"Unuda bilmirəm"

Ayrı düşdük, aylar ötdü, il oldu,

Eşqim sənsiz bir çağlayan sel oldu.

Bağça saldım, çiçək açdı, gül oldu,

Neyçün səni bəs unuda bilmirəm?

Mir rəng verir bahar hər bir çiçəyə,

Ruh gətirir hər qəlbə, hər ürəyə.

Mən çatıram min arzuya, diləyə,

Neyçün səni bəs unuda bilmirəm?

Deyirlər ki, yoxdur sevgi, məhəbbət,

Bir-birinə qız-oğlan edir adət.

Doğrudanda yoxdur əgər məhəbbət,

Neyçün səni bəs unuda bilmirəm?

***

Ucal, fidanım, ucal

Palıd ağacımızı

Kəsdilər, apardılar.

Yayda kəndimiz onu

Kölgəliyi bilərdi.

Qışda tüklü papaqtək

Bəzəyərdi onu qar.

Yolçular od qalayıb

Altında dincələrdi.

Yayda budaqlarında

Yuva hörürdü quşlar,

Ucalmışdı bir qolu

Açılmışdı ovuctək.

Şahin, mərd baxışlılar

Orda - zirvədə yaşar.

O zirvəyçin, o taxtçın

Həsrət çəkərdi ürək.

İlkin ona baxardı

Açan güllər hər sabah.

Boyundan, vüqarından

Gözəllər pay umardı,

Altındakı bulaqdan

Su içərdi kəndimiz,

Dadından yaşıl zəmi,

Yaşıl tarla xumardı.

Sərt qayanı, torpağı

Çatladıb bitmişdi o.

Bu inamı, sərtliyi

Ondan alıb nəbatat,

Öz palıd adına da

Döyüşlə yetmişdi o.

İndi sözü düşəndə

Ah çəkir bu el-elat.

Palıd ağacımızı

Kəsdilər, apardılar,

O gündən yavaş-yavaş

Su azaldı bulaqdan.

Qəlbi yanan cüyürlər,

Ceyranlar onu arar,

Şahin, tərlan hər səhər

Onu gəzər uzaqdan.

Deyirlər, torpaq altdan

Bir şüy qalxır, pöhrələr...

O zoğ palıd olarmı?

Nə vaxt qalxar, yüksələr?

Nə vaxt hasilə gələr?

Ucal, fidanım, ucal,

Mən də yetim böyüdüm,

Ucal, küsməsin xəyal,

Qırılmasın ümidim!

***

Ananın səsi

Ana qəlbim odlanır,

Söz düşəndə davadan.

Bəs deyilmi ey insanlar,

Töküldü qan,axdı qan?

Bəs deyilmi , qara torpaq

Su içdi göz yaşından.

Yer üzündə dostun olsun,

Gərək insan insanın,

Qəlbimdəki bu arzular,

Arzusudur zamanın.

Mən anayam bu səsimdə

Yerin, göyün, dərdi var.

Sülhə gəlin, ey insanlar

Yoxsa dünya məhv olar!

Silahalrı yandırın,

Ərşə qalxsın tüstüsü

Hər obada, hər eldə,

Qanad açsın “sülh” sözü

Üzü gülsün insanların

Bayram etsin yer üzü.

***

Azərbaycan

Könül necə sussun gələndə adın,

Mənim həyatımdır sənin həyatın.

Sevincin, kədərin, alovun, odun

İlhama nur verir, nur Azərbaycan,

“Mahur” Azərbaycan, “Şur” Azərbaycan!

Bir cüt hörüyündür Araz ilə Kür,

Gözlərin Göygöldür, hər zaman gülür,

Bu hüsü görməyə dünyalar gəlir,

Dəyməsin hüsnünə göz Azərbaycan,

Vəsfinə tapmıram söz Azərbaycan.

Qoynunda qaynayan bulaqlar şəfa,

Çəmənlərin şəfa, yaylaqlar şəfa,

Yaşıl bağlarında yarpaqlar şəfa,

Şəfadır gül-çiçək, şeh Azərbaycan,

Səhər-səhər əsən meh Azərbaycan.

Boylu çinarların şah vüqarındır,

Dağların ağ saçı etibarındır,

Yüksələn qalalar nağıllarındır,

Pıçıldar, danışar Kür, Azərbaycan,

Gah susar, gah coşar Kür, Azərbaycan.

Axır aram-aram, axır durmadan,

Bir an dincəlməyir o təbi rəvan,

Odur ən müqəddəs əsər yaradan,

Boyası günəşdən dürr Azərbaycan,

Əbədi rəssamdır Kür, Azərbaycan.

Burda millətlərin ülfəti mayak,

İnsanın insana hörməti mayak,

Keçdiyin yolların şöhrəti mayak,

Mayak Azərbaycan, dan Azərbaycan,

Günəş ol göylərdə, yan, Azərbaycan.

Gözündə qalmasın xoş arzuların,

Açılsın cənuba gedən yolların,

Arazda bənd quran mərd oğulların,

Olsun şəfəqlərə qərq Azərbaycan,

Qoşulsun dostluğa şərq, Azərbaycan.

Araz Araz deyil, candır, ürəkdir,

Araz günəş olub nur səpəcəkdir,

Sağı da, solu da bəzənəcəkdir,

Açacaq sahillər gül, Azərbaycan,

Sevin, Azərbaycan, gül, Azərbaycan.

