"Şuşa zəfəri" əsərim Azərbaycanın böyük qələbəsinə həsr olunub"  

 

BATALİST RƏSSAM CƏMALƏDDİN İSMAYILOV: "AZƏRBAYCANDA BATALİST MƏKTƏBİN YARADILMASI ÜÇÜN İSTEDADLARIN AŞKARA ÇIXARILMASI ZƏRURİDİR"

"Şuşa zəfəri" əsərim Azərbaycanın böyük qələbəsinə həsr olunub" - Cəmaləddin  

Təsviri sənətdə batal janrı müharibə hərbi mövzulara həsr olunmuş əsərləri əhatə edir. Bu janrda qanlı savaşlar, döyüş səhnələri olduğu kimi əksini tapır.

 

Azərbaycanın ilk yeganə batalist rəssamı Azərbaycan rəssamlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi, AMEA-nın Tarix İnstitutunun əməkdaşı Cəmaləddin İsmayılovdur.

 

Nizami Gəncəvinin 850 illik yubileyi ilə əlaqədar keçirilən sərgilərdə Ulu öndər Heydər Əliyev onun əsərlərini yüksək qiymətləndirib. Dədə Qorqudun yubileyi çərçivəsində Dədə Qorqudun portretini işləyib yubiley münasibətilə çap olunan "Kitabi-Dədə Qorqud" kitabına nəfis tərtibat verib. O, Heydər Əliyev Fondunun təşkil etdiyi bir çox layihələrdə yaxından iştirak edir.

 

Əsərlərində əsasən batal janrına üstünlük verən fırça ustası Cəmaləddin İsmayılovla müsahibəmizdə rəssam dünyanın müxtəlif ölkələrində sərgilənən əsərlərindən, gələcək planlarından danışıb.

 

***

 

- Cəmaləddin müəllim, ictimaiyyət arasında böyük marağa səbəb olan "Renesans" adlı rəsm əsərinizdə bütün dünya incilərini bir araya toplamısınız. Dəyəri 500 min manat olaraq qiymətləndirilən bu əsərdə intibah dövrünün əhatə edən məşhur rəsmlər, heykəllər, kitablar əks olunub. Əsərdə Azərbaycanı necə təsvir etmisiniz?

 

- "Renesans" əsərinin tamamlanmasına təxminən üç il vaxt sərf olunub. Bu əsər Azərbaycanın UNESCO-ya üzvlüyünün 25 illiyi tamam olması ərəfəsində ölkəmizin dünya mədəniyyətində yerini göstərmək məqsədilə hazırlanıb. Əsərdə italyan dilində sənətin yüksək pikə çatdığı inkişaf pilləsi anlamına gələn renesansın Şərqdən Avropaya gəlişinin təsviri verilib. Azərbaycan da bu inkişafdan geri qalmayıb, ölkəmiz yüksək inkişaf etmiş mədəniyyətə incəsənətə malik ölkələrdən biri olmaqla dünyaya əvəzsiz əsərlər bəxş edib. Əsərdə bu kimi dünya mədəniyyəti inciləri arasında Azərbaycanın yerini təsvir etməyə çalışmışam.

 

Azərbaycan sənətkarları Şərqdə ilk dəfə miniatür sənətinin əsasını qoyub, fərqli ornamentlərlə bəzədilmiş xalçalar ərsəyə gətirilib. Təbriz, Ərdəbil, Gəncə, Şəki, Qusar, Xaçmaz xalça məktəblərində hazırlanan müxtəlif bölgələrə xas olan ornamentlərlə bəzədilmiş xalçalar dünyanın müxtəlif muzeylərində qorunub saxlanılır.

 

Bundan başqa, bu gün Bakı şəhərinin simvollarına çevrilmiş memarlıq abidələri, Mikayıl Abdullayev, Tahir Salahov, Səttar Bəhlulzadə kimi dünya şöhrətli rəssamlar tərəfindən əvəzsiz təsviri sənət nümunələri hazırlanıb.

 

"Renesans" əsərində Azərbaycan bu kimi möhtəşəm mədəniyyət incəsənət nümunələri ilə təmsil olunur.  Əsərin Azərbaycanla bağlı hissəsində Dədə Qorqudun rəsmini, Nizami Gəncəvi Çingiz Abdullayevin kitabını, qədim musiqi alətlərimiz olan qopuz, tar dəfi, ustadım Mikayıl Abdullayevin rəsm əsərini təsvir etmişəm.

 

- Ümumilikdə neçə əsər ərsəyə gətirmisiniz? Bir əsərinizin tamamlanmasına təxminən qədər vaxt sərf olunur?

 

- Təhsil Nazirliyində baş rəssam kimi çalışdığım müddətdə nazirliyin nəzdində dərslik bədii kitabların tərtibatı ilə məşğul olmuşam. Ölkə Prezidentinin sərancamı ilə dünya ədəbiyyatının latın qrafikası ilə yenidən nəşr olunmasında, o cümlədən, Azərbaycan Dövlət Ensiklopediyasının tərtibatında yaxından iştirak etmişəm.

 

Lakin tarixi hadisələrə olan marağım bu işlərdən uzaqlaşmağıma, batal janrda əsərlər ərsəyə gətirməyə olan həvəsimi artırdı. Son 10 ildir ki, bu janrda əsərlərin hazırlanması ilə məşğulam. Hazırda əsərlərimin böyük  bir qismi Avropanın bir çox ölkələrində sərgilərdə nümayiş olunur, bir qismi ölkəmizlə yanaşı, Almaniya, Türkiyə, Böyük Britaniyada, Fransada, Rusiyada şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin portreti isə hazırda Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində saxlanılır.

