Professorun Əshabi-Kəfdəki duaları və Cıdır düzündəki göz yaşları

XALQ ARTİSTİ AĞAVERDİ PAŞAYEVİN 70 YAŞINA SÖZARDI

Əvvəla onu deyim ki, buradakı "sözardı" ifadəsinə həqiqətən ehtiyac var. Çünki professorun 70 yaşı bir il əvvəl tamam olub. Əvvəlcə pandemiyanın törətdiyi fəsadlardan yaranan baş qarışıqlığı, sonra 44 günlük müharibənin həyəcanları və nəhayət, şanlı Qələbəmizdən sonrakı iş qrafikimizin sıxlığı nəticəsində bu sətirlərin qələmə alınması gözlədiyimdən çox gecikdi.

Mən nəinki Ağaverdi Paşayevi necə, harada, hətta nə vaxtdan tanıdığımı bilmirəm. Amma onu bilirəm ki, hər ikimiz ötən əsrin son otuz ilini, bu əsrin isə ilk 21 ilini mədəniyyət aləmində bərabər addımlamışıq. O, necə deyərlər, mədəniyyət nümunələri yaradan şəxs kimi, mən isə həmin nümunələrin "istehkaçısı" və təbliğ edəni kimi. On dəfələrlə eyni tədbirdə iştirak etmişik, eyni tribunanı paylaşmışıq, səfərlərdə olmuşuq.

Onu da bilirəm ki, hər dəfə Ağaverdi müəllimin rəhbərlik etdiyi kollektivin çıxışlarına tamaşa edəndə Avropanın intibah dövründə yaşamış ensiklopedik alim, rəssam, heykəltəraş, memar, musiqiçi və yazıçı Leonardo da Vinçinin məşhur kəlamlarından birini xatırlamışam: "Ruhun əl ilə birlikdə çalışmadığı yerdə kamil sənət yarana bilməz". Sanki italiyalı müdrik on beşinci əsrdə bu ifadəni mənim bugünkü dostum Azaverdi üçün demişdir. O, sözün həqiqi mənasında ruhunu əlləri ilə birlikdə çalışdırmağı bacaran sənətkarlarımızdandır.

Ağaverdi Paşayev təkcə tarzən, dirijor, müəllim, mədəniyyət xadimi, musiqi tədbirlərinin təşkilatçısı, proqram tərtibatçısı, kollektiv rəhbəri və sadə insan, dəyərli dost deyil. O, həm də ölkənin ictimai-siyasi hətatında baş verən bütün prosesləri əsl azərbaycanlı məsuliyyəti ilə izləyən, istənilən məsələyə öz münasibətini bildirən vətəndaşdır. Cəmi otuz yaşı olan gənc müstəqil dövlətimizin bütün uğurlarına sevinən bu ziyalı soydaşımız tez-tez öz ürək sözlərini mənim çalışdığm "Xalq qəzeti"nə göndərir.

Etiraf edək ki, həmin yazıların hamısı qənaətbəxşdir. Ancaq onun ötən il - İkinci Qarabağ müharibəsinin ilk günündəki uğurlarımıza sevinərək redaksiyamıza göndərdiyi sətirlər daha gözəl idi. "Bu xəbəri şəhid analarına çatdırın..." sərlövhəsi ilə qəzetimizdə verilmiş yazıda oxuyuruq:

"Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin mətbuat katibi polkovnik-leytenant Anar Eyvazov sentyabrın 27-də keçirilən brifinqdə deyib ki, Füzuli-Cərbayıl istiqamətində Qaraxanbəyli, Şərvənj, Kənd Horadiz, Yuxarı Abdurrəhmanlı, Böyük Mərcanlı kəndləri azad edilib. Bundan əlavə, Ağdərə rayonu və Murovdağ istiqamətlərində düşmən postları darmadağın edilib, hakim yüksəkliklər nəzarətə götürülüb.

Xəbəri eşidəndə ağlıma gələn ilk cümlə belə oldu: "Bu məlumatı şəhid analarına çatdırın!" Ağaverdi PAŞAYEV, professor".

Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, onunla bir neçə dəfə səfərdə olmuşuq. Yadımdadır, 2014-cü il iyunun 20-də Qubada görkəmli yazıçı, alim və ictimai xadim Abbasqulu Ağa Bakıxanovun 220 illiyinə həsr olunmuş təntənəli yubiley tədbiri keçirilirdi. Rayon mərkəzindəki Yaşıl Teatrda təşkil edilən tədbirdə - orada mədəniyyət və turizm nazirinin birinci müavini Vaqif Əliyev, Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Mübariz Ağayev, AMEA-nın Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutunun direktoru, fəlsəfə elmləri doktoru İlham Məmmədzadə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Rəşad Məcid və çoxsaylı ziyalılar iştirak edirdilər - mən ön sıralardan birində əyləşmişdim. Söz musiqiyə verildi və dirijor Ağaverdi Paşayev səhnədə öz yerini tutanda yanımda əyləşənlərdən biri öz dostundan soruşdu: -- Görəsən, nə üçün dirijorların əksəriyyəti belə zəif bədənli olur?

Bu maraqlı adamın həmsöhbəti heç zaman mənim ağlıma gəlməyən cavab verdi: - Çünki adi musiqiçilər ancaq öz "yüklərini çəkirlər", dirijor isə orkestrdəki əlli-altmış adamım hamısının məsuliyyətini daşıyır.

Bu cavabın təsdiqini həmin gün açıq havada təşkil edilən çay süfrəsi zamanı da gördüm və heyrətləndim. Ağaverdi müəllim eynilə dirijor pultunda olduğu kimi ayaqüstdə idi. O, orkestrin bütün üzvlərinin rahat əyləşməsinə, onların çayının, çörəyinin verilməsinə əmin olunca əyləşmədi. İki saat əvvəl qubalı kişidən eşitdiyim "orkestrdəki əlli-altmış adamın hamısının məsuliyyətini daşımaq" ifadəsinin məişət müstəvisində də təsdiqini gördüm.

Başqa bir səfər haqqında. Həmin il iyulun 2-də Naxçıvanda da Abbasqulu ağa Bakıxanovun 220 illik yubileyi qeyd olunurdu. Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında keçirilən tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbov, Bakıxanovlar nəslinin nümayəndəsi, böyük bəstəkar Tofiq Bakıxanov, AMEA Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev, Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Əliyev (Yadigar) və Naxçıvan elitasının görkəmli nümayəndələri iştirak edirdilər. Tədbirdən sonra məhz Ağaverdi Paşayevin təşəbbüsü ilə (proqrama görə Batabata getməli idik) Əshabi-Kəf ziyarətgahına yollandıq. Ağaverdi müəllim pilləkənlərin lap yuxarısında xüsusi yaradılan yerdə namaz qıldı.

O anlar mən onun yanından çəkilmədim. Namazı qurtarandan sonra Allaha yalvarırmış kimi beş-alti istəklə dua etdi. Həmin dualardan biri belə idi:

"Ya Allah, Sən bizə Qarabağa qayıtmağı qismət elə, mən də Şuşanı görüm!"

Həmin günlər xəstə olduğuna, bir tərəfdən də oruc tutduğuna görə xeyli zəif göründüyünə görə duada səsləndirdiyi "Mən də Şuşanı görüm!" sözləri məni kövrəltsə də, o, Əshabi-Kəfdə namaz qıldığına görə övladının toyuna sevinirmiş kimi xoşbəxt görünürdü.

...Dostlarımdan biri danışdı ki, Ağaverdi Paşayev Şuşada, Cıdır düzündəki konsert zamanı dirijor pultuna doğru gedəndə əvvəlcə səmaya baxdı, sonra dağlara, sonra isə gözlərinin yaşını silib orkestrin önünə keçdi. Dostum həmin vəziyyəti söyləyəndə mən dərhal əlavə etdim: "Elə olacağını yeddi il qabaqdan bilirdim".

...Ağaverdi Ağaəli oğlu Paşayev 1950-ci il oktyabrın 27-də Bakıda anadan olub. Erkən yaşlarından musiqiyə böyük məhəbbət bəslədiyini görən atası ona balaca bir tar alıb. 1960-cı ildə, atası onu 12 saylı musiqi məktəbinin tar sinfinə qoyur. Hələ 12 saylı musiqi məktəbinin III sinfində oxuyarkən Respublikada "Oxu tar", "Sən nəğmələr qoş" , "Oxu bülbül" müsabiqələrində laureat olub. Onun tar alətində ifaçılığı püxtələşdikcə bu sənətə sevgisi daha da artırdı. Tara məhəbbəti, sənətə sevgisi sayəsində o, 1966-cı ildə A.Zeynallı adına Musiqi Texnikumunun tar sinfinə daxil olur. 1971-ci ildə təhsilini uğurla başa vuraraq Ü.Hacıbəyli adına Dövlət Konservatoriyasına daxil olur. Həmin illər gənc Ağaverdinin həyatında böyük dönüşlər yaradır. Hələ musiqi texnikumunda oxuyarkən dirijorluqdan dərs alan Ağaverdi konservatoriyanın ikinci kursunu bitirdikdən sonra ərizə ilə rektora müraciət edib və İmtahan komissiyasının müsbət qiymətləndirilməsilə dirijorluq fakültəsinə keçməyinə razılıq verilib.

1976-cı ildə Konservatoriyanı bitirib hərbi xidmətə çağırılan zaman hərbi orkestrdə qulluq edir və hərbi orkestrin dirijoru olur.1979-cu ildən Ü.Hacıbəyli adına Dövlət Konservatoriyasına pedaqoji fəaliyyətə başladığı dövrdən həm də İncəsənət İnstitutunda "Xalq çalğı alətləri" kafedrasında dirijorluq fənnindən dərs deyib, tələbələrdən ibarət xalq çalğı alətləri orkestri yaradıb. O, bu təşəbbüsü 1994-cü ildən fəaliyyət göstərdiyi Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində də həyata keçirərək burada da həm müəllimlik edib, həm də uşaq orkestri yaradıb. Vikipediya materialında qeyd edilir ki, Dövlət Filarmoniyasının nəzdində fəaliyyət göstərən Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestrinin yaranması da məhz Ağaverdi Paşayevin bu istiqamətdə yüksək peşəkarlığının sayəsində mümkün olub. 1999-cu ilin sentyabrında o, Filarmoniyada fəaliyyət göstərən Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblına rəhbər təyin edilir. Bir neçə ay bu kollektivlə işlədikdən sonra ona Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestrini yaratmaq təklif edilir. 2000-ci il martın 7-si indiki Heydər Əliyev Sarayında Beynəlxalq Qadınlar Gününə həsr olunan böyük bir tədbir keçirilirdi. Orkestr də həmin tədbirdə iştirak edirdi. Bu, Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestrinin ilk konsert çıxışı idi. Tədbirdə iştirak edən Heydər Əliyev konsertdən sonra adəti üzrə səhnə arxasına gələrək sənətkarlarla görüşüb öz fikir və tövsiyələrini bildirdi. Ulu öndər Ağaverdi Paşayev və orkestr haqqında da çox gözəl fikirlər söyləyib

Ağaverdi Paşayevin oğlu - tarzən Sahib Paşazadə Əməkdar artistdir, Prezident mükafatına layiq görülüb. Beynəlxalq və respublika müsabiqələri laureatı, AMK-nın dosentidir. "Muğam - 2007, 2011, 2013, 2015, 2017" televiziya müsabiqələrində gənc xanəndələri müşayiət etmişdir. 2017-ci ildə Özbəkistanda keçirilən 70 ölkənin iştirak etdiyi "Beynəlxalq Şərq Təranələri" müsabiqəsində ən yüksək "Qran Pri" mükafatına layiq görülmüşdür. Milli musiqimizin inkişafında böyük xidmətləri olan A.Paşayevin əməyi dəfələrlə yüksək təltiflərlə qiymətləndirilmişdir.

Ağaverdi Paşayev 2005-ci ildə Əməkdar incəsənət xadimi, 2008-ci ildə Xalq artisti fəxri adlarına layiq görülmüş, 2016-cı ildə isə Şöhrət ordeni ilə təltif olunmuşdur. 2009-cu ildən Prezident təqaüdçüsdür.

Bu qəhrəmanımızın layiq görüldüyü mükafatlar çox olduğuna görə hamısını sadalamadıq. Əvəzində onun haqqında deyilən bəzi ifadələri yada salmaq istəyirik:

Xalq artisti Tofiq Bakıxanov: - Mən Ağaverdi qədər işgüzar və məsuliyyətli musiqiçi tanımıram. Onun bütün mükafatları ana südü kimi halaldır.

Xalq şairi Nəriman Həsənzadə: - Ağaverdi Paşayev orkestrin qarşısında olarkən qağayı dənizin üzündə azad olduğu kimi sərbəst görünür. Bu sənətkardakı milli ruh məni heyran edir.

Əməkdar artist Zakir Mirzəyev: - Mən əvvəllər elə bilirdim ki, o, tardan tamamilə üz döndərib. Sonra gördüm ki, tarın qazandıracağı dünya şöhrətini oğluna saxlayıbmış.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

525-ci qəzet.- 2021.- 23 oktyabr.- S.23.