Seyran Səxavət bütövlüyü

Seyran Səxavətlə şəxsi tanışlığım 2016-cı ilin 24 sentyabrından başlayır. Düzdür, o vaxta qədər onun çap olunmuş əsərlərinin demək olar ki, tam əksəriyyətini oxumuşdum və haqqında artıq bitkin fikirlərim var idi.

Seyran müəllimin hər yeni hekayəsinin, povestinin, romanlarının çapını həmişə böyük maraqla, intizarla gözləyirdim və həmin elə eyni maraqla, zövq alaraq oxuyurdum. Onunla Neftçalada şəxsən tanış olandan sonra böyük Mövlananın məşhur fikrinin - "Ya olduğun kimi görün, ya göründüyün kimi ol" deyiminin Seyran Səxavətdə tamamən doğrulduğunun fərqinə vardım. Həm əsərlərində, həm də xasiyyətində Seyran Səxavət həmişə ürəyinin hökmü ilə hərəkət edib, ürəyinin ona diqtə etdiklərini deyib, yazıb. Bu da onun yazıçı və şəxsiyyət kimi bütövlüyündən xəbər verir.

Seyran Səxavət ciddi yazıçıdır. Bu ciddilik onun şəxsiyyətindən irəli gəlir. Bu ciddi insanın və yazıçının əsərlərində sərt tənqid ola bilər, hansısa qınağa, barışmazlığa rast gəlmək olar. Amma bu qınaqlarda əsla ironiya, təhqir ola bilməz. Çünki belə neqativ cəhətlər onun təbiətinə yaddır. Neçə illik müşahidələrimə əsaslanıb deyirəm, onun qəlbində insanlara sonsuz sevgi hissləri hakimdir və o tənqidlər də həmin sevgidən, ən ümdəsi isə vətəninə olan dəruni məhəbbətindən qaynaqlanır.

O, ünsiyyətcil insandır, bilirəm ki, çoxlu dostları var. O dostların bəzisi artıq haqq dünyasındadır. Amma o, heç kəsi unutmur, heç kəsi yaddan çıxarmır. Hətta dünyadan köçmüş dostlarının fiziki yoxluğu ilə də barışmır; bir neçə il bundan əvvəl dünyasını dəyişmiş müqtədir aktyorumuz Fuad Poladovun telefonuna zəng edir, " üzrlü səbəbdən telefona gələ bilməyən" Poladovun ailəsi ilə hal-əhval tutur. Ən yaxın dostlarından olmuş unudulmaz Yusif Səmədoğlu ilə xəyali yox, gerçək söhbətlər edir. Dünyadan vaxtsız getmiş Rauf Soltanın başdaşısız qəbri ilə insanın ruhunu sızladan söhbətlərə dalır.

Ernest Hemenqueyin ömrünün Paris dövrünə həsr etdiyi "Həmişə səninlə olan bayram" adlı kitabı var... Mən tez-tez Seyran müəllimlə telefonla danışıram. Seyran müəlimlə söhbət etmək mənim üçün həmişə bir xoş bayram misalında olur və bu danışıqlardan yaranan xoş ovqat uzun müddət məni tərk etmir.

O, təvazökar insandır. Hər görüşümüz zamanı bir dəfə də olsun, onu özü haqqında, öz əsərləri barədə danışan görmədim. Hələ imzaları o qədər də tanınmayan nə qədər gənc şairlərin şeirlərini onun dilindən eşidəndə, hətta özünün belə tanımadığı bu yeni imza sahiblərinin şeirləri haqqında necə böyük şövqlə danışdığını görəndə bu böyük yazıçımıza olan hörmətimin miqyası daha da genişlənib və bir daha onun necə böyük bir ürəyə sahib olduğuna heyran qalmışam.

Seyran Səxavətin 75 yaşı tamam olur. Adətən, bu yaşa ömrün müdriklik çağı deyirlər. Mənim tanıdığım Seyran Səxavət artıq neçə illərdir ki, bu şərəfli missiyanın daşıyıcısıdır və bu gün də həmin müdriklik missiyasını ləyaqətlə yerinə yetirir.

