Muzdlu qatil

YAZIÇILARIN ÖLÜM QORXUSU

Esse, hekayə deyil, sırf roman yazanlar dünyanın ən qarışıq, dolambaclı, labirintlərlə dolu, lay-lay insanlarıdır.

Hansı qatlarını qaldırsan, görürsən ki, altından bambaşqa bir adam, bir qorxu, bir təlaş, bir duyğu çıxır və heç biri bir-birinə bənzəmir. Məsələn, romançıların ən böyük qorxuları ölümdür. Onları ölüm qədər qorxudan ikinci bir duyğu yoxdur. Bu mövzuda saatlarla danışar, ümid verər, hətta qarşılarındakını və ya oxucularını ölümsüzlüyə inandıra bilərlər, ancaq heç biri fani olduqlarını daxilən qəbul etmirlər. Bir, üç, beş, on roman yazaq deyirlər. Yaxşı, bəs sonra? Məsələ ondadır ki, "sonra"nın ardınca gələn heçliyi özlərinə yaxın buraxmırlar. "Heçlik" kəlməsini söz gəlişi istifadə edirlər, səhifələrdə, sətirlərdə, amma üst-başlarına toxunmasına, həndəvərlərindən keçməsinə imkan vermirlər. Bir dəfə dünya şöhrətli yazıçılarla söhbətdə "yaşamaq fürsətlərlə doludur, ölüm isə hər şeyin sonudur" deyəndə, ustadların hərəsi bir cavab vermişdi, amma o "son"a nöqtə qoyan olmamışdı. Ölüm söz olaraq həyatımızda dolaşır, amma zaman keçdikcə insanı qəribə bir xof basır, hər an ölə biləcəyini düşünürsən. Canın sağlamdır, kefin yaxşıdır, amma birdən həmin hissin irişə-irişə sağdan, soldan boylandığını görüb dəhşətə qapılırsan. Tanıdığım, oxuduğum, bildiyim bütün yazıçıların qara siyahısının başında gəlir "ölüm" sözü. Hər bir yazıçı ondan geriyə əsərlər, kitablar qalacağını bildiyi halda ölümsüz olmaq istəyir. Silkələnib tökmək keçir ürəklərindən fanilik gerçəyini.

Təkəbbürsüz yazıçı olar heç? Təkəbbür də yazıçıların görünməyən qatlarından biridir. Qulağa nə qədər naxoş gəlsə də, təkəbbürün mürəkkəbə qarışmaması qeyri-mümkündür. Bu xüsusiyyət yazıçının canında-qanında var. Zəhər və zərdab kimi... ancaq qədərindən artıq olarsa, ağır dozalı zəhərlənmə dolaşdığı vücudu məhv edə bilər. Təkəbbür qələm, klaviatura kimi yazıçının əlinin altında olur. Çünki əvvəlcə özləri inanırlar yazdıqlarının ciddi, əhəmiyyətli olduğuna. İnanırlar ki, ömürlərinin axırına qədər yazmağı davam etdirə bilsinlər. Yoxsa necə qapana bilər bir yazıçı özünə, necə özüylə təkbətək qala bilər? Xəyal aləminin qapısından necə boylana bilər içəriyə? Kəlmələri necə hörüb ucalda bilər səhifələrdə? Asan deyil axı, yazmaq, sonra silmək, təkrar yazmaq, silmək, yenidən əvvələ qayıtmaq, yenə, yenə, yenə... Kiminsə deməyi, kiməsə deməkləri elə də vacib deyil, istedadlı, başqalarından fərqli olduqlarını əvvəlcə özləri qəbul edirlər. Eqolarını tumarlayır, özlərini əmin edirlər ki, kimsənin bu günə qədər yazmadığını yazıblar, kimsənin cəsarət etmədiyi sətirləri qələmə alıblar. Yeri gələndə bəzəkli yalanlar uydurub sırıyırlar özlərinə, çıxdıqları yolun yarısında qalmamaq, ümidlərini itirməmək, "buraya qədər" deməmək üçün...

Yazıçının digər qatlarından biri də kədərdir. Nə qədər qabiliyyətli, istedadlı olursa olsun, istəyir həzdən göyün yeddinci qatında olsun, oradan yerə çaxılması biz göz qırpımına bağlıdır, çünki yazıçının arxasınca kölgə kimi sürünən kədər adlı bir həqiqət var. Bütün dünyada tanınsa da, kitabları bestseller olsa da, hər kəsə yetəcək qədər təbəssüm sərgiləsə də, qəhqəhə atsa da, hüzünün gözünün muzdlu qatil kimi hər an üzərində olduğunu bilir və əskik yaşayır duyğularını. Ən xoşbəxt anında; bəlkə dünən, bəlkə bir müddət əvvəl, bəlkə də uşaqlığında, ya da gəncliyində yaşadığı ağrı anidən bədəninə sızıb onu hönkür-hönkür ağlada da bilər. İçərisində kəsilmiş damar kimi qanı içinə axıdar. Bəzən özü də anlamaz, baş açmaz ruh halından. Daima narahat, təlaşlı, gərgin olar üzü gülsə də. Hər kəsin xoşbəxtlik deyə-deyə ömürboyu axtarışına çıxdığı o zadın arxasınca qaçmaz heç vaxt. Çünki bilir ki, xoşbəxtlik anlardan ibarətdir, daimi xoşbəxtlik deyə bir şey yoxdur. Amma kədər, bax, o, kölgədir, həmişə hazır dayanan, bir addım uzaqlaşmayan.

Qərarlılıq, gerçək, itirmək isə yazıçının digər qatlarıdır. Nə qədər ümid dolu və güclü olursa olsun, bilir ki, bir xəbər belini bükə bilər, sevgi bitə bilər, doğmaları tərk edə bilər, ən çox güvəndiyi xəyanət edə bilər, illərlə zəhmət çəkib qurduğu işlər alt-üst ola bilər. Hər an hər şey ola bilər. Amma yazaraq gedişatı dəyişmək, yaratmaq, öldürmək, diriltmək, yoxdan var etmək, bir sözlə, allahlıq etmək və bu yaratma ehtirasından güc alaraq özlərini ölümsüz hesab edə bilirlər. Ümumiyyətlə yazmaq belədir, başladınsa, daha qərarlı olursan, qətiyyətlə başladığın işin sonuna doğru irəliləyərsən. Dedim axı, tanrılaşdığını hiss edərsən və bu, fani olduğunu unutduran ən böyük səbəbdir.

Romançıların həyatı qat-qatdır. Nə vaxt hansı qat açılacaq, hansı ilə üzləşəcəksən təxmin etmək mümkün deyil. Bu gün mələk, sabah şeytan, o biri gün hakim, ondan sonrakı gün cəllad, ən axırda qurban ola bilərlər. Barmaq izi kimidirlər; bu günləri ilə növbəti günlərinin bir-birinə aidiyyatı olmur. Labirintlidir yazıçılar, içinə düşdünsə, yolunu itirirsən. Xoşbəxtlik, rahatlıq anlayışını unudursan. Çünki bilirsən ki, qarmaqarışıqlığın arasında hər şey var, daimilikdən başqa!

Türkan TURAN

525-ci qəzet.- 2021.- 24 iyul.- S.18.