Ağahüseyn Cavadovu xatırlamaq...

GÖRKƏMLİ SƏNƏTKARIMIZI BİR VAXT ONUNLA BƏRABƏR ÇALIŞMIŞ XALQ ARTİSTİ RAFİQ ƏZİMOV İLƏ SÖHBƏTDƏ YADA SALDIQ

Xalq artisti Ağahüseyn Cavadovun Azərbaycan aktyorluq sənətinin, teatr və kinosunun tarixində müstəsna yeri var. A.Cavadov 1894-cü il aprelin 22-də Xırdalanda anadan olub. Musiqili Komediya Teatrında və Akademik Dram Teatrında yüzlərlə tamaşada irili-xırdalı çox sayda rol ifa edib. Çəkildiyi filmlərdə yaratdığı obrazlarla tamaşaçıların yaddaşında qalıb. "Bəxtiyar"da Rza, "Görüş"də Əbülfəz, "Qızmar günəş altında" Piri oğlu, "Əhməd haradadır"da usta Əhməd, "Bir qalanın sirri"ndə Falçı, "Sehirli xalat"da baş vəzir, "Qərib cinlər diyarı"nda Qaraşad, "Şərikli çörək"də İsmayıl baba və sair filmlərdə maraqlı obrazlar yaradıb. Ağahüseyn Cavadov 1981-ci ildə vəfat edib. Lakin təqaüdə çıxdığına və son vaxtlar iflic olduğuna görə bundan bir müddət əvvəl teatrdan ayrılıb.

Sevimli aktyorumuzu 127-ci ildönümü ərəfəsində oxuculara bir daha xatırlatmaq üçün onu yaxından tanıyan aktyorlarımıza müraciət etmək istədim. A.Cavadovla illərlə teatrda çiyin-çiyinə çalışmış görkəmli aktyorumuz - Xalq artisti, "Şöhrət" ordenli, Prezident təqaüdçüsü, 83 yaşlı Rafiq Əzimovla görüşüb söhbətləşdim.

Tamaşaçılar onu "Yeddi oğul istərəm", "Ad günü", "Arxadan vurulan zərbə", "Göz həkimi", "Ordan burdan", həmçinin, daha bir sıra bədii film və televiziya tamaşalarından tanıyıb sevirlər. Rafiq müəllim 20 ilə yaxın Ağahüseyn Cavadovla Akademik Milli Dram Teatrında birgə işləyib. Olduqca maraqlı həmsöhbətdir.

- Rafiq müəllim, ilk dəfə Ağahüseyn Cavadovla necə qarşılaşdınız?

- Tələbə idim. Moskvada Mədəniyyət Ongünlüyü keçirilirdi. Rus Dram Teatrında Məhərrəm Haşımov Lermontovun "Maskarad"ını, "İliç buxtası" tamaşasnı hazırlamışdı. Biz də 10-15 tələbə bu tamaşalarda iştirak edirdik. Moskvaya yola düşmüşdük. Qatarda xeyli aktyor var idi. Biz Akademik Dram Teatrının aktyorları ilə maraqlanırdıq. Ağahüseyn Cavadovu, Əliağa Ağayevi, Mövsüm Sənanini görmək üçün onlar olan vaqona gedirdik.

Moskvadan qayıdanda Həsən Məmmədovla "Azdrama"ya getdik. Ədil İskəndərov bizi teatrın yardımçı heyətinə qəbul etdi.

1962-ci ildə isə üç nəfər təyinatla burada işə düzəldik. Mən, Həsən Məmmədov və Eldəniz Zeynalov. Eldəniz bizdən əvvəl oxuyurdu, lakin bir az şuluq olduğu üçün bizimlə birgə bitirdi. Onların hər biri başqa-başqa teatrlarda işlədi. Yeganə aktyoram ki, 59 ildir eyni teatrda çalışıram. Mən orada görkəmli aktyorlarla birgə işlədim. Onların sırasında Ağahüseyn Cavadov da vardı və bizim unudulmaz sənətkarlarımızdan biri idi.

- Bir aktyor kimi biz onu tamaşalarda, filmlərdə yaratdığı obrazlardan tanıyırıq. Bir insan kimi necə idi?

Azərbaycan kinosunun güldürən obrazı

- Çox gözəl, mülayim təbiətli insan idi. İşində dəqiq, səliqəli, həm də özünə qulluq edən adam kimi yadımda qalıb. İndiki Türkiyə Səfirliyi ilə üzbəüz binada yaşayırdı. Hər gün saatlarla piyada gəzirdi. Addımlarını sayar, gələndə teatra çatana qədər neçə addım atdığını deyərdi. Tamaşadan sonra bulvarda gəzməyi xoşlayardı. Ona görə də çox şux və qıvraq idi. Bilmirəm nəyə görəydi, amma Teatrda hamı ona "əmioğlu" deyirdi.

- Onunla eyni səhnəni paylaşmısınızmı? Tərəf-müqabili olmusunuzmu?

