Sabirin portreti

“Bir rəsmin dedikləri”

Görkəmli Xalq rəssamı Elbəy Rzaquliyev 17 iyun 1926-cı ildə Bakı şəhərində doğulub. Rəssamın dünyaya gəldiyi ailə incəsənətə böyük maraq göstərdiyindən tez-tez yazıçı və şairlərimiz evin qonaqları olublar. Beləcə hələ uşaqlıq illərindən balaca Elbəydə təsviri-incəsənətə böyük maraq yaranıb. Bu maraq əzmkarlıqla birləşərək onu dövrünün ən yaxşı rəssamlardan birinə çevirib. Tanınmış karikaturçu rəssam Əzim Əzimzadə Elbəygilin qonşusu olub, atası ilə tez-tez onlara ziyarət edib. Bu zaman da rəssamın istedadı aşkar olub. İlk dəfə 1941-ci ildə Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində təhsil almağa başlayıb. O, rəsm çəkməklə bərabər, kino sənətinə də böyük həvəs göstərib. Beləcə,

Elbəy Rzaquliyev Moskva Ümumittifaq Dövlət Kinomatoqrafiya İnstitutuna daxil olub. O ilk azərbaycanlıdır ki, sözügedən universiteti bədii film üzrə quruluşçu rəssam kimi bitirib. "Bəxtiyar" (1955) , "Ögey ana" (1958) , "Telefonçu qız" (1962) , "Arşın mal alan" (1965) , "Sevil" (1970) kimi filmlərin yaradıcısı məhz Elbəy Rzaquliyevdir.

"Bir rəsmin dedikləri" rubrikasının budəfəki qonağı sənətşünas Jalə Paşayevadır. Onunla Xalq rəssamı Elbəy Rzaquliyevin " Mirzə Ələkbər Sabirin portreti" haqqında danışmışıq.

***

- Rəssamın yaradıcılığında bir çox incəsənət nümayəndələrinin, ədəbiyyat adamlarının portretlərinə rast gəlirik.

- Elədir ki, var. Rəssamın yaradıcılığında gökəmli şəxsiyyətlərin əsrarəngiz tablolarını yaratdığının şahidi oluruq. Müəllif bənzəri olmayan tablolarında həmin şəxslərin özünəməxsus cizgilərini incəliklə işləyib, onların yaradıcılıqlarından xəbər verib. Onun belə işlərindən biri də Mirzə Ələkbər Sabirin portretidir, rəssam bu əsəri 1977-ci ildə çəkib.

Böyük Sabirin düşüncəsinə görə, islamı qəbul etmiş xalqların milli-mənəvi tərəqqisi, o cümlədən, onların hər birinin özünəməxsus əxlaqi atributları ilə uğur qazanması yalnız islam dünyagörüşünün qorunub-saxlanması və inkişaf etdirilməsi şərtilə mümkündür. Bütün bunlar rəssamı Sabir kimi bir tarixi şəxsiyyətin portretini yaratmağa vadar etdi. Bütün ədəbiyyatsevərlərin şairi tanıması, onun müsbət keyfiyyətlərinin xalqa çatdırılması baxımından bu tablo çox əhəmiyyətli əsəridir.

- Əsərin rəng koloritində Sabir şəxsiyyətinin xarakterik xüsusiyyətləri öz əksini necə tapıb?

- Sabirin daima öz xalqının taleyini düşündüyünü göstərmək istəyən rəssam fonu ağ tonda verərək, bütün diqqəti məhz satirik şairə yönəldib. Sözügedən bu tablo dərin mənaları özündə birləşdirir. Tabloya baxdıqda açıq-qəhvəyi rənglərin üstünlük təşkil etdiyini görmək mümkündür. Xüsusilə qeyd edək ki, hər bir personaj emosiyalarla təqdim olunurdusa, Sabir, əksinə, nigaran tərzdə təsvir olunub. Burada bütün obrazlar müxtəlif geyimdə və hərəkətdə təqdim edilib.

- Tablonun kompozisiyası haqqında nə deyə bilərsiniz?

- Tablonun tam mərkəzində təsvir olunmuş satirik şair tamaşıçıya hüznlə baxır. Elə əl hərəkətlərindən də görmək olur ki, o, həyəcan içərisindədir. Sabir ziyalı libası ilə diqqəti cəlb edir. Ağ köynək, tünd qara palto, başında isə buxara papaq.... Tablonun fonunda Mirzə Ələkbərin şeirlərində, eləcə də yazılarında tənqid etdiyi avam insanlar, din pərdəsi altında gizlənməyə çalışan yalançılar mühüm yer tutur.

- Sizcə, bu əsər bizə nə deyir?

- Bu tabloda göstərilən budur ki, satirik şair Mirzə Ələkbər Sabir sanki obrazların fonunda xalqa müraciət edərək ətrafdakıları səsləyir, sanki onlara gördüklərindən nəticə çıxarmağı tövsiyə edir.

Aytac SAHƏD

525-ci qəzet.- 2022.- 27 aprel.- S.20.