Dul qadının tənhalığı

(Əvvəli ötən şənbə sayımızda)

Səmada yalnız bir günəş olduğu halda, Ruhiyyənin üfüqündə azacıq vaxt fərqi ilə ikinci günəş də peyda oldu və bu, onun küçədə ağlayarkən tanış olduğu Südabə xanım idi. Surroqat ana kimi bətnində gəzdirdiyi uşağı itirəcəyindən o, çox qorxurdu, küçədə gedərkən qarnında kəskin ağrı əmələ gəldiyinə görə ağlamağa başladı. Əri ilə toya getməli olan bu qadın qızı sezib, öz mərhəməti və filantropluğu hesabına ona yaxınlaşdı, şənliyə getməkdən imtina edib, qızı öz evinə apardı və ona anasından görmədiyi qayğı və mehribanlıq göstərdi. Qadın bu bədbəxt qız üçün ikinci qoruyucu mələk timsalında peyda oldu. İlk görüş çox şeyi vəd etməsə də, Ruhiyyənin taleyinin dəyişilməsinə səbəb oldu. Kiçik ünsiyyət bulağı sonralar könlü fəth edən daşqın yaratdı. O, qadını ürəkdən sevirdi, ona vurulmuşdu, əslində, insan olan hər kəs beləsinin əsirinə çevrilməmiş olmazdı. Ruhiyyə onun səmimiyyətinin həqiqi əsirliyinə düşməsi ilə öyünürdü və xoşbəxtlikdən, bu nəcib qadın da ona öz qızı kimi yanaşmağa başladı. Əslində, onun övladı yox idi, ana xüsusiyyətləri də ona adi təcrübə nöqteyi-nəzərindən yad idi. Onların aralarındakı yaş fərqinə, sosial vəziyyətləri arasındakı uçuruma baxmayaraq, yaxın rəfiqələrə çevrildilər. Xəstəliyin onun həyatına son qoymağına hazırlaşdığı bir vaxtda, Südabə xanım öz faciəsi barədə deyil, sevdiyi əri və vurulduğu bu bədbəxt qız barədə düşünməyə, plan cızmağa üstünlük verdi və Ruhiyyə bunu heç cür gözləmədiyi halda, ona dedi ki, mən öləndən sonra sən Hüseynlə ailə həyatı qurmalısan. Bu fürsəti sən əldən verməməlisən. Mənim ruhum da onda sakitlik tapacaqdır, çünki ərimi yaxşı əllərə tapşıra bildim və qızım kimi çox istədiyim bir adama da ailə qurmaqda kömək etdim.

Ruhiyyə bu qadının sözlərini xəstəliyin güc gəlməsi hesabına ağlını itirməsi kimi qəbul etdi. Öz peşə rəfiqələrinin də kiçik bir böhran anında sayıqlamalarının dəfələrlə şahidi olmuşdu. O, inana bilmirdi ki, öz həyatını qorumaq barədə nəinki düşünməyən, hətta onu yaddan çıxaran bir adam, ölümündən sonra ona rəqib olacaq birini axtarır və bu namizədi məhz Ruhiyyədə görür. Bu, onun tərəfindən altruizm nümunəsi sayıla bilərdi, öz maraqlarına məhəl qoymayaraq, qısa müddətdə dostluq, rəfiqəlik etdiyi bir qızı öz ərinə yeni arvad kimi görmək istəyir, böyük əziyyətlə əri ilə müştərək qurduğu evi - əslində, Ruhiyyə bu varlı şəkildə bəzənmiş mənzili bir saray hesab edirdi, - ona etibar edir, ona vəsiyyət edir.

Südabə xanımın ölümündən sonra onun nəzərdə tutduqlarının hamısı həyata keçdi, Ruhiyyə Hüseynə ərə getdi və mərhum xanımın arzusuna uyğun olaraq yeni xoşbəxt bir ailə meydana gəldi. Oğullarının dünyaya gəlməsi isə bu ailəni əsl xoşbəxtlik diyarına çevirdi.

