"Pandemiyanı yenilənmə dönəmi kimi qəbul etdim"

Tanınmış modelyer Könül Vəlibəyli: "Bu dönəmdə daha gözəl ideyalar, fərqli layihələr, yeni kolleksiyalar ortaya qoydum"

Uzun pandemiya zamanında aktiv fəaliyyətinə ara verməli olan məkanlardan biri də Bakı Milli Geyim Evi idi. Azərbaycanın zəngin geyim mədəniyyətini, ənənələrini illərdir yaşadan və təbliğ edən Bakı Milli Geyim Evinin rəhbəri Könül Vəlibəyli ilə görüşüb fəaliyyətindəki yeniliklərdən və pandemiya şəraitinin gətirdiyi fərqliliklərdən danışdıq:

- Bakı Milli Geyim Evi artıq 14 ildir ki, fəaliyyət göstərir. Milli geyimlərimizi dünyanın hər bir yerində təbliğ edir və tanıdırıq. Bakı Milli Geyim Evinin hazırladığı geyimlər 17-18-19-cu əsrlər Azərbaycanın bütün bölgələrini, eləcə də xanlıqlar dövrünü əhatə edir. Biz bu geyimləri hazırda muzeylərimizdə qorunub saxlanan libaslar, həmçinin, araşdırdığımız kitablar, tarixi filmlərimizdəki bəzi nümunələr əsasında hazırlamışıq. Bakı Milli Geyim Evini yaradanda əsas məqsədimiz o idi ki, tarixi geyimlərimiz rahat əldə edilsin, əlçatan olsun. Biz muzeylərdə şüşə arxasında milli geyimlərimizə hər zaman baxmışıq, tamaşalarda, filmlərdə görmüşük. Amma onu geyinmək, əldə etmək həmişə çətin olub, çünki bunu təmin edəcək geyim evimiz olmayıb. İndi isə Bakı Milli Geyim Evində istər qadın, istərsə də kişi və uşaq geyimləri rahat əldə oluna bilər.

- Özünüz də dəfələrlə vurğulamısınız ki, hər zaman rəqs geyimləriylə milli geyimlər qarışdırılıb. Siz bu yanlışlıqla necə mübarizə aparmısınız?

- Bəli, bizim qarşımıza çıxan əsas problemlərdən biri bu idi. Milli geyimin təbliği məqsədiylə hansısa ziyalı, diplomat xanımlarımıza bunu geyinməyi təklif edəndə deyirdilər, biz rəqqasə deyilik ki, milli geyim geyinək. Bizsə başladıq bunu izah etməyə ki, hər ikisi ayrı-ayrı geyimlərdir. Sadəcə rəqs geyimləri milli geyimlərimiz üzərində hazırlanıb. Əlbəttə, rəqslərimizə çox borcluyuq ki, son yüz ildə bəlkə də milli geyimimizi məhz rəqslərimiz hesabına yaşada və bu günə gətirib çıxara bilmişik. Bəzən rəqs üçün də bizə müraciət edirlər. Onda soruşuram ki, rəqs geyimi istəyirsiz, yoxsa milli geyim? Deyirlər, eyni şey deyil? (gülür) Təbii ki, bunu izah edənə, sübut eliyənə qədər çox çətinliklər çəkmiş, uzun yol getmişik.

- Pandemiya dövrünü Bakı Milli Geyim Evi necə keçirdi?

- Geyim Evimiz yarananda müəyyən mərhələlərdən keçdi. Bu, adətən, qalxan templə getdi. Yəni Bakı Milli Geyim Evini yaratdıq, adını eşitdirdik, dəfilə, sərgilərini keçirtdik, ölkə daxilində və xaricində tanınmağa başladıq, rəsmi qurumlarla işbirliklərimiz yarandı, böyük sənətkarlarımız geyimlərimizlə dünya səhnələrinə çıxdılar. Bizi sevən, qəbul edən, izləyən kütləmiz vardı. 14 il ərzində bütövləşmiş bir mərkəzə çevrilmişdik. Pandemiya ərəfəsində bir neçə ölkədə planlaşdırılmış, günü təyin olunmuş dəfilələrimiz vardı. Birdən-birə pandemiya gəldi. Biz buna hazır deyildik. Çünki qarşımızda çox böyük layihələrimiz vardı. Çox böyük həvəslə bunlara hazırlaşmışdıq. Fikirləşdik, bəlkə pandemiya çox uzun çəkməz, tezliklə bitər və biz də işlərimizə qaldığımız yerdən davam edərik. Ancaq çox təəssüf ki, üç ilə yaxındır davam etməkdədir. Buna baxmayaraq, biz fəaliyyətimizi tam dayandırmadıq. Çünki televiziyalar bayram çəkilişlərini hazırlamalı idi. Kütləvi tədbirlər olmasa da, xalqımız heç olmasa, öz evlərində bayram-əhval ruhiyyəsini yaşaya bilsinlər deyə, biz Novruz bayramında bütün televiziyalara geyimlər verdik. Yəni bütün səhnələri Bakı Milli Geyim Evi bəzədi. Həmçinin, bu dövrdə geyimlərimizin fotosessiyasını etdik, kitab üzərində çalışırıq, xarici ölkələrdə bir neçə səfərdə olduq.

Bakı Milli Geyim Evi olaraq, həm də bildiklərimizi öyrətmək, bu sahədə yeni mütəxəssislər yetişdirmək əzmindəyik. Bu dövrdə moda, geyim, dizayn, kəsim-biçim üzrə onlayn dərslər verməyə başladıq.

Geyim Evimizdə ən çox hazırlanan nümunələrdən biri də Qarabağ geyimləridir. Biz illər boyunca hər zaman Qarabağ geyimlərini hazırlamış, dünyada təbliğ etmişik. Sanki uzun illərdir məhz bu gün üçün hazırlaşırdıq. Şükürlər olsun ki, 44 günlük müharibənin nəticəsi kimi bu gün Qarabağımız, Şuşamız azaddır. Bu qələbədən sonra da boş dayanmadıq, qollarımızı çırmayıb yeni kolleksiya hazırlamağa başladıq. İndi kolleksiyamızda bir-birindən gözəl Qarabağ, Şuşa geyimlərimiz var. Həmçinin, Qarabağın 13 bölgəsinin xalça naxışlarını araqçın üzərində işlədik. Əməkdaşlarımız evdən belə çalışaraq bu kolleksiyamızı tamamladılar. Nəticə olaraq deyim ki, mən pandemiyanı yenilənmə dönəmi kimi qəbul etdim. Bu dönəmdə daha gözəl ideyalar, fərqli layihələr, yeni kolleksiyalar ortaya qoydum.

- Bilirik ki, siz hər il Novruz bayramı ərəfəsində "Ənənədən gələcəyə" adlı dəfilələr keçirirdiniz. Dediyiniz kimi, pandemiyada həmin dəfilə də təxirə düşməli oldu. Bəs bu ildən etibarən yeni dəfilə planınız varmı?

- Əlbəttə, geyimi hazırladıqdan sonra əsas məsələ onu təqdim etməkdir. Çünki biz "Ənənədən gələcəyə" devizi altında ənənələrimizi gələcək nəsillərimizə unutdurmamaq və sevdirmək yoluna çıxmışıq. Həmişə mart ayında Muzey Mərkəzində dəfiləmiz, Dənizkənar Bulvarda sərgimiz olurdu. Orda biz 50-70 milli geyimimizi həm xalqımıza, həm də dövlət rəsmilərinə, cənab Prezidentimizə təqdim edirdik. Bu, bizimçün ayrıca stimul idi. Çox istəyirik ki, bu ənənəmizi davam etdirək. Tədbirlər necə keçiriləcək, bilmirəm, amma bizim də dəfilə və sərgiylə bağlı öz layihəmiz var. Milli Geyim Evi olaraq, hər il, adətən, Novruz bayramı ərəfəsində, bayram çərşənbələrində çalışmışıq. Amma bu il bizim "Şuşa İli"mizdir. Buna görə də bizim sərgilərimiz, layihələrimiz il boyunca davam edəcək. Bu ilə çox ciddi şəkildə hazırlaşmışıq. İlin sonuna kimi, bəlkə də hər ay yeni-yeni layihələrimizlə bizi sevənlərin görüşünə gələcəyik.

- Belə başa düşdüm ki, bu il siz də fəaliyyətinizi Şuşaya həsr edəcəksiniz. Bəs kolleksiyanızda Şuşa nə kimi rol oynayır?