Onun Vətən sevgisi haqqında da ayrıca danışmaq istəyirəm. Necə deyərlər, mən bu sevginin canlı şahidiyəm. Xaraktercə dəmir kimi möhkəm olan, həmişə nikbinliyini qoruyub saxlayan Seyran Səxavət işğal olunmuş Qarabağ torpaqlarımızdan danışarkən, təkcə dostları arasında yox, televiziya ekranında da özünü saxlaya bilməyib kövrəlməsi, danışa bilməməsi heç vaxt gözlərim önündən getmir. Onun iki cildlik "Qaçaqaç" romanının əhəmiyyətli hissəsi doğma Qarabağımıza həsr olunub. Qarabağın tarixi, o torpaqların əzəli Azərbaycan torpaqları olması, Qarabağ elatının adət-ənənəsi, mentaliteti, Qarabağın görkəmli şəxsiyyətləri, şəhərləri, kəndləri, meşələri, bağları, yüksəklikləri, dərələri, mətbəxi, qəbirstanlıqları, hətta ayrı-ayrı evləri... bu unikal əsərdə yetərincə təsvir olunub. Seyran müəllim Qarabağın düşmən əlindən geri alınacağına olan ümidini bu 30 ildə bir an da itirmədi, "Qarabağ haqqında ən ali əsəri Ali Baş Komandan yazacaq" fikrinin çin olacağı günün inamı ilə yaşadı.

...Füzuli işğaldan azad olunan gün ilk zəng etdiyim insan Seyran müəllim oldu:

- Hələ də nə baş verdiyini anlaya bilmirəm. O qədər sevincliyəm ki, hələ də fikirlərimi bir yerə cəm edə bilməmişəm, - dedi.

Və üstündən iki gün keçəndən sonra zəng edib,

- Sən, deyəsən, ayın 17-də mənə zəng etmişdin. Məni təbrik etmişdin. O gün sevincimdən həqiqətən də, özümdə-sözümdə deyildim, - dedi.

Və iki gün sonra təbrikim üçün mənə təşəkkürünü bildirdi.

Bu yazımın sonunda Seyran müəllimlə bağlı məni neçə vaxtdan bəri narahat edən bir məsələ haqqında da yazmaq istəyirəm. Bilmirəm buna mənim haqqım çatır, ya yox, amma düşündüklərimi deməsəm, bunu özümə bağışlaya bilmrəm. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının aparıcı simalarından olan, heyrətamiz əsərlər müəllifi, böyük oxucu, xalq məhəbbəti qazanmış Seyran Səxavətin əsərləri haqqında son vaxtlar, təəssüf ki, az yazılıb. Məsələn, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi tərəfindən Yusif Səmədoğlu adına mükafata layiq görülmüş "Nekroloq" romanı, məncə ədəbi mühtimizdə hələ də öz layiqli qiymətini almayıb. Mən bu xoş gündə belə ürək sıxan misalların sayını artırmaq istəmirəm. Sadəcə, hələlik onun sonuncu "Qaçaqaç" romanından əvvəlki "Yəhudi əlifbası" romanına qarşı ədəbi tənqidimizin, qələm sahiblərimizin susqunluqları məni həmişə kədərli düşüncələrə sövq edib. Çünki "Yəhudi əlifbası" təkcə Azərbaycan ədəbiyyatında deyil, dünya ədəbiyyatında hadisə sayıla biləcək bir əsərdir, mənim fikrimcə. Əgər bu roman dünya dillərinə tərcümə edilib xarici ölkələrdə çap olunsa, əminəm ki, bu hadisə bizim zəngin ədəbiyyatımıza yalnız başucalığı gətirə bilər... Mən bu arzumun tezliklə həyata keçəcəyinə inanıram.

Əziz Seyran müəllim, 75 yaşınız mübarək!

Etibar ƏBİLOV

Neftçala, 14 mart 2021

525-ci qəzet.- 2021.- 20 mart.- S.23