Ruhiyyə bu xoşbəxtliyin uzun sürməyəcəyindən qorxur, bu hisslərin təsiri altında təşvişə düşürdü. O, Hüseynin onu ürəkdən sevdiyinə şübhə etmirdi, bədxahların da onların ittifaqını pozmaq kimi cəhdləri hətta mümkün olsaydı belə, hökmən uğursuzluğa düçar olardı. Ərinə özü heç vaxt xəyanət etməyəcəkdi, bu, baş versəydi, xəyanəti tabutun içərisinə girməyə bərabər hesab edərdi. Hüseynin də əvvəlki tək qızlara meyl göstərməsi düşüncəsini özünə yaxın qoymurdu, çünki onlar sadəcə ər-arvad deyildilər, həm də o, ərinin sevimli məşuqəsi idi, onların hər ikisi illər ötsə də, intim yaxınlıqdan ilk dəfə baş verən kimi həzz alırdılar. Onlar bir-birindən ayrılmayan qu quşlarını xatırladırdılar. Dişi pinqvin kimi yuva tikmək üçün ona bir daş verən erkəklə yaxınlıq etməsinin əksinə, dişi sona dünyanın ən qiymətli nemətləri hesabına da olsa xəyanətə yol verməzdi. Əri onu təkcə maddi cəhətdən deyil, mənəvi cəhətdən, daha açıq deyilsə, intim yaxınlıq tərəfdən də bütünlüklə təmin edirdi. Əri də dəfələrlə eyni şəkildə, buna bənzər etirafını ona çatdırmışdı.

Ruhiyyə bilirdi ki, bədbəxtliyin ömrü uzun olur, bu məsələdə bədbəxt qadınlar dəvə karvanını xatırladırlar, səhranın qumlu səthi ilə irəlilədikcə onlar heç bir dəyişikliklə üzləşmirlər, vahənin - oazisin yaxınlaşdığına ümid bəsləsələr də, qızmar günəş və qumdan qalxan isti dəvələri cana doydurmağını davam etdirir. Xoşbəxtlik isə, adətən, qısa ömürlü olur, gözlənilməyən halda onun sonu gəlib çatır, təəssüflənmə, gileylənmə də fayda vermir, adi bir həqiqət özünü büruzə verir - nəyin başlanğıcı varsa, onun sonu da olur.

Ruhiyyə tək qalanda, Hamnet həyətdə uşaqlarla oynayanda onu bu fikirlər ağuşuna alıb sıxır, elə bir problem olmadığı halda da, az qala bu məhvedici təsir onun nəfəsini kəsirdi. O, qorxuya düşür, nəbzi sürətlə vurmağa başlayır, əhval-ruhiyyəsi tamam pozulurdu. O, xoşbəxtliyi ilə heç vaxt qürrələnməmiş, öyünməmişdi, onu göz bəbəyi kimi qorumağa daim hazır idi. Lakin bəzən heç nə adamın özündən asılı olmur, bədbəxtlik nəinki qapını döyür, gözləmədiyin halda başının üstünü kəsir. Onun Hüseynin səhhəti barədə də elə bir nigarançılığı yox idi, əri yaşından xeyli cavan və sağlam görünürdü.

Lakin demə, faciə onu izləyirmiş, gözləyirmiş, bir gün yaxasından yapışıb, xoşbəxtliyinin sona çatdığını bildirəcəkdi. Hüseyn bazar günləri dənizdə çimmək üçün plyaja gedirdi, köhnə dəbə uyğun olaraq özü ilə qarpız, yemiş də aparırdı. Axşam tərəfi dostları ilə birlikdə plyaj futbolu oynayırdılar. Deyilənlərə görə, çox yaşına baxmayaraq, Hüseyn özünü uşaq kimi aparır, yaxşı zərbəsinə görə sevincinin həddi-hüdudu olmurmuş. O, olduqca sürətlə qaçır, yaxşı fənd işlədir və rəqib qapısına yaxınlaşıb, qol vururmuş. Artıq yaxşı hücumçu şöhrəti qazanıbmış. Axırıncı bazar günü dostları ilə çimərlikdə futbol oynayanda topla sürətlə qaçıb, birdən qumun üstünə yıxılıbmış. Yoldaşları yaxınlaşdıqda, onun nəfəs almadığını gördülər. Hay-küy qopdu, həkim briqadası gəldi və onun geniş infarktdan ürəyinin dayandığını bildirdilər. Bir qədər əvvəl onlarla oynayan, zarafatlaşan dostları bu dəfə isə Hüseynin cəsədini evinə gətirdilər.

Ruhiyyə bu səhnəni görəndə az qala dəli olmuşdu. Axı onu səhər-səhər tam sağlam vəziyyətdə yola salmışdı. O, arvadına tapşırmışdı ki, ləvəngi hazırlayarsan, yaman könlünə düşüb. Ruhiyyə qonşu qadının da köməyi ilə ləvəngi, çölmə hazırlamışdı, ərini gözlədiyinə görə nə özü onu dadmış, nə də oğluna vermişdi. O, ərinin öldüyünə inanmaq istəmirdi, axı tam sağlam, ürəyindən heç vaxt şikayət etməyən bir adam niyə qəflətən yolunu dəyişib, o dünyaya üz tutmalı idi? Bəs Ruhiyyə və Hamnetin taleyi necə olsun? Onların sevgisi niyə birdən-birə yoxa çıxmalıdır, bu yetim qalmış adamlar Hüseynsiz nə edəcəkdilər? Ruhiyyə hıçqırıqlarla ağlayırdı, anasına isə tapşırdı ki, ağı deməsin, Hüseynin dostlarından, qonşulardan ayıbdır.

Hamnetin bircə kəlməsi bu yazıq qadını daha pərişan etdi. Oğlunun sifəti qaralmışdı, həyat nişanəsi verməyən atasına baxa bilmirdi və dedi:

- Ana, atam niyə bizi tərk edir, bundan sonra mən atasız olacağam?

Ruhiyyə onu qucaqlayıb, bağrına basdı, özü ağır vəziyyətdə olduğu halda oğluna təskinlik verməyə başladı. Sevimli oğlu dörd yaşında yetim qalmışdı, onu canından artıq sevən atasını itirmişdi.

Ruhiyyə ayaq üstə dayana bilməyib, özünü kreslonun üstünə atdı. Acı fikirlər onu üzürdü, axı niyə onun xoşbəxtliyi belə qısa sürdü, onun əziz əri niyə həyatda onu tək qoydu. Deməli, məhəbbətin şirinliyini bir daha dadmayacaqdı. Qara düşüncələr az qala onun beynini didirdi. Yəqin onun günahıdır ki, Hüseyni belə ağılsız bir məhəbbətə sevirmiş. Hər şeyin şiddəti artanda gözlənilməyən fəsadlar meydana çıxır. İti sürətlə gedən avtomobil hökmən qəzaya uğrayır. Böyük çaylarda suyun həcmi artanda, daşıb ətrafı basır. Böyük rus şairəsi yaxşı demişdir:

"Vaxt gələndə, yetişmiş sünbül tək

Əyiləcəyik, biz öz ağırlığımızdan".

Xoşbəxtlik də öz ağırlığına dözməyib, nəinki əyildi, hətta öz yerini bədbəxtliyə verdi. Onların qarşılıqlı sevgisi nəhayətsiz idi, iki bədən elə bil ki, bir cana çevrilmişdi, bir ruha malik idi. Allah gərək Hüseyni qoruyaydı, onu ölümün pəncəsindən xilas edəydi, çünki bu vaxt həm də Ruhiyyənin həyatını hifz edəcək, bədbəxtliyə yenidən düçar olan bu qıza adi bir mərhəmət göstərəcəkdi.

Axı bəzən hansısa bir xoş təsadüf, gözlənilməyən bir gediş ayrı-ayrı insanları deyil, bütöv bir şəhəri də xaraba qalmaqdan, məhv olmaqdan xilas edə bilir. Ona Südabə xanım danışmışdı ki, amerikanlar Yaponiyaya atom bombası atmaq niyyətində olanda, Hirosimadan əlavə, Kioto şəhərinin də atom bombası zərbəsinə məruz qalmasını planlaşdırmışdılar. ABŞ-da bu işi təşkil edən komissiyanın tərkibindəki bir nəfər cavan oğlan müharibədən əvvəl bal ayını Kioto şəhərində keçirmişdi və şəhərin gözəlliyinə həm özü, həm də gənc xanımı vurulmuşdu, axı burada minə yaxın məbəd var idi, Qızıl pavilyon isə dünya şöhrəti qazanmışdı. Həmin amerikan belə əfsanəvi füsunkarlığın məhv edilməsini ədalətsizlik hesab etdiyindən, planda Kiotonun adını çıxarıb, onun yerinə Naqasaki şəhərini yazdı və həmin şəhərə Hirosimanın bədbəxtliyindən üç gün sonra, 1945-ci ilin 9 avqustunda atom bombası atıldı. Gözəllikliyə qiymət verən bir amerikalının hesabına yaponların muzey-şəhəri Kioto və onun əhalisi məhv olunma taleyini yaşamaqdan xilas edilmişdi, tarixin yadigarı sayılan şəhərə heç bir xətər toxunmamışdı.