- Bəli. Birgə dəfələrlə tərəf-müqabili olmuşuq. "Vaqif" tamaşasında mən Vidadini oynayırdım, o isə İlyas rolunda idi. N.Hikmətin "Şöhrət və unudulan adam"ında Ağahüseyn Cavadov Qoca, mən isə Lakey idim. "Hind gözəli"ndə o, May Treya, mən Daxıldar, "Nazirin xanımı"nda o, nazir Sima Popoviç, mən Doktor Minkoviç idim, Sabit Rəhmanın "Xoşbəxtlər" tamaşasında da səhnəni paylaşmışıq. O, tamaşada Bərbərzadə rolunu ifa edirdi. "Müfəttiş" komediyasında da hər ikimizin rolu vardı. Çox olub. Saymaqla bitməz. Bir dəfə "Müfəttiş" tamaşasından sonra bizim otağa gəldi. Dəftərçəsindən xeyli qızıl "zayom" çıxartdı. Uduşu yoxlamağa başladı. Dedim ki, verin mən də yoxlayım. Dedi: "Yox, bunları yoxlamaq mənə xoş gəlir, çünki hər dəfə uduram". Hər şeydə bir gözəllik axtarırdı.

"Əmioğlu"muz çox şirin, duzlu-məzəli rolları ilə tamaşaçının yaddaşına həkk olunub. Onun kinodakı rollarına da mən heyranlıqla baxıram. "Bəxtiyar", "Görüş" filmlərində çox yaddaqalan obrazlar yaradıb. Nə yaxşı ki, onunla bir səhnədə olmuşam.

- Adətən aktyorlar arasında rola görə bəzən narazılıq olur. Bir-birindən küsüb-inciyirlər. Ağahüseyn Cavadovun aktyorlarla münasibəti necə idi?

Epizodik rolların baş qəhrəmanı - FOTOLAR | "Nuhçıxan" İnformasiya Agentliyi

- Aktyor aləmi elədir ki, eyni janrda olan aktyorların bəzən bir-birini gözü götürmür. O vaxt da belə idi. "Əmioğlu" ilə Əliağa Ağayev komediya aktyoru idilər. Odur ki, onların arasında da bəzən narazılıqlar olurdu. Tez-tez bir-birinə sataşardılar. Aralarında ciddi söz-söhbət olmazdı. Çox sakitcə bir-birinə söz atardılar, hər şey keçib gedərdi. Ağahüseyn müəllim çox intizamlı adam idi. Mən o vaxt bir ara Teatrda partiya təşkilatının sədri oldum. "Əmioğlu" təqaüddə olmağına baxmayaraq, vaxtlı-vaxtında üzvlük haqqını gətirib verərdi. İclaslarda iştirak edərdi. Bir dəfə gördüm səhnənin arxasında oturub. Dedim, necəsiz? Danışa bilmədi. İflic olduqdan sonra dili tutulmuşdu. Səs və əl hərəkəti ilə üzvlük haqqını verməyə gəldiyini bildirdi. Bir dəfə Ağahüseyn Cavadov Mehdi Məmmədovun quruluşunda "Alov" tamaşasında oynayırdı. Tənəffüsdə yemək vaxtı Mustafa Mərdanovun "bığı" qopmuşdu. Lakin özünün bundan xəbəri olmamışdı. Tamaşaya bir dəqiqə qalmış "Əmioğlu" birdən Mustafa Mərdanova baxıb gülərək dedi: "Nə olub, bığın yadından çıxıb?" Bu vaxt Mustafa müəllim cəldliklə onun bığını qopardıb, ağzında isladıb öz bığ yerinə yapışdırdı və səhnəyə çıxdı. Onun arxasınca səhnəyə çıxan əmioğlu əli ilə bığ yerini tutub çıxdı.Tamaşa boyunca da əli bığ yerində qaldı. Səhnə arxasında hamımız onun bu vəziyyətdən necə çıxa biləcəyi ilə maraqlanırdıq. O, tamaşaçıya heç nə hiss etdirmədən rolunu məharətlə ifa etdi.

- Darıxırsınızmı o günlər, o aktyorlar üçün?

- Çox darıxıram. Hamısı gəlib gözlərimin önündən keçir sanki. Kimlər olub o dövrdə... Teatrımızın ən qiymətli aktyorları. Onların zarafatı da, sözləri də başqa idi. Bir yerdə nümayişə çıxırdıq. Hər biri makentojda, şlyapada qürurla keçirdilər. Biz də fəxr edirdik ki, belə aktyorlarla birgə çıxırıq.

Son vaxtlar koronavirusa görə teatrdan uzaq düşmüşəm. Çıxış etmək üçün darıxıram, tələsirəm. Nə qədər ömrüm qalıb ki... Ömür vəfa etsə, gələn il teatra gəlişimin 60 illiyi olacaq. Biz ömrü boyu sənətə, səhnəyə sadiq qalmağı da özümüzdən əvvəlki korifeylər nəslindən, Ağahüseyn Cavadov kimi sənətkarlarımızdan öyrənmişik. Allah onlara rəhmət eləsin!

Şəhla AĞBULUD

525-ci qəzet.-2021.-4 iyun.-S.16.