- Şuşa və Qarabağ geyimləri bizim kolleksiyamızın içərisində ən çox sevilən və ən çox müraciət olunan geyimlərdən olub. Bu il isə Bakı Milli Geyim Evi üçün də "Şuşa İli" elan etmişik. Əvvəlki dəfilələrimizdə 5-10 geyim Şuşa, Qarabağ bölgəsinə aid olurdusa, bu il 40-a yaxın geyimi sırf bu bölgəmizə həsr etmişik.

- Bu zəngin proqramınızda, layihələrinizdə sizə dəstək olan qurumlar varmı?

- Bakı Milli Geyim Evi hər zaman əməkdaşlığa açıq bir məkan olub. Bizə müraciət edən kimsəni burdan geyimsiz yola salmamışıq. İstər fərdi şəxslər, istərsə də, qurumlarımız bizdən geyim istəyəndə canla-başla onları gözəl geyimlərimizlə təmin etmişik. Əməkdaşlıq elə bir şeydir ki, gərək onu hər zaman canlı tutasan. Bu layihələrimizlə bağlı bir sıra qurumlarımıza məktublar ünvanlamışıq. Bir işi tək təqdim etmək çox çətindir. Necə deyərlər, güc birlikdədir. Təbii ki, bu işləri daha gözəl, Azərbaycan mədəniyyətinə, milli geyim ənənələrinə yaraşan səviyyədə təqdim etmək üçün bizə də dəstək lazımdır. Ümid edirəm ki, müraciət etdiyimiz qurumlar bizə müsbət cavab verəcək və bizimlə əməkdaşlıq edəcəklər. Çünki bu, təkcə bizim deyil, çoxəsrlik mədəniyyətimizin təqdimatıdır. Kolleksiyamız hazırdır. Ehtiyacımız olan tək şey təşkilatçılıq məsələlərində dəstəkdir.

- Şuşa kolleksiyasını hazırlamısınız. Bəs onu Şuşada təqdim etmək kimi bir plan düşünmüsünüz?

- Elə bir arzum var. Ən böyük arzularımdan biridir ki, Şuşada-Cıdır düzündə milli geyimlərimizin dəfiləsini keçirək. Ancaq özümdən öncə geyimlərimiz artıq gedib Şuşaya. Müxtəlif sənətçilərimiz Şuşada keçirilən dövlət tədbirlərində səhnəyə məhz Bakı Milli Geyim Evinin hazırladığı geyimlərlə çıxıblar. İlk dəfə geyimimizi Şuşada görəndə ağlamışdım. Onda Türkiyədə idim. Təsadüfən televizorda gördüm ki, Şuşada keçirilən konsertdə bir sənətçimiz bizim geyimdədir. Çox duyğulanmış və qürurlanmışdım. Ondan sonra da dəfələrlə Qarabağa səfərə gedən sənətçilərimiz geyim üçün müraciət ediblər mənə. Biz də sevə-sevə geyimlərimizi təqdim etmişik. Elə iki gün öncə Şuşaya yola düşən bir sənətçimiz mərkəzimizə gəldi və Şuşa kolleksiyamızdan geyimlər seçib götürdü. İnşallah, ayrıca olaraq, Şuşada dəfilə keçirtmək bizə qismət olar.

- Könül xanım, 14 illik yola nəzər salsaq, Bakı Milli Geyim Evi 14 il öncə qarşısına qoyduğu missiyaya nə qədər çatıb?

- Bizim missiyamız milli geyimlərimizi tanıtmaq və yaşatmaq idi. Şükür ki, artıq hər kəs bizi tanıyır. Həm tanıyır, həm də sevir, hörmət göstərir. Mənimçün ən önəmli də budur. Təbii ki, istədiyim hər şeyə nail olmuşam demək, həyat bitdi deməkdir. Görmək istədiyim, həyata keçirməyi arzuladığım yeni-yeni layihələr, çox gözəl ideyalar var. Bəli, əsas odur ki, biz həvəskarlıqdan peşəkarlığa keçmişik. Artıq peşəkar mərkəz olaraq əməkdaşlıq etdiklərimiz də dövlət qurumlarıdır, peşəkarlardır. Bizi seçənlər də tanınmış sənətkarlarımız, Xalq artistlərimiz, dövlət adamlarımız, səfirlərimizdir ki, geyimlərimizi fəxrlə geyinib dünyada çıxış edirlər. Bu baxımdan, bəli, istədiyim oldu.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2022.- 19 fevral.- S.18.