Məktəbəqədər təhsil
müəssisələrinə qəbulda əsaslı və səmərəli
yeniliklər
İyulun
18-dən etibarən 2022-2023-cü tədris ili
üçün məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə
(uşaq bağçaları) uşaqların qəbulu prosesinə
start verilib.
Proses
sentyabrın 14-dək davam edəcək. Uşaqların
qəbulu "Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə
elektron sənəd qəbulu sistemi" (www.bq.edu.az) vasitəsilə
həyata keçiriləcək. Belə
ki, valideynlər sistem üzərində qeyd edilən tarix və
saatdan etibarən elektron kabinet yaratmaq imkanı əldə edəcəklər.
İyulun 22-dən Mərkəzi Aran Regional Təhsil
İdarəsinin tabeliyində olan şəhər və
rayonlar üzrə (Mingəçevir, Ağdaş,
Göyçay, Kürdəmir, Ucar, Yevlax, Zərdab), iyulun
26-dan Bakı şəhəri, avqustun 2-dən isə ölkə
üzrə bütün valideynlər uşaqların məktəbəqədər
təhsil müəssisələrinə qəbulu ilə
bağlı növbəyə yazıla biləcəklər.
Valideyn (qanuni nümayəndə) tərəfindən
yerləşdirilmiş növbələr 1 ay müddətində
boş yerlər olduğu halda sorğuya çevriləcək. Valideyn (qanuni
nümayəndə) sorğusu qəbul edildikdən sonra 15
gün ərzində sənədləri müvafiq müəssisəyə
təqdim etməlidir, əks təqdirdə sorğu sistem tərəfindən
silinəcək və növbəli şəkildə başqa
uşağın qəbulu aparılacaq.
Təhsil
Nazirliyindən verilən məlumata əsasən, elektron qəbul
sistemi 15-21 sentyabr 2022-ci il tarixlərində
qrupların komplektləşdirilməsi səbəbindən
müvəqqəti dayandırılacaq. Komplektləşmə
prosesi bitdikdən sonra uşaqların məktəbəqədər
təhsil müəssisələrində boş yerlərə
qəbulu ilboyu davam edəcək.
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə
uşaqların qəbulu zamanı valideyn digər dildə tədris
aparılan bölməni və müəssisəni seçərək
növbəyə yazıla bilər. Bağçalara qəbul
zamanı ümumilikdə valideynlər maksimum 3 məktəbəqədər
təhsil müəssisəsini seçərək növbəyə
yazıla bilər. Növbələrdən
hər hansı biri sistem tərəfindən təsdiqlənərək
sorğuya çevrilərsə, uşağın digər məktəbəqədər
təhsil müəssisələrinə olan növbələri
silinəcək. Bundan başqa, valideyn
şəxsi kabinetə daxil olaraq yerləşdirilmiş
sorğunu silib digər seçdiyi məktəbəqədər
təhsil müəssisəsinə növbəyə yazıla
bilər.
Valideyn məktəbəqədər təhsil müəssisəsi
tərəfindən sistemdə təsdiq vurulduqdan sonra
sorğusunu ləğv edə bilməz. Yalnız məktəbəqədər
təhsil müəssisəsi tərəfindən sistemdə
imtina düyməsi vurulduğu halda başqa məktəbəqədər
təhsil müəssisəsi seçimi edə bilər.
Məlumatda qeyd olunub ki, bəzi kateqoriyadan olan
uşaqların qəbulu üzrə üstünlük
hüquqları təmin olunacaq. Bunlar şəhid ailələrinin,
Qarabağ müharibəsi iştirakçılarının və
əlillərinin övladları, tək işləyən
valideynlərin övladları,
I və II qrup əlillərin övladları, hərbi xidmətdə olan valideynlərin
övladları, təhsilalan anaların
övladları,
çoxuşaqlı ailələrdən olan uşaqlar,
qəyyumluqda olan uşaqlardır.
Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri
Günel Səfərovanın dediyinə görə,
bağçalara qəbulun elektronlaşdırılması
insan faktorunu aradan qaldırır. Bu da bağçalara uşaqların
qəbul olunmasında hər kəsə bərabər imkanlar
yaradacaq: "Bağçalara qəbul
zamanı yaradılan süni maneələr erkən yaşda
uşaqların təhsilə cəlb olunmasına mane
yaradırdı. Uşaq bağçalarına qəbulda
neqativ amillər olduğu danılmaz fakt idi.
Uşaqların kimlərinsə tapşırığı ilə
bağçaya götürülməsi, yaxud da pul verəndə
bağçada uşaq üçün yerin olması kimi
faktların olmasını heç kəs dana
bilməzdi. Belə hallar da uşaqların
bağçalara qəbulunda ayrıseçkilik
yaradırdı. İqtisadi və sosial vəziyyətinə
görə bəzi uşaqlar bağçaya qəbul
olunmurdular. Hesab edirəm ki, uşaq
bağçalarına qəbulun
elektronlaşdırılması rüşvət faktorunun
qarşısını alacaq".
Təhsil
Nazirliyinin Ümumi və məktəbəqədər təhsilin
təşkili və idarəolunması şöbəsinin müdiri Elnur Əliyev deyir ki, məktəbəqədər
təhsil müəssisələrinə tərbiyəçi
qəbulu da müəllimlərin işə qəbulu sistemi ilə
aparılacaq: "Mövcud qanunvericiliyə görə, ali təhsilli
ibtidai sinif müəllimi də bağçada işləyə
bilər. Bu il ilk dəfə Təhsil Nazirliyinin
tabeliyində olan dövlət uşaq bağçalarında
vakant olan tərbiyəçi və müdirlər
üçün namizədlər müsabiqədə
iştirak edərək yerləri qazana bilərlər".
Şöbə
müdirinin sözlərinə görə, özəl
bağçalarda işləmək istəyənlər
birbaşa həmin müəssisəyə müraciət edərək
işə düzələ bilərlər: "Biz həmin
bağçaların fəaliyyətinə qarışa bilmərik".
Elnur Əliyev bildirib ki, hazırda bağçalarda məktəbəhazırlıq
qrupları bütün uşaqların məktəbəhazırlıq
keçməsinə imkan vermir. Təhsil Nazirliyi istəyir
ki, 5 yaşı olan bütün uşaqlar məktəbəhazırlıq
keçsin. Bağçalarda da, məktəblərdə
də məktəbəhazırlıq qrupları var.
Nazirlik rəsmisi uşaqların bağça
yaşının əvvələ alınması ilə
bağlı məsələyə aydınlıq gətirib. O qeyd edib ki, Məktəbəqədər
təhsil haqqında qanun var: "Orada qəbul qaydaları
Nazirlər Kabineti tərəfindən qəbul olunub, yaş
qrupları haqda məlumat var. Qaydalarda həm körpələr
evi uşaq bağçasına, həm də uşaq
bağçalarına hansı yaşda uşaqların qəbul
edildiyi qeyd edilib. Orada bağça
yaşının əvvələ alınması ilə
bağlı hər hansı məlumat yoxdur".
Şöbə
müdiri vurğulayıb ki, bağçalar Nazirliyin
balansına az müddətdir verilib:
"Bu səbəbdən hazırda araşdırma mərhələsindəyik.
İnanıram ki, gələcəkdə
hansı ərazilərdə yeni bağça inşasına
ehtiyac olarsa, bu barədə təkliflər verilə bilər".
Onun
sözlərinə görə, Təhsil Nazirliyi tərəfindən
məktəbəqədər təhsil müəssisələrində
aparılmış monitorinq nəticəsində 11 nəfər
bağça müdiri tutduğu vəzifədən azad
edilib: "Belə ki, Tərtər rayonunda yerləşən
Qazyan kənd körpələr evi-uşaq
bağçası, Hacıqərvənd kənd körpələr
evi-uşaq bağçası, Bəyimsarov kənd körpələr
evi-uşaq bağçası, Hüsənli kənd körpələr
evi-uşaq bağçası və Qarağacı kənd
körpələr evi-uşaq bağçası, həmçinin,
Saatlı rayonu Şirinbəy kənd körpələr
evi-uşaq bağçası, Ucar rayonunda yerləşən
Yuxarı Şilyan kənd körpələr evi-uşaq
bağçası və Qarabörk kənd 2 nömrəli
körpələr evi-uşaq bağçası, Qax rayonu
Meşəbaş kənd 38 nömrəli uşaq
bağçası, Lerik rayonunda yerləşən Qosmalian kənd
körpələr evi-uşaq bağçası və Hamarat
kənd uşaq bağçasının müdirləri ilə
bağlanmış əmək müqaviləsinə xitam
verilib. Monitorinq zamanı sözügedən
müəssisələrdə ərzaq təminatı, ərzaq
və mətbəxin saxlanılma vəziyyəti, tədris vəsaitlərinin
təminatı, uşaqların davamiyyətinin təşkili,
sənədləşmənin aparılması, sanitar-gigiyena
qaydalarına əməl olunması və digər sahələrdə
ciddi nöqsan və çatışmazlıqlar aşkar
olunub".
