

Bir usta ömrüydü sənin bu ömrün.

Bu ömrün sonuna çatırsan, nə qəm,

son dəfə əl elə göydə aya da.

Çoxdan köhnəlibdi cənnət, cəhənnəm,

bir usta lazımdı o dünyaya da.

2017

Ramiz RÖVŞƏN

525-ci qəzet.- 2021.- 15 dekabr.- S.14-15