"Ürəklə oynamaq olmaz..."

Davud Nəsib - 80

Azərbaycan ədəbiyyatı 70-ci illərdə pərvaz edən qələm sahiblərinin yaradıcılıq məsuliyyətini xalq yazı təfəkkürü ilə cilalayıb. Bunu gərək səmimiyyətlə etiraf edək. Buna görə o illərdə yazıb-yaradanların bədii düşüncəsində və ədəbi fövqündə məhz həmin nüanslar diqqət çəkməkdədir. Erkən yaşlarından şeirə maraq göstərmiş Davud Nəsib yaradıcılığını da elə bu proseslə səciyyələndirmək olar.

Bildiyimiz kimi, 1942-ci il avqustun 25-də Qazax şəhərində anadan olmuş Davud Nəsib ədəbi fəaliyyətə 1956-cı ildə, Qazax rayonunda çıxan "Qalibiyyət bayrağı" adlı qəzetdə dərc edilən "Mənim doğma çayım - mənim Kür çayım" adlı ilk şeiri ilə başlamışdı. O vaxtdan fəal poetik yaradıcılıqla məşğul olmuş, sonrakı illərdə bədii tərcümələr də etmiş, macar şairi Mikloş Radnotinin şeirlər kitabını dilimizə çevirmişdi. Onun özünün də rus dilində - Moskvadakı "Sovetski pisatel" nəşriyyatı tərəfındən "Anama məktublar" (1974), "Ocaq daşları" (1981) şeirlər kitabı çap olunub.

Şairin "Ürəklə oynamaq olmaz" şeiri həyatın ritmini tutmaqda çətinlik çəkən insanlar üçün bir növ, köməkçi vasitədir:

Fikrini bilmirəm, - qəlbimdə yatır.

Hicranın qəlbimi yaman göynədir.

Əgər sevirsənsə, sevgi başqadır,

Əgər sevməyirsən, bu oyun nədir?

Göründüyü kimi, burada həyat və insan münasibətlərinin qabarıq mündəricəsi var; taledən asılılıq acısı yaşayan fərd bu şeirdə öz yolunu düzgün görə və tapa bilər.

"Bir qız ağlayır" şeirində də müəllif bu poetik zərurəti eyni zəmində xarakterizə edib:

Qılınctək qınından sıyrılır gecə,

Nə vaxt ki, gün kimi məhəbbət batır.

Hər insan qəlbində sakit, gizlicə

Qıvrıla-qıvrıla bir sevgi yatır.

...Deyirlər, tutulur sevənin gözü,

Sinədə bir ürək coşur, çağlayır.

Qoymur ağlamağa kişilik bizi,

Ağlayır, hardasa bir qız ağlayır.

Bu şeirdə də oxucu öz qəlbinin işıqlı həyat nəğmələrinə qulaq asmaq və digər fərdin tale acılarına yanmaq təpəri tapır. Nəticədə, həyat eyni aqibəti yaşayan və eyni dərdə tutuşan iki şəxsdə normal münasibət yaradır. Bax, budur Davud Nəsib şeirinin qüdrəti. Ümumiyyətlə, o, yaradıcılığı boyu Azərbaycan şeirinin zənginliyindən, incəliklərindən məharətlə istifadə edərək maraqlı ədəbi nümunələr yaradıb, həyatın gözəlliklərini, duyğu lirikasını oxuculara aydın çatdırıb...

Davud Nəsibin "Gözüm səni axtarır" (Bakı. Azərnəşr, 1966, 31 səh.), "Dağlar danışsaydı" (Bakı. Gənclik, 1969, 49 səh.), "Məhəbbət yolları" (Bakı. Gənclik, 1973, 110 səh.), "Ürək sözsüz danışır" (Bakı. Gənclik, 1976, 134 səh.), "Ümid qatarı" (Bakı. Gənclik, 1979, 133 səh.), "Bizdən sonra yaşayanlar" (Bakı. Yazıçı, 1981, 174 səh.), "Əsrin laylası" (Bakı. Gənclik, 1982, 223 səh.), "Azərbaycan bayatısı" (şeirlər və poemalar) (Bakı. Yazıçı, 1984, 208 səh.), "Dünya bir körpüdür" (Bakı. Yazıçı, 1987, 183 səh.) və sair kitabları çap olunub. Bu kitablar Azərbaycan oxucusuna həyat eşqi, torpaq məhəbbəti verir, onda vətənpərvərlik ruhu aşılayır, onun ovqatına misilsiz təsir edir.

Eyni zamanda, Davud Nəsibin şeirlərindəki ədəbi hisslər başdan-ayağa poetik rənglə cilalanıb, oxucu onları bütün parametrlərinə qədər izləyir. Diqqət yetirək:

Hamı öz eşqinə mənalı baxır,

Bəzən bu yollardan keçməyir mətin.

Sevgi yollarının hicranı ağır,

Sevgi yollarının vüsalı çətin.

lll

A qızlar, sevgidə tələsməyin siz,

Sevgi kəməndini sizə tez atır.

Sizin qəlbinizdə sizdən xəbərsiz

Sevilə-sevilə bir sevgi yatır.

lll

Sevgi nə saralar,

Sevgi nə solar,

Bu eşqi, ülfəti ötərgi sanma.

Desələr: "Çox sevib, ayrılmaq olar,

Sevgi qabaqdadır", buna inanma.

Bu şeir parçalarından görünür ki, istedadlı şair öz ədəbi-ictimai zərurətini oxucu fonunda qurub, ictimai quruluş, ehtiyac, eşqanə təzəlik, psixoloji zərurət və sair aspektlərdə bir uyğunluq axtarıb. Onun hətta lirik-epik duyğularında belə çağlayan acı təəssüratlar poetik-zəruri tendensiya yaradır. Çünki o, həyatdan aldığı acı göynərtini tale uyğunsuzluğu kimi xarakterizə edib, oxucunu bu acıdan kənar tutub. Biz bu mühüm amili onun indiyə kimi çap olunmuş kitablarının, demək olar ki, hamısında aydın görürük.

Əlbəttə, Davud Nəsibin də həyat boyu çəkdiyi acılar bütün cəmiyyətlərin çəkdiyi acılar olub və onun şeirlərində bu proses oxucuya lazım olan şəkildə çatır.

Davud Nəsib ömrünü yetkin çağında faciəli şəkildə vəfat etdi. Əslində, biz bu yazı ilə onun ölümünə ağlamaq fikrində deyilik, necə ki, o, özü deyib: "Qoymur ağlamağa kişilik bizi". Sadəcə, çalışdıq ki, bