Ağdamın Ağ günü...
Səhər o başdan, saat 8-i yenicə keçmiş telefonumun zənginə oyanıram.
- Yatmışdın?
Zarafata salıb,
"yox, futbol oynayırdım" deyirəm. Amma bu erkən və qəfil zəngdən narahat oluram, düzü. Cavab verir
ki, bəs gəl, elə indi çıxaq yola, gedək Ağdama.
- Sabah getməliyik, axı. Səfərə icazəmiz həmin
günədir.
Amma inadından əl çəkmir:
- Olsun da. Gəl, indi
çıxıb gedək.
Gecəni qalarıq Mingəçevirdə, sabah da gedərik Ağdama.
TƏZƏ
AĞDAM KÖHNƏDƏN GÖZƏL OLACAQ!
İşğaldan azad olunan şəhərə
getmək üçün
günlərdir səbirsizlənən
Anarın, mənim bu kəmhövsələ
əmim oğlunun hisslərini artıq onun inadına təslim olub yola çıxanda daha yaxşı başa düşməyə
çalışıram. 1992-ci ildə yaşadığı
Bakıdan məktəbə
getmək adıyla dəmiryolu vağzalına
gəlib, ordan da qatarla təkbaşına
od-alov içində olan Ağdama, ata yurdu Muğanlı
kəndinə gedəndə
cəmi 14 yaşı
olub. 1-2 gün orda qaldıqdan
sonra əlbəttə,
Ağdamda yaşayan babamız Zahid Bağırov onu Bakıya qaytarıb.
Ta o gündən, 29 il idi ki,
Ağdamı görmürdü.
Və indinin özündə də sayı yüz mini keçən ağdamlı
var ki, işğal
bitdikdən sonrakı
bu bir ildə
məlum səbəblərdən
hələ də doğma el-obasına ayaq basa bilməyib. Bəli,
insanlar darıxır,
günü bu gün və nəinki bu gün, lap elə bu dəqiqə geri qayıtmaq istəyir. Amma onu da anlayışla qarşılayırlar
ki, indi səbir edib dövlətin həyata keçirdiyi yenidənqurma
və minatəmizlə
işlərinin yekunlaşmasını
gözləməlidirlər. Məlum, ev
yox, yol yox, su yox,
qaz yox, işıq yox...
Əslinə qalanda bu gün
heç Ağdamın
özü də yoxdur. Yəni cismi gedib, ruhu qalıb. Və düzü, Ağdamın
27 illik işğal dövründə onu yaddaşımızda alınmaz
bir qala kimi qoruyub şüurumuza,
qanımıza yeridən
də o ruh olub. Hə, o ruh həmişə
olub, var və bundan sonra da olacaq.
O ki qaldı yox olan Ağdamın
cisminə, o da 2020-ci ilin noyabrın 20-dən üzü bu yana hər
an, necə deyərlər,
geri qayıdır. Amma görünən odur ki, bu
proses çox uzun zaman aparacaq.
Məlum,
ermənilər işğal
dövründə tək
binaları, dəbdəbəli
evləri yox, adi kasıb daxmasını da salamat saxlamayıblar.
Ona görə də bu faktla barışmaq
çətin olsa da, deməliyik ki, artıq köhnə Ağdama qayıtmaq mümkün olmayacaq. Amma yeni Ağdam da köhnədən gözəl olacaq!
Əsas odur ki, bu
gün Ağdam əsl sahiblərinə qayıdıb. Və orada ermənilər
daha özlərini və donuzlarını yemləyə bilmirlər.
XÜSUSİ
NÜMAYƏNDƏLİK
Rayonda bərpa işlərinə
rəhbərliyi və
nəzarəti dövlət
başçısı İlham
Əliyevin bu il mayın
24-də imzaladığı sərəncamla yaradılan
Ağdam rayonunun işğaldan azad edilmiş hissəsində
Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin xüsusi nümayəndəsi həyata
keçirir. Bu vəzifə ixtisasca iqtisadçı olan Emin Hüseynova tapşırılıb. Onun
da Ağdamda öz komandası var. Bildiyimə görə, xüsusi nümayəndəlikdə
hardasa 10 nəfər rəsmi əməkdaş
çalışır və
onlar demək olar ki, elə
Ağdam şəhərində
də yaşayırlar.
Burada nümayəndəlik üçün
bir neçə müvəqqəti kiçik
finsayağı evlər
tikilib.
Emin Hüseynov
ağdamlılar arasında
qısa zamanda yaxşı mənada fərqlənən məmurdur. Ağdama nümayəndəliyin
xətti ilə gələn qonaqları, o
cümlədən, yerli
sakinləri çox vaxt səfər boyu səbir, təmkin və hörmətlə şəxsən
özü müşayiət
edir, görülən
işlər barədə
onlara dolğun məlumat verir. Eşitdiyimə görə, yüksək
insani keyfiyyəti, savadı və işgüzarlığı ilə
seçilən bir şəxsdir. Mediaya müsahibələrindən
də hazırlıqlı
və bacarıqlı
kadr olduğunu sezmək mümkündür.
Bəzi rayonlarda rast gəlinən özündənrazı,
yekəxana məmur obrazından tamamilə uzaqdır.
Beləliklə, həm bu uğurlu
kadr seçimi, həm də orada görülən işlər Ağdamın
timsalında bütövlükdə
azad olunan bütün rayonlarımızın
ölkə Prezidentinin
xüsusi diqqətində
olduğunu növbəti
dəfə təsdiqləyir.