Aparılmış
yoxlamalar nəticəsində bundan əvvəl 11 nəfər
məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin
müdiri işində yol verdiyi nöqsanlara görə, 30 nəfər
məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin
müdiri isə çalışmanın yaş həddinə
çatdığı üçün tutduğu vəzifədən
azad olunub.
Xatırladaq ki, ötən ilin dekabrında Prezident
İlham Əliyev dövlət məktəbəqədər təhsil
sistemində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi
haqqında sərəncam imzalayıb. Sərəncamla yerli icra hakimiyyəti
orqanlarının (Bakı şəhəri üzrə
Bakı şəhər İcra Hakimiyyətinin, Gəncə
şəhəri üzrə Gəncə Şəhər
İcra Hakimiyyətinin) tabeliyində olan dövlət məktəbəqədər
təhsil müəssisələri (uşaq evləri istisna
olmaqla) Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verilib.
Təhsil eksperti Kamran Əsədovun sözlərinə
görə, uşaq bağçalarının 10 ildən
sonra Təhsil Nazirliyinin balansına qaytarılması vacib idi. Çünki uşaq
bağçaları yerli icra hakimiyyətlərinin
balansında olduğu bu 10 il müddətində
rüşvət, korrupsiya ocağına çevrilmişdi:
"Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin
uşaq bağçalarına verilməsi ilə
bağçalardan ərzaq oğurlanması, mənimsənilməsi
halları da aradan qalxacaq. Məsələn, Təhsil Nazirliyinin
balansındakı internat tipli müəssisələrin ərzaqla
təminatında həmişə şəffaflıq nəzərə
çarpıb. Bu müsbət halı artıq
nazirliyin tabeliyinə verilən uşaq bağçalarında
da görəcəyik".
Təhsil
eksperti bildirib ki, uşaq bağçalarının Təhsil
Nazirliyinin balansına verilməsi nazirliyə hər il birinci sinfə qəbul ediləcək
şagirdlərlə bağlı düzgün proqnoz verməyə,
öncədən məlumat əldə etməyə imkan
yaradacaq: "Nazirlik biləcək ki, gələn il
bağçadan 1-ci sinfə nə qədər uşaq gələcək.
Plan da bu rəqəmlər üzərində
qurulacaq. Bundan əlavə, məktəbəqədər
uşaq müəssisələri haqqında zəruri
informasiyalar bağçaların proqramına salınacaq.
Elə dəyərlər sistemi və biliklər
var ki, onlar ibtidai pillədə yox, bağçada öyrədilməlidir.
Bu, vahidlik prinsipidir. Nəticədə
ibtidai siniflərdə dərs yükü azalacaq".
Digər ciddi problem isə uşaq bağçalarında ixtisaslı kadrların azlığıdır. Belə ki, indi bağçalarda təkcə nəinki orta ixtisaslı deyil, həm də hətta ali təhsilli kadrlara ehtiyac var. Çünki bağçalarda işləyənlər arasında ali təhsili olmayanlar, orta məktəbi bitirənlər kifayət qədərdir. Kamran Əsədov bildirib ki, bağçaların yerli icra hakimiyyətlərindən alınıb nazirliyə verilməsi bu problemi də həll edəcək: "Artıq məktəblərdə təhsilsiz şəxslər müəllim işləyə bilməyəcəklər. Bu isə bağçalarda məktəbəhazırlıq səviyyəsini yüksəldəcək mühüm amildir".
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet 2022.- 20 iyul.- S.9.