Oyanar Babəklər, qoç Koroğlular,

Çəkər qılıncını Murovla Qoşqar,

Şahdağı hayqırar, Kəpəz hayqırar

Başında əskilsə tel, Azərbaycan,

Durur keşiyində el, Azərbaycan.

***

Qoru anamız Yeri

Anadan əziz, şirin

heç nə yoxdur həyatda,

Analar anasıdır

əsrimiz kainat da.

Ey insan, kamalına

Bərabər kamal olmaz.

Fəqət bil, anan Yerin

Qüdrətindən azdır, az.

Ulduzlar həsrət çəkir

Onun yaratdığına,

Səhralarda, sularda

Həyat oyatdığına.

Ulduzlar həsrət çəkir -

Dənizi, gölü olsun,

Çəməni, çölü olsun,

Bərəkətli torpağı,

Çayı, bağı, bulağı,

Gülü, bülbülü olsun,

Bulaqların başında

Maral, ceyran görünsün,

Qoynunda, qucağında

Yağış, ceylan görünsün...

Ulduzlar həsrət çəkir

Sənin kimi övlada,

Suya, küləyə oda...

Anamız Yer cahanın

Qoynunda tək-tənhadır,

Bir də heç vaxt doğulmaz

Ən müqəddəs anadır.

Gecələr ulduzları

Duya-duya düşün sən,

Nəfəs, həyat gözləyir

Səndən, anamız Yerdən.

Unutma, aqil insan,

Sən Yerin övladısan.

Oğulluq borcundu bu:

Anamız Yeri qoru!

Qoru milyon illərin

Şaxtasında qarında,

Ehtiyacın dözülməz

Ağır əzablarında,

Zülmündə kəşf etdiyin

Öz odundan, közündən

Qoru anamız Yeri,

Qoru özün özündən!

Qoru müdrik ağlının

Qəzəbli övladından -

Ana-ata qanmayan,

O dəlisov odundan!

Od dedim, yox, od deyil,

Zümrüd quşu tapmısan,

Bir də gəlməz cahana

Sənintək kamil insan.

Şər hissini cilovla,

Şər duyğunu cilovla,

Uç o zümrüd quşunda -

Fəza gəmilərində

Dostun odla, alovla.

Cilovla “qan-qan” deyən

Sərsəm naxələfləri,

Aqillərlə həmdəm ol,

Qoru anamız yeri!

Uç xəyalyetməzliyə

Tükənməz qüdrətinlə,

Sən aya, ulduzlara

Həyat apar hədiyyə!

Bilinməz

(Səməd Vurğunun heykəli önündə)

Necə yaranıbdır qoca kainat,

Xəlbiri, ələyi nədi, bilinməz.

Tutub mayasını qəmdən, sevincdən,

Nənnisi, bələyi nədi, bilinməz.

Yaradar, bəsləyər, sonra soldurar,

Bir yandan uçurar, bir yandan qurar,

Yorulmaz, usanmaz, axtarar, arar,

Arzusu, istəyi nədi, bilinməz.

Gəncəli, dostların baş alıb gedir,

Çevrilir torpağa, daş olub gedir,

Ətrafın günbəgün boşalıb gedir,

Fələyin ürəyi nədi, bilinməz.

***

"Vəzifə"

(karyeristin dilindən)

Duymuşdum onun ətrini mən dadmamış idim...

Altında o barlı ağacın yatmamış idim...

Vallah belə bir mərtəbəyə çatmamış idim...

Bəh-bəh! Nə səfalı, necə yaylaqdı vəzifə!..

Baldı, kərədi, dadlıca qaymaqdı vəzifə!..

Həsrətdim ona, qurd quzuya həsrət olan tək...

Həsrətdim ona, şaxtada, çovğunda qalantək...

Qışda yuxuda isti görən gürzə ilantək...

Ətdir, fərədir, canlı toyuq, yağdı vəzifə...

Hörmətlə zərif canları almaqdı vəzifə!..

Bir taxtdı vəzifə burada məst olur insan...

Hamı görünür gözlərinə bir sürü şeytan...

Əlbəttə, şefi söyləmirəm, can ona qurban...

Arxamdı, veribdi bu yeri, dağdı, vəzifə...

Dəryada balıq tutmağa qarmaqdı vəzifə!..

Bir pillə də yüksəlmək üçün min sifət allam...

Dalda şefimə böhtan atıb, kamiyab ollam...

Gördükdə öpüb qollarımı boynuna sallam...

Öpmək ilə, qucmaq ilə yıxmaqdı vəzifə...

Yıxmaq ilə yüksəkliyə qalxmaqdı vəzifə!..

Məndən asılı kəsləri qırxdım neçə illər...

Yüzlükləri yastıqlara yığdım neçə illər...

Bu minval ilə ağ günə çıxdım neçə illər...

Əfsus ki, belə bilmədim heç, haqdı vəzifə...

Saflıqdı, ədalətdi, düz olmaqdı vəzifə...

Düz olmayanın başına toxmaqdı vəzifə!..

***

...Dəniz də ağlar

(xatirə)

Bir yarımdı, bir də mən,

Bir sahildi, bir dəniz.

Şəffaf, ayna sularda

Əks olunmuş şəklimiz.

Əksimizdə görərdik

Səadətin ömrünü...

Hey baş-başa verərdik

Uzatmaqçün o günü.

Hərdən gəlləm sahilə,

Guruldar, çağlar dəniz.

Sanki məni tək görüb

Hönkürər, ağlar dəniz.

1969

Novruz Gəncəli

525-ci qəzet.- 2021.- 15 sentyabr.- S.23.