 

Bir çox əsərlərimin ərsəyə gəlməsinə illərlə vaxt sərf olunub. Bunlardan biri olan, türk dünyası üçün dönüş nöqtəsi hesab edilən Türkiyənin tarixində böyük rol oynayan Malazgird döyüşünə həsr olunmuş əsərim 5 ilə tamamlanıb.

 

- "Alazan döyüşü", "Qavqamela döyüşü", "Malazgirt döyüşü" kimi batal janrında rəsm əsərlərini yaratmaq ideyası hansı zərurətdən meydana gəldi?

 

- Azərbaycanın müxtəlif dövrlərində müstəqillik uğrunda baş verən döyüşləri təsvir etmək üçün batal janrda əsərlər ərsəyə gətirməyə başladım. İlk olaraq Azərbaycan tarixində böyük bir hadisə kimi qiymətləndirilən Alazan çayı sahilində baş vermiş döyüşə dair əsər hazırladım. Həmin döyüşdə albanlar böyük şücaət göstərərək o dövrün ən güclü ordularından biri olan Roma ordusunun qarşısında mərdliklə vuruşmuşdular.

 

Hazırda "Alazan döyüşü" əsəri Londonda saxlanılır.

 

Daha sonra dünya tarixində ən məşhur döyüşlərdən biri olan "Qavqamela döyüşü" üzərində 2 ildən çox işlədim. Bu döyüş Makedoniyalı İsgəndərin III Dara üzərində qələbə çalması nəticəsində Əhəməni imperiyasının sonuna səbəb olması ilə seçilir.

 

"Qavqamela döyüşü" əsərini hazırladığım müddətdə, eyni zamanda, "Malazgirt döyüşü" əsəri üzərində işləməyə başladım. Dünya tarixində böyük iz buraxmış Malazgirt döyüşü ilə bağlı əsərimdə Bizans imperiyasının sonu olan türklərin Anadoluya daxil olmasına səbəb olan döyüş detalları ilə təsvir olunub.

 

Daha sonra böyük sərkərdə Cavanşir haqqında rəsm əsəri ərsəyə gətirmək üçün işlərə başladım. Hazırda bu əsər üzərində tamamlanma işləri gedir.

 

44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın qazandığı böyük Qələbə, Qarabağın mədəniyyət paytaxtı hesab olunan Şuşa şəhərinin işğaldan azad olunması münasibətilə "Şuşa zəfəri" əsəri üzərində işləməyə başladım 11 ay ərzində işlədiyim bu əsəri bu günlərdə başa çatdırmışam.

 

- Əsərləriniz ölkəmizdə bir neçə muzeydə sərgilənməklə yanaşı, Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya, Türkiyə, Rusiyada şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. Azərbaycanda əsərlərinizə yetərincə qiymət verilirmi?

 

- Etiraf edim ki, Qərb ölkələrində bu janrda əsərlərə maraq daha çoxdur. Lakin ölkəmizdə batal janrda əsərlər böyük maraqla qarşılanır. Xüsusilə qeyd etmək istərdim ki, Ulu öndər Heydər Əliyev əsərlərimə hər zaman yüksək dəyər verib. Məni tarixi əsərlər üzərində işləməyə həvəsləndirən məhz Ümummilli liderin əsərlərimə göstərdiyi diqqət olmuşdur.

 

- Azərbaycanda batalist məktəbin yaradılması və bu janrın inkişafına nail olmaq üçünkimi işlər görülməlidir?

 

- Azərbaycanın ilk və yeganə batalist rəssamı kimi deyə bilərəm ki, ölkəmizdə batalist məktəbin yaradılması üçün rəssamlarımızda, ilk növbədə, tarixi hadisələrin içində olmağa, bu janrda işləməyə böyük sevgi olmalıdır.

 

Fransa, Almaniya, İtaliya, İspaniya, eləcə də Rusiyada batal janrının inkişafı böyük bir dövrü əhatə edir. Bu ölkələrin həmin sahədə təcrübəsinin öyrənilməsi üçün rəssamlarımızın üzərinə böyük düşür. Batal janrda əsər ərsəyə gətirmək üçün geniş dünyagörüşə malik olmaq, həmin dövrü, baş verən tarixi hadisələri dəqiqliyi ilə bilmək lazımdır. Bu sahəyə marağı olan istedadların aşkara çıxarılması batal janrının ölkəmizdə inkişafı baxımından zəruridir.

 

- Yaxın zamanda yeni əsərlərin hazırlanması nəzərdə tutulurmu?

 

- Yaxın zamanlarda İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusunun işğal altında olan torpaqlarımızın azad olunması uğrunda müxtəlif istiqamətlər üzrə apardığı döyüşləri təsvir etmək üçün yeni əsərlər ərsəyə gətirməyi planlaşdırıram. Bununla yanaşı, türk ölkələri tarixində baş verən böyük vuruşmaları canlandırmaq üçün əsərlər üzərində işləmək gələcək planlarım sırasındadır. Bu əsərlərin hər birinin ərsəyə gəlməsi üçün çox vaxt tələb olunur. Əsərlər üzərində işlədiyim zaman sanki həmin dünyaya daxil oluram, real dünya problemlərindən uzaqlaşıram. Uğurlu əsərlər ərsəyə gətirməyin sirri də məhz bundadır.

 

Nərgiz QƏHRƏMANOVA,

AMEA Rəyasət Heyəti aparatının İctimaiyyətlə əlaqələr və informasiya şöbəsinin sektor müdiri

 

525-ci qəzet.- 2021.- 28 oktyabr.- S.16.