AĞDAM
YOLU VƏ AĞDAM…
Bakıdan gedəndə Ağdam
şəhərinə iki
giriş var: biri Ağcabədi, digəri Bərdə istiqamətindən. Bərdə-Ağdam yolu indi sürətlə
təmir olunur. Bir zamanlar eni cəmi
5-6 metr olan ikizolaqlı bu dar və narahat
yol hazırda genişləndirilir. Prezidentin sərəncamı
ilə inşa edilən yeni yol ərazilərdən asılı olaraq 4 zolaqlı olmaqla 18, 21 və 26 metr arasında dəyişir.
İşlər tam yekunlaşandan sonra bu istiqamətdə
müasir tələblərə
uyğun yeni keyfiyyətli yolla hərəkət etmək
olacaq. Bu da rahat gediş-gəlişlə
yanaşı, həm də vaxt itkisinin
qarşısını alacaq.
Hələliksə o yolda da, Ağdamın bəzi kəndləri və özündə də işlər davam edir. Polis postunu keçib, Ağdam istiqamətində bir az irəlilədikdən
sonra, çönüb
Anara baxıram. Sükan arxasında donub qalmış kimidir. Ətrafdakı kənd evlərinin dağıntılarını
görməsinin onun dərindən yaraladığını
hiss edirəm. Amma necə
deyərlər, bu, hələ anonsdur, kino, yaxud tragediya
isə qabaqdadır.
İlk dəfə ingilis jurnalist Tomas de Valın “Qara bağ” kitabında “Qafqazın Xirosiması” adlandırdığı
Ağdam şəhərinin
özündə.
Ağdam məscidinin qarşısına
çatanda bayaqdan bir-neçə dəfə
zəng vurub çatıb-çatmamağımızla maraqlanan Ümid bəylə görüşürük. O, Ağdamdakı
xüsusi nümayəndəliyin
25 yaşlı gənc
əməkdaşıdır. Bütün səfər boyu diqqətini bizdən əsirgəmir. Və nəinki
bizə, bizdən daha əvvəl tur şəklində rayona gələn digər qonaqlara da nəzakətli münasibəti ilə seçilir. Hələlik hamımız məscidin qarşısındayıq. Məlum olur ki, ermənilərin
xaraba qoyduğu Ağdam Cümə məscidində restavrasiya
işlərinə hazırlıq
mərhələsi başlayıb.
Fəhlələr qızmar günəş
altında işləyirlər.
Kiçik bir çəkiliş
apardıqdan sonra nümayəndəlik əməkdaşından
Ağdam şəhərindəki
evimizə gedib-gedə
bilməyəcəyimlə maraqlanıram. İşə
bax da... Böyüdüyün doğma evinə
getmək üçün
icazə istəyirsən.
Həmin ərazilər minadan təmizləndiyindən razılıq verilir. Son dəfə elə adı “1 May” olan küçəmizi tapmaq üçün yola çıxanda böyük bir ərazidə tikinti işlərinin getdiyini görürəm. Bura Ağdam Dram Teatrının arxa hissəsinə düşür. Şəhərin təsdiq olunmuş yeni Baş Planına uyğun olaraq yeni 1 nömrəli məktəb məhz burada tikilir. 5-10 il sonra bu məktəbdə oxuyacaq, həyətində oynayacaq ağdamlı uşaqları təsəvvür edirəm. Onda Ağdam tam bərpa olunacaq. Gözəl şəhərlərdən birinə çevriləcək. Amma bunlar hələ nə vaxtsa gerçəkləşəcək xəyallardır. Bu günə qayıdanda isə...
Mən Ağdamın xarabalıqları arasında öz məhəlləmizi, evimizi tapa bilmirəm. Uşaqkən hər gün getdiyim bu yollar arasında itirəm elə bil. Bir anlıq dağıntılar arasında gözüm qaralır. “Goople Maps” proqramından istifadə etməli oluruq. Gedib bir çətinliklə 1 May küçəsini tapırıq. Amma evimi yox, yalnız küçənin başlanğıcını. Yol dağıntılardan, kol-kosdan bağlanıb və tanınmaz hala düşüb. Xahiş olunur ki, daha hərəkət etməyək. Çünki mina təhlükəsi var. İnadkarlıq etməyə gərək duymuram. Dağılmış evimizdən kiçik bir xatirəni görməyi növbəti səfərə saxlayıram. Və onda bu yollarla son dəfə rahat hərəkət etdiyim o günü yada salıram. 1992-ci ilin fevralın 28-ni. Bu yaxınlarda bərpasına başlanacaq Ağdam məscidinin arxasındakı morqa Xocalıdan körpələrin, qocaların meyitlərinin gətirildiyi günü. Günahsız insanlarımızın cəsədlərini gördükdən sonra uşaqlığımın, uşaqlıq hisslərimin öldüyü son gecəni. Qarabağın, Ağdamın qara günlərinin başladığı o günü...
Amma bu gün daha o gün deyil...
Bu gün yeni Ağdamın doğum günü, yaxud ad günüdür.
Bu gün Ağdamın Ağ günüdür...
(Ardı olacaq)
Aydın BAĞIROV
525-ci qəzet.- 2021.- 20 noyabr.- S.11.