Dünyadan nə gözəl bir insan getdi...

Ömür, yaşamaq haqqı hər bir bəşər övladına verilən paydır, qismətdir. Hər bir insan həyatda özündən sonra müəyyən izlər, nişanələr qoyub gedir. Alimə, elm adamına da belə bir pay düşür. O ömür yazıla-yazıla tükənir, qurtarır, əriyir. Elm, hikmətlər dünyası isə yaşarıdır, əbədidir. Amansız, vaxtsız, erkən ölüm uzun sürən çarəsiz xəstəlik Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan dili kafedrasının müdiri filologiya elmləri doktoru, professor Buludxan Əziz oğlu Xəlilovu sıralarımızdan apardı.

Buludxan Əziz oğlu Xəlilov 1966-cı ildə indi düşmən tapdağında olan Qərbi Azərbaycanın Ağbaba mahalında doğulub, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Tələbəlik illərində "C.Cabbarlı adına təqaüd"lə oxuyub. Bu gənc filoloqun elmə, təhsilə olan marağı, xüsusi istedad və qabiliyyəti nəzərə alınaraq Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Elmi Şurasının tövsiyəsinə əsasən Təhsil Nazirliyi tərəfindən Müasir Azərbaycan dili kafedrasında gənc mütəxəssis kimi saxlanılıb. 1992-ci ildə namizədlik, 1999-cu ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. Buludxan Xəlilov dilçiliyimizdə ən gənc yaşlarında qazandığı təkrarsız uğurlara, nail olduğu yeniliklərə görə akademiklər Ağamusa Axundov, Zərifə Budaqova, Tofiq Hacıyev və Nizami Cəfərovdan sonra, onların rekordunu təzələyən, təkrarlayan dilçi alimlərdəndir. O, 26 yaşında fəlsəfə doktoru, 33 yaşında isə filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdı. 2001-ci ildə müsabiqə yolu ilə Müasir Azərbaycan dili kafedrasında boş olan professor vəzifəsinə seçilib. 2000-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində yeni yaranmış "Dədə Qorqud" elmi tədqiqat laboratoriyasına-mərkəzinə rəhbər təyin olunub. 2001-ci ildə "İlin alimi" nominasiyasının, 2003-cü ildə "Vektor" Beynəlxalq Elmi Mərkəzi Mükafat Komissiyasının qərarı ilə "Azərbaycanın gənc alimləri" Beynəlxalq layihəsinin qalibi olub. 2006-cı ildən filologiya fakültəsinin dekanı idi. 2004-cü ildən Azad Qələmlər Cəmiyyəti tərəfindən Azərbaycan, dili, ədəbiyyatı və türkologiya elmlərinin tədqiqi-təbliği sahəsindəki xidmətlərinə görə "Qızıl Qələm" fəxri mükafatına, 2006-cı ildə "XXI əsrin ziyalı"sı adına layiq görülüb. 2006-cı ildə dekabrın 26-da Azərbaycanda təhsil sisteminin inkişafındakı xidmətlərinə görə "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilib. Professor Buludxan Xəlilovun elmimizdə saldığı izlər dərindir, gətirdiyi yeniliklər hörmətə, diqqətəlayiqdir. Alimin bütün uğurları onun həm klassik Azərbaycan dilçiliyinin nümayəndələrinin qoyub getdiyi irslə, həm də XIX və XX əsr dilçilərinin, korifeylərinin elmi əsərləri ilə dərindən dərinə tanışlığı sayəsində mümkün olmuşdu.

Görkəmli Azərbaycan dilçisi professor Buludxan Xəlilov özünəqədərki sələflərinin elmi mülahizə və fikirlərinə, təlimlərinə həssaslıqla, ehtiramla yanaşmış, onlardan öyrənmiş və özünün dilçilik görüşlərini formalaşdırmışdı. Buludxan Xəlilov Azərbaycan dilçiliyinin fonetika, morfologiya, sosioloji dilçilik, ədəbi dil tarixi, leksikologiya, üslubiyyat (əslində, bütün sahələrin adını çəkmək doğru olardı) sahələrinin, türkoloji dilçiliyin, habelə ümumi dilçiliyimizin, bədii dilimizin, ayrı-ayrı sənətkarların (B.Vahabzadə, İ.Şıxlı, Səməd Vurğun və b.) dilinin mahir araşdırıcısı idi. O, bir çox xarici ölkədə bu sahələrin ən mürəkkəb problemlərinə aid məruzə və çıxışlar etmiş, simpozium və konfranslarda dilçiliyimizin layiqli təmsilçisi olmuşdu. Onun qələmindən 20-dək monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaitləri, 7 tədris proqramı, 200-dən artıq elmi, elmi-publisistik məqalələr çıxıb. Elmi əsərləri Türkiyə, İran, Qırğızıstan, Yakutiya, Bolqarıstan və Türkmənistanda çap olunub.

B.Xəlilov, həmçinin, elmi kadrların hazırlanmasına da rəhbərlik edib. Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında AAK-ın filologiya üzrə ekspert Şurasının ən mötəbər üzvlərindəndi. Professor Buludxan Xəlilovun elmi əsərlərinə, monoqrafiya və kitablarına yazılmış resenziya və rəylərdə onun elmi yaradıcılığı layiqli qiymətini almışdı. Professor Buludxan Xəlilov təzə-təzə ömrünün 55-ci baharını yaşamağa başlayırdı. Lakin bu yolda xoşbəxtlik onun üzünə gülmədi. Onun ömür karvanını amansız xəstəlik, vaxtsız ölüm qəflətən dayandırdı. Buludxan Xəlilovu - həmişə cavan alim dostumu, öz əsərləri ilə Azərbaycan dilçiliyinə başucalığı gətirən, elmi həyatında onu pillə-pillə zənginləşdirən bir araşdırıcı kimi baxışlarım axtarsa da, min-min təəssüf ki, o aramızda, sıralarımızda yoxdur artıq. Real və amansız həqiqətlə onun yoxluğu ilə razılaşmaqdan başqa çarəmiz qalmır. Ümid yerimiz, təsəllimiz onun dilçiliyimizə gətirdiyi dilçilər nəslinin göz qabağında olmasıdır. Necə ki, ana dilimiz yaşayır, dilçiliyimiz inkişafdadır, professor Buludxan Əziz oğlu Xəlilov da yaşayacaq. Allah onun ruhunu şad eləsin, dilçi həmkarlarımızın, qohumlarının, dostlarının başı sağ olsun.

İsmayıl MƏMMƏDLİ,

Professor, AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Tətbiqi dilçilik şöbəsinin müdiri

525-ci qəzet.- 2021.- 16 oktyabr.- S.21.