Hüseyni də Allah mənim və kiçik oğlumuzun xatirinə ölümdən uzaqlaşdıra bilərdi, bizim bədbəxtliyimizin başlanmasına yol verməzdi. Onun ölümü, əslində, ailəsinin də xoşbəxtlik erasının sonu, ölümü demək idi. Niyə bir zərbə ilə, birinin həyatdan uzaqlaşması ilə, bədbəxtlik okeanında üzməkdən yorulmuş bu fağır qız yenidən və onun sevimli övladı isə ilk dəfə də olsa cəhənnəm əzabları ilə üzləşməli olsun. Bu, olduqca böyük ədalətsizlikdir.

Sonra o, bu beş il ərzində özünün hansı səhvlərə yol verdiyini xatırlamağa başladı. Bir dəfə o, hamilə olanda Hüseynlə birlikdə onun dostunun oğlunun toyuna getmişdi. Əvvəllər hansı toyda olurdularsa, Hüseyn onu milli rəqsə dəvət edir və onun peşəkar qaydadakı əl-qolunun və ayaqlarının zərif hərəkətlərindən həzz alır, onu tərifləyirdi. Bu dəfə isə tanqo çalındıqda, Hüseyn vaxtilə bir yerdə işlədikləri bir qızı rəqsə dəvət etdi. Ruhiyyə anlayırdı ki, qarnı xeyli böyüdüyünə görə əri onunla rəqs etmək istəməmişdi. Lakin tanış qızla ərinin rəqsi də ona xoş gəlmədi, çünki onlar bədənləri bir-birinə sıxılmış qaydada oynayırdılar, Hüseyn az qala üzünü də qızın üzünə yapışdırmışdı. Görünüş məhz belə təsəvvür yaradırdı, elə bil ki, Hüseyn qızı bərk-bərk qucaqlamaqla, onu ağuşundan buraxmaq istəmir. Rəqs bitdi və Hüseyn heç nə olmamış kimi onunla zarafat etsə də, Ruhiyyə ona könülsüz cavab verirdi. Evə qayıtdıqdan sonra isə Ruhiyyə özünü saxlaya bilməyib, uca səslə dedi:

- Rəqs xoşuna gəldimi? Qıza elə yapışmışdın ki, sizi kəlbətinlə də ayırmaq mümkün olmazdı. Mən olmayanda nə edirsənsə, öz işindir, mənim yanımda belə hərəkətin ancaq biabırçı xarakter daşıyır, bizi tanıyanlar, elə bil ki, mənə gülürdülər.

Hüseyn onun sözünü kəsib dedi:

- Haqsız danışırsan, tanqonu milli rəqs kimi oynamırlar, bu, iki nəfərin intim pozadakı, yəni yaxın formadakı rəqsidir, burada iri məsafə saxlamaq rəqsi anlamamaqdan xəbər verir. Sən əgər qısqanclığa qurşansan, bu, bizim həyatımızdakı konstant sevinci məhv edə bilər. Çox ailələri qısqanclıq, ərlə arvadın bir-birinə qarşı etibarını itirməsi, qadının hədsiz ötkəmliyi dağıdır.

Hüseyn arvadının ilk dəfə belə səhvə yol verdiyinə çox pis olmuşdu, çünki onların həsəd aparılacaq mehribanlığına xanımının belə ağılsız iradı heç cür uyğun gəlmirdi. Ona görə də o, Ruhiyyəni başa salmaq üçün konkret tarixi misallardan nümunə gətirmək istədi.

(Ardı var)

Telman Orucov

525-ci qəzet.- 2021.- 2 oktyabr.- S.22.