Fikirlərin doğum evi

Esse

Beyin fikirlərin doğum evidir mənə görə - orada ölü doğulanlar da olur, dünyaya diri gələnləri də. Əsas olan isə xeyirli fikirlərin doğulmasıdır. Robin Şarma deyirdi ki, beyin çox yaxşı xidmətçi, amma çox dəhşətli bir müəllimdir. Fikirlər də cürbəcürdü, narahat fikirlər pis toxum kimi bir şeydi, beyində kök atır, böyüyür və yaşayır. Həyatımızı düşüncələrimizin məhsulu hesab etmək olar. Ən kiçik işlərdən tutmuş ən nəhəng ideyalara qədər əvvəlcə düşüncədə, yəni beynin işlək laboratoriyasında yaranır, sonra ya reallaşır, ya da atılıb bir küncdə qalır. Necə ki, Platon real şeyləri ideal fikirlərin natamam forması adlandırır. Hər halda sabitliyi, gözəllik və doğrunu təşkil edən nə varsa ideyalara borcludur.

Fikirlərimizə nəzarət, onları idarə etmək bizdən əsl bacarıq tələb edir. Əslində, insanlar fikirlərinin ardınca getməklə özlərini axtarır və elə özlərini də yaradırlar. Fikirlər canlı enerji selidir, materiyanın bir hissəsidir, pozitiv düşüncə sahibləri dünyanı xeyirə, beynində neqativ fikir yetişdirənlər isə şərə çəkir. Tarixdə adı keçən nə qədər belə insanlar vardır. Dünyanı müharibə alovuna atan Adolf Hitler, oktyabr inqilabının banisi, SSRİ-nin qurucusu V.İ.Lenin, Hindistan azadlıq hərəkatının lideri Mahatma Qandi, görkəmli ingilis alimi, Ümumdünya cazibə qanununun müəllifi İ.Nyuton, görkəmli sərkərdə, Teymurilər dövlətinin banisi Əmir Teymur, Türkiyə cümhuriyyətinin qurucusu M.K.Atatürk, Nisbilik nəzəriyyəsinin banisi Lütvi-zadə, dünyanı ram edən sərkərdə - Makedoniyalı İsgəndər və ixtiraları, ideyaları ilə tarixə düşən neçə-neçə insan... Əlbəttə, dünyamız da, insanlar da xeyirli ideyalardan bəhrələnir, dəyişir, inkişaf edir, zəhərli, ziyanlı ideyalar isə fəlakət, zülm və bəlalara yol açır...

Bütün ideya və fikirlərin əslində, elə iki üzü vardır. Lap elə insanın özü, kimyəvi element atomu kimi, adi məişət əşyaları kimi. Yəni hər bir şey özlüyündə pozitiv və neqativ yüklüdür. Bu məqamda təhsil aldığım Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunda Xalq şairi Cabir Novruzun tələbələrlə görüşünü xatırladım. Geniş akt zalında keçirilən görüşün aurası da gözəl idi, sual vermək üçün tələbələr mikrofon önündə növbəyə dayanmışdılar. Bir tələbə şairdən "Müqəddəs bıçaqlar" şeirini oxumasını xahiş etdi. Sən demə, şeirin ithaf olunduğu insan, bizim sevimli müəllimimiz, istedadlı cərrah Bəybala Abbasov imiş!.. Əlbəttə, şeir müəllif tərəfindən uğurla ifa olundu, alqışlandı... Baxın, adi bıçaq, elə hər gün mətbəxdə istifadə etdiyimiz, göy-göyərti doğradığımız bıçaq bir əldə ölüm saçır, başqa birinin əlində isə insanı ölümün əlindən qurtarır. Birincini etdiyi işə görə dustaq həyatı gözləyir, ikincinin bıçaq tutan əllərindən öpüb təşəkkür edirlər.

İnsan bütün ömrü boyu yaxşı yaşamaq, maddi ehtiyaclarını yüksək səviyyədə təmin etməyi, başqa sözlə desəm, həyatını gözəlləşdirməyi düşünür və buna çalışır. Amma bəlkə də çoxu heç bilmir ki, həyatımızın gözəlləşməsinə gedən yol fikirlərimizin içərisindən keçir!

Hamımıza tanış olan bir ifadə var: - "Hər günü sonuncu gün kimi yaşa..." Heç səhər yuxudan oyanarkən bircə dəfə özünüzə sual verdinizmi ki, əgər bu gün həyatımda sonuncu gün olsaydı, nə edərdim?!."

Tanış bir film var, adını unutmuşam, ağır xəstə olan insana cəmi bir neçə saatlıq ömrü qaldığı bildirilir. O da bunu eşidən kimi bütün müalicə prosedurlarını buraxıb xəstəxanadan qaçıb gedir. Gedir çoxdan görmək istədiyi, amma gedib görə bilmədiyi köhnə dostunun yanına, sonra ikilikdə daha bir dostunu ziyarət edirlər. Özü də hadisələr gecə saatlarında baş verir. Üçlükdə bəlkə də bir ömür boyu ola bilmədikləri xoşbəxtliyə çatırlar. Azad, quş kimi yüngüldülər... Heç vaxt getmədikləri əyləncə məkanına baş çəkir, heç vaxt etmədikləri, bəlkə də əvvəllər yaşlarına yaraşdırmadıqları kimi rəqs edir, əylənir, zarafatlaşırlar. Hətta kafedə işləyən kasıb və kimsəsiz qızı da əliaçıqlıqları ilə sevindirirlər... Bir sözlə, "Hər gününü son gününmüş kimi yaşa..." prinsipinə tam uyğun bir zaman keçir!..

Hər kəsin içərisində bir başqası var, onu hər adam özü yaradır. Yaratdığı obraz necədirsə, o, özü də elədir. Yəni əgər öz daxilində özünün güclü, bacarıqlı, inamlı obrazını yaratmısansa, gördüyün bütün işlərdə, atdığın bütün addımlarda həmin obrazı təkrarlayacaqsan... və ya əksinə.

"Bir mən var məndən içəri.." - deyirdi Yunis Əmrə...

Beşikdən məzara qədər insan şəkil dəyişir. Daxili "mən"lə zahiri "mən" isə gah mücadilə edir, gah dostlaşır, gah da əməllərinə görə bir-birini tənbeh edirlər. Bir-birinə tamamilə yad gələn vaxtları da olur, lap üz-üzə gəlib tanımadıqları vaxtlar da...

...Tutdu dəli yağış kimi,

Baxdı köhnə tanış kimi.

Köks ötürdü yanlış kimi,

Şəklim məni tanımadı...

Unutma, sənin daxilində yaratdığın "mən" və ya obraz, həyatının qərarlarını verəcək, hərəkətlərinə komanda məhz ondan gələcək. "Xarakter ağıldan yüksəkdir" - deyirdi Emerson. Fikirlərimizi düzgün becərək, güclü xarakter yetişdirək ki, sonda taleyimizdən narazı olmayaq...

Şahnaz ŞAHİN

525-ci qəzet.- 2022.- 17 fevral.-S.14.