Akademik İsa Həbibbəyli: "Naxçıvan planlı, sistemli şəhərsalmaya görə ölkəmizdə bir nümunə ola bilər"

Ötən bazar günü heç zaman yaddaşımdan silinməyən və bir ömür fəxarət hissi ilə xatırlayacağım əlamətdar gün idi mənim üçün. Həmin gündən bir gün əvvəl axşam baş redaktorumuz zəng edərək akademik İsa Həbibbəyli və Azərbaycanın görkəmli ziyalılarının Naxçıvanda mənəvi istirahətdə olduqlarını dedikdə ailəmlə birlikdə bir neçə gündür, bazar günü üçün qərarlaşdırdığımız planı anında düşüncəmdə ləğv etdim. Çünki Azərbaycanın dəyərli, görkəmli, sayılıb-seçilən ziyalıları ilə görüşüb, söhbət etmək mənim üçün çox əhəmiyyətli və son dərəcə qürurverici olacaqdı.

Ziyalıların "Saat meydanı" turistik istirahət mərkəzində olduğundan məlumatlı idim deyə səhər saat 8-dən artıq orada səbirsizliklə qonaqlarla görüşməyi gözləyirdim. Birdən mehmanxananın foyesində "525-ci qəzet"in baş redaktoru Rəşad Məcidi gördüm. Sevinc və həyəcanla ona yaxınlaşıb özümü təqdim etdim. Maraqlı həmsöhbət olan dəyərli qələm sahibimizin diyarımızla bağlı fikirləri qeyri-adi qürur hissi doğurdu:

"Naxçıvana budəfəki gəlişimiz qeyri-rəsmi bir səfər idi. AMEA-nın vitse prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anar, Rəssamlar İttifaqının sədri, Xalq rəssamı Fərhad Xəlilov, Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq artisti Fərhad Bədəlbəyli və mənim iştirak etdiyim tədbirlərin birində İsa müəllim təklif etdi ki, Batabatın ən gözəl çağıdır, gedək Naxçıvana təbiətlə tanış olaq... Əvvəlcə Ulu öndərin abidəsinə gül dəstəsi qoyduq. Heydər Əliyev Muzeyində dövlətimizin qurucusu, memarı, görkəmli dövlət xadiminin həyat və fəaliyyətini təbliğ edən eksponatlarla tanış olduq. Heydər Əliyevin məktəbli olarkən çəkdiyi rəsmlər Fərhad Xəlilovun marağına səbəb oldu. Həmin rəsmlər də orada eksponat kimi nümayiş olunurdu. Müşahidə etdim ki, Fərhad Xəlilov şəkillərlə bağlı məlumatları çox maraqla dinlədi və həmin şəkillərin bir neçə fotonüsxəsini götürdü.

Bu görüşlərdən sonra biz Batabata yola düşdük. Son illərdə iki dəfə jurnalistlərlə birlikdə Naxçıvana gəlmişik. Burada iqtisadyönümlü müəssisələrdə, qəzetdə, televiziyada da olmuşuq. Naxçıvan haqqında əyani məlumatım var idi. Bu diyara hər gələndə buradakı yaxşı mənada dəyişikliklərin şahidi oluruq. Batabatın ən gözəl vaxtında xoş təbiət mənzərələri, o yerlərin tarixi ziyalı dostlarımda böyük maraq doğurdu. Qısa bir müddət ərzində gəzintidən böyük zövq aldıq. Xüsusilə onu qeyd etmək istərdim ki, Naxçıvana əvvəlki səfərlərimdə də bu diyarın yollarının abadlığı məni heyrətləndirib. Bu, həqiqətən də, müsbət haldır. Vaxtilə deyirdilər ki, Naxçıvandan Batabata bir neçə saata gedirlər, ancaq indi həmin yolla Batabata getmək vaxt etibarilə dəfələrlə azalıb. Biz orada sadə kənd adamlarıyla, arı təsərrüfatçıları, həmçinin, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olanlarla söhbət etdik, onların fikirləri mənim üçün çox maraqlı idi. Hər biri gün-güzəranından ürəkdolusu danışdı. Bu, doğrudan da, böyük xoşbəxtlikdir. Batabatın bumbuz bulaqlarından su içdik. İsa müəllimin təqdimatında Naxçıvanın tarixi, təbiəti bizdə bu diyara qarşı daha böyük heyranlıq doğurdu. Qısa bir səfər olsa da, mənəvi zəngin anlar yaşadıq, Naxçıvanın gözəlliklərindən böyük zövq aldıq".

Rəşad Məcidə dəyərli müsahibə üçün təşəkkür edib, digər ziyalıları necə görə biləcəyim haqqında məlumat almaq istəyərkən akademik İsa Həbibbəyli mehmanxananın foyesinə daxil oldu. O an nə qədər böyük sevinc hissi yaşadığımı sözlə ifadə edə bilmərəm. Cəld ayağa qalxıb, İsa müəllimə yaxınlaşdım. Özümü təqdim etdikdən sonra Naxçıvanla bağlı budəfəki səfər təəssüratlarını bizimlə bölüşməyini xahiş etdim. Özünəxas şəkildə və hərzamankı səmimiyyətilə "böyük məmnuniyyətlə", - dedi: "Əvvəla, onu qeyd etmək istəyirəm ki, Naxçıvana iki aydan gec olmayaraq gəlirəm. Amma tez-tez gəlməyimə baxmayaraq, Naxçıvanda yeniliklər görürəm. Naxçıvan daim yeniləşir və inkişaf edir. Azərbaycanın görkəmli ziyalıları ilə budəfəki səfərimdə onlara yenilikləri göstərərkən bir daha yəqin etdim ki, yeniliklər mən gördüklərimdən də çoxdur. Bu dəyişiklikləri mən hava limanından başlayaraq gördüm. Orada yeni tikintilər aparılıb, strukturda fərqliliklər gördüm. Hava limanından şəhərə doğru yol alarkən Naxçıvançayın kənarında tikilən "Möminə xatın" mehmanxanası diqqətimi çəkdi. Bu tikili ilk baxışda Möminə xatın türbəsinin quruluşunu əks etdirir. Azərbaycanın görkəmli ziyalılarının Naxçıvandakı bu inkişafı görməsi və qiymətləndirməsi bu torpağın övladı kimi mənim üçün son dərəcədə sevincli və əhəmiyyətli idi. Onu da qeyd edim ki, Naxçıvanda inkişaf həm sistemli, planlı şəkildə gedir, həm də yüksək keyfiyyətlə həyata keçirilir.

Düşünürəm ki, Naxçıvan planlı, sistemli şəhərsalmaya görə ölkəmizdə bir nümunə ola bilər. Yaddaqalan və xoş bir xatirəyə çevrilən dünənki Batabat səfərlərimizdən də danışmaq istərdim. Batabatın elə vaxtı idi ki, orada təbiətin bütün gül-çiçəkləri açmışdı. Bu, təxminən, iyunun sonları, iyulun əvvəlləri baş verir. Mən də bu torpaqda yaşayan, bu diyardan çıxan bir ziyalı kimi bilirdim ki, Batabatın indiki mövcud gözəlliyi, xüsusilə yaradıcı insanları vəcdə gətirməyə bilməz. Bu məkan şah gözəlliyi ilə bizim zövqümüzü oxşadı. Onu da deyim ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun həyata keçirdiyi tədbirlər sayəsində Batabat indi Naxçıvan üçün təkcə turizm məkanı deyil, həm də böyük tədbirlərin keçirildiyi mərkəzə çevrilib. Bundan əvvəl mən mətbuatda oxudum ki, Batabat yaylağında bayramlar münasibətilə konsert proqramlarının təşkil edilməsi ənənə halını alıb. Açıq havada keçirilən bu mədəniyyət tədbirləri böyük əhəmiyyətə malikdir, ona görə ki, turizm tərəfdən diqqəti Batabata yönəltmək daha əlverişlidir. Dünən biz Azərbaycanın digər yerlərindən, xüsusilə də Bakı şəhərindən insanların Batabata axışdığını gördük, bu, sevindirici haldır. Düşünürəm ki, Batabat yaxın dövrdə Azərbaycanın ən cəlbedici turizm mərkəzindən biri olacaq. Naxçıvan şəhəri ilə Batabat arasındakı havanın temperatur fərqi 12-15 dərəcədir. Yarım saat ərzində 35 dərəcə isti iqlimdən 15 dərəcə sərin iqlimə keçmək yay mövsümündə bir möcüzədir. Ümumiyyətlə, 11 iqlimin 7-si Naxçıvanda var, Arazqırağından Batabata qədər gedən 60 kilometr məsafədə 7 iqlimi müşahidə etmək olar. Məsələn, Şərurda artıq göycə sovuşub, Biçənəkdə amma hələ göycə yetişməyib. Ona görə də Naxçıvanda qısa məsafədə 7 iqlimin şahidi olmaq elə buradakı turizm potensialının zənginliyindən xəbər verir. Naxçıvanın gözəlliklərini bütün dünyaya göstərmək lazımdır.

Dünyanın çox sayda ölkələrində olmuşam, çoxlu gözəlliklər görmüşəm, Batabatda gördüyüm gözəlliyi dünyanın heç bir yerində görməmişəm, Batabatı Naxçıvanın bir buketi kimi bütün dünyaya göstərmək lazımdır. Mən Naxçıvandakı sistemli, planlı, yüksək memarlıq keyfiyyətinə malik olan inkişafı dünyada çox az müşahidə etmişəm. Naxçıvan yüksək keyfiyyətlə və zövqlə qurulub tikilir, böyüyür, inkişaf edir, turizm imkanları genişlənir, Naxçıvan dünyaya açılan qapıdır. Bildiyiniz kimi, Zəngəzur dəhlizinin, Bakı-Tbilisi-Qars, Qars-İqdır-Sədərək-Naxçıvan dəmir yollarının açılması gözlənilir. Mətbuatda oxudum ki, Naxçıvan-Məşhəd dəmir yolu qatarı bərpa olunacaq. Bütün bunlar Naxçıvanı tranzit mərkəzə çevirəcək. Ən qədim klassik təlimdə renosans - intibahın baş verməsi üçün zəruri olan şərtlərdən biri məkanın tranzit mərkəz olmasıdır. Bu, həmin yerə iqtisadi və mədəni inkişaf gətirir. Müstəqillik illərində də aparılan dövlət siyasəti nəticəsində Naxçıvan yeni böyük intibah diyarına çevrilib. Zəngəzur dəhlizinin açılması isə Naxçıvanın daha da böyük intibaha qovuşmasında, həm iqtisadi, həm mədəni inkişafının güclənməsində, həm də turizm potensialının genişlənməsində böyük rol oynayacaq. Fəxr edirəm ki, doğulduğum belə bir gözəl diyarı mənimlə gələn görkəmli ziyalılarımız da gördülər".

Burada olarkən Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq artisti Fərhad Bədəlbəyli ilə də həmsöhbət olmaq imkanı qazandıq: "Naxçıvana səfərimdən çox illər keçib. Budəfəki gəlişimdə çox təəccübləndim. Etiraf edim ki, Naxçıvanı tanımadım, elə bildim ki, Avropaya gəlmişəm. Ancaq bir şərtlə, Avropada belə təmizlik yoxdur. Nə Parisdə, nə Londonda, nə də başqa şəhərlərdə. Naxçıvan dünyada nümunəvi şəhər olmalıdır. Bütün dünya üçün. Bakı üçün də, London üçün də, Paris üçün də... Hər şey çox böyük zövqlə qurulub. Baxın elə bu mehmanxana. Memarlıq cəhətdən ən yüksək səviyyədədir. Bütün tikililərdə milli ruh var. Düşünürəm ki, Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra buraya çoxlu turistlər səfər edəcək. Sizi inandırım ki, dünyanın hər yerindən Naxçıvana insanlar axışacaq.

Dünən Batabatda Zorbulaqdan nə qədər su içdik, doya bilmədik. Musiqisi Elza İbrahimovaya məxsus "Ey Vətən" mahnısında deyildiyi kimi: "Dağlarına düşən şehdən, çöllərinə əsən mehdən doya bilmirəm, ey Vətən..." Doya bilmirdim Batabatdan. İsa müəllimlə hər dəfə Bakıda tədbirlərdə görüşərkən deyirdim, İsa müəllim, Batabatın Zorbulağının suyundan içmək istəyirəm. Nəhayət, arzularım həyata keçdi. Batabatdakı Üzən ada, zəngin gül-çiçək, tər-təmiz hava qədər Zorbulağın suyu da ecazkardır, ləzizdir. İnsan içdikcə içmək istəyir. Ümumiyyətlə, dünyada nə qədər möcüzə varsa, Batabat da onların sırasındadır. Oradakı çiçəklər o qədər gözəl idi ki, insan toxunmağa qıymırdı. Batabatın ən gözəl vaxtında gəlmişdik bura. Hava çox gözəl idi. Birdən-birə yağış yağdı, gün çıxdı, çən gəldi, yenidən yağış yağdı. Bir gün içində biz orada bir neçə iqlimi müşahidə etdik. Sanki Batabatda bütün gözəlliklərin şahidi olaq deyə, orada hər şey proqramlanmışdı.

Bir məqamı da diqqətinizə çatdırmaq istərdim ki, dünən mən sürücülərə fikir verdim, necə diqqətlə, necə mədəniyyətlə sərnişinlərlə rəftar edirlər. Hamısı da eyni rəngli taksidə, eyni geyimdə. Təsəvvür edə bilirsiniz, buradakı taksi sürücüləri belə nizam-intizamı qoruyur. Bir yerdə ki nizam-intizam var, orada mədəniyyət var. Bu, çox vacibdir, böyük mədəniyyətdir. Mən xoşbəxtəm ki, Naxçıvanı 10 il sonra bu görkəmdə, bu simada gördüm.

Muxtar Respublikada mədəniyyətə, milli dəyərlərimizə, sənət adamlarına göstərilən dövlət qayğısından kifayət qədər xəbərdarıq. Ümidvaram ki, tez bir zamanda Bakıdan Naxçıvana mədəniyyət kollektivlərinin, incəsənət xadimlərinin qastrolları təşkil olunacaq. Bu, məni bir mədəniyyət adamı kimi qəlbən çox sevindirər. Çünki Naxçıvan mədəniyyəti daim yaşamalıdır, mədəniyyət həyatı daim inkişaf etməli, daha da zəngin olmalıdır".

Çox keçmədi ki, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anar da ziyalıların bir araya yığışdığı foyeyə gəldi. Onunla da söhbətimiz yaddaqalan oldu: "Naxçıvan Azərbaycanın dilbər guşəsidir. Qədim tarixi olan, böyük insanlar yetirən bir diyardır. Ona görə də buraya hər dəfə gələndə biz elə bil müqəddəs torpağa gəlirik. Bu dəfə görkəmli akademik İsa Həbibbəylinin dəvətilə ziyalı dostlarımızla birlikdə Naxçıvana gəldik. Batabatda olduq, buz bulaqlarından içdik. Sonuncu dəfə ssenarisini yazdığım "Cavid ömrü" filminin təqdimatı zamanı Naxçıvanda olmuşam. Onu deyim ki, həmin vaxtdan indiyə qədər Naxçıvanda böyük dəyişikliklər baş verib. Küçələr, yollar abadlaşıb, binalar yeni görkəm alıb. İnsan bunları görəndə könlü açılır".

Azərbaycan Respublikasının Xalq rəssamı, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri Fərhad Xəlilov da məmnuniyyətlə söhbətə qoşuldu: "Naxçıvanla bağlı mənim təəssüratlarım 1953-cü ildən başlayır, yazsanız, qəzetə sığmaz. Ona görə də istərdim ki, budəfəki səfərimizdən danışım. Naxçıvana tez-tez gəlirəm. Hər dəfə gələndə buradakı dəyişikliklərin şahidi oluram. Naxçıvanda inkişaf yüksək sürətlə gedir. Qaldı ki, Naxçıvanın təbiətinə bir rəssam üçün bu mənzərələr əsl ilham mənbəyidir. Hər dəfə gələndə bu torpaq elə bir doğmalıq bəxş edir ki insana, elə hiss edirsən, qalacaqsan Naxçıvanda, heç getməyəcəksən. Adamı heyran edir, məftun edir bu gözəlliklər özünə... Burada fəaliyyət göstərən Rəssamlar Birliyinin gördüyü uğurlu işlərlə bağlı da fikirlərimi sizinlə paylaşmaq istərdim. Birlikdə fəaliyyət göstərən rəssamlar ölkə əhəmiyyətli tədbirlərdə çox fəal iştirak edirlər. Burada çox yaxşı rəssamlar yetişib. Xüsusilə də gənc rəssamlar çox istedadlıdırlar. Ümumiyyətlə, hansı tərəfdən baxırsan bax, hər şey çox yaxşıdır bu diyarda. Bu uğurlar insanı sevindirir.

Batabat isə deyə bilərəm ki, bir rəssam fırçasına ruh verib, canlandıracaq gözəllikdədir. O yerdə insanın yaradıcılığı daha da coşub, daşır. Bir sözlə, Batabat Allahın Naxçıvana bəxş etdiyi bir ərməğandır".

...Bəli, Azərbaycanın görkəmli, sayılıb-seçilən ziyalıları ilə bir araya gələ bilməyin, onlar həmsöhbət olmanın sevinc, qürur və xoşbəxtlik hissini, ancaq bir jurnalist duya bilər. Nə qədər yazsam da, bilirəm ki, bu hissi heç bir sözlə ifadə edə bilməyəcəyəm. Hər bir jurnalist həmkarıma bu hissləri yaşamağı arzu edirəm. Son olaraq qısa vaxt ərzində zaman ayırıb, Naxçıvanla bağlı xoş təəssüratlarını "Şərq qapısı" qəzeti ilə paylaşdıqları üçün dəyərli ziyalılarımıza minnətdarlığımı bildirirəm.

Gülcamal TAHİROVA,

"Şərq qapısı" qəzeti

525-ci qəzet .- 2022.- 6 iyul.- S.14;15.