"Bazardan qayıdan qadın"
"Bir rəsmin dedikləri"
"Bir rəsmin
dedikləri" rubrikasının
budəfəki qonağı
sənətşünas Həmidə
Sadıqovadır. Həmidə xanımla Jan-Batist
Simeon Şardenin "Bazardan
qayıdan qadın"
əsəri haqqında
danışmışıq.
***
- Həmidə xanım, əvvəlcə rəssamın
həyatı haqqında
qısa məlumat verə bilərsinizmi?
- Jan-Batist Simeon Şarden 1699-cu
il noyabrın
2-də Parisdə məşhur
sənətkar ailəsində
anadan olub. Şardenin
ilk müəllimi Pyer
Jak Kaz olub,
ancaq o, müəlliminin
kompozisiyalarını təkrar
etməyərək əsərlərində
fərqli janrlara üz tutur.
- Məsələn, hansı
fərqlilikləri edir
Şarden?
- O, tarixi və mifoloji təsvirlərə
üstünlük verən
müəllimindən fərqli
olaraq daha çox natürmort çəkir. 1930-ci ildən
etibarən isə Şardenin
yaradıcılığında dönüş baş verir. Sənətkar natürmortdan tez-tez
məişət janrına
keçir, məişət
janrında bir çox maraqlı əsərlər yaradır.
Rəssamın məişət
janrında olan əsərlərinə misal
olaraq "Paltar yuyan qadın", "Həvəskar rəssam",
"Xörək bişirən
qadın", "Mürəbbiyə"
əsərlərini xüsusilə
qeyd edə bilərik. Məişət mövzusunun ən
maraqlı əsərlərindən
biri də haqqında söhbət açacağımız "Bazardan
qayıdan qadın"
əsəridir.
- Bu əsərdə rəssamın
digər əsərləri
ilə üst-üstə
düşən, yaxud
fərqlənən məqamlar
hansılardır?
- Rəssamın yaradıcılığındakı
məişət sujetləri
çox fərqlidir. Şardenin məişət rəsimlərinin
qəhrəmanları qadınlar
və uşaqlardır.
O, xüsusən hisslərini,
poeziyasını və
ana nəvazişini qiymətləndirirdi, uşaq
səmimiliyi onun qəlbinə hər şeydən çox toxunurdu. Buna görə
də rəssamın məişət mövzusundakı
bir çox əsərləri qadınlara
həsr olunub.
- Əsərin yaranma
tarixçəsi haqqında
nə deyə bilərsiniz?
- Şardenin 1739-ci ildə
işlədiyi "Bazardan
qayıdan qadın"
kompozisiyasında cəmi
iki fiqur var. Bu kompozisiyada təsvir olunan hər şey o dövr üçün qeyri-adi yenilik idi. Uzun illər
ərzində tarixi sujetlərin ağalığından
sonra rəngkarlıqda
Parisin evdar xanımları, məişət
ləvazimatları, mətbəxləri,
gündəlik məşğuliyyətləri
təsvir edilirdi.
Şardenin sənətinin əhəmiyyəti
ondadır ki, bu əsərdə dramatik problemlər yoxdur. Ümumiyyətlə, onun yaradıcılığı
digər rəssamlardan
onunla fərqlənir ki, onun rəsmlərində
heç nə baş vermir. Orada çətin situasiya yoxdur. Onun personajları fikirlidir.
Əgər onlar nəsə
edirlərsə də,
onların hərəkətləri
asta və eynidir. Rəssam sanki özü
qəsdən adi, gündəlik həyata əhəmiyyət verərək
zamanın axınını
ləngidir. Elə
belə astalıq və yubanma Şardenin rəssamlıq
manerasında hiss olunur.
- Əsərin rəng
koloriti barədə nə deyə bilərsiniz?
- Rəssamın "Bazardan
qayıdan qadın"
əsəri kiçik
səthi yaxmalarla çəkilib. Rəng qatı elə
bil ki, fırça
ilə Şarden üçün xarakterik olan möhkəmliklə yapılıb. Evdar xanım
tərəfindən gətirilmiş
böyük çörəklər,
masanın üstündə
olan gildən düzəldilmiş bardaq,
tünd rəngli şüşələr - bütün
bunlar onların plastik ifadəliyinin dərindən başa düşülməsi ilə
işlənib. Şardenin erkən
məişət rəsmlərindəki
məkanın quruluşu
holland interyer rəssamlığını xatırladır.
- Rəsm hazırda harda saxlanılır?
- Əsər hazırda
Paris şəhərində yerləşən Luvr muzeyində qorunur.
- Bu rəsm bizə nə deyir?
- Mərkəzdə duran personajlardan solda su üçün böyük mis çəllək yerləşən
otağa açılan
qapı görünür,
onun fonunda isə qadın fiquru
dayanır. 17-ci əsrin holland məişət rəssamlarının
belə kompozisiyaları
onların rəvayətlərə
məhəbbətilə bağlı
idi və maddi sərvətlərə
xüsusi diqqəti ilə uyğunlaşırdı.
Rəssamın "Bazardan qayıdan
qadın" əsərində
on yeddinci əsr incəsənətinə xas
şıltaq zərifliyin
cizgiləri özünü
göstərirdi. Qadının
ağ geyimi
və tünd önlüyü çoxsaylı
müxtəlif cizgilərdən
toxunub. Sənətkarın bu rəsmində
saf əxlaqi tərbiyə üçün
tipik olan sujet cizgiləri var.
Aytac SAHƏD
525-ci qəzet.- 2021.- 24 noyabr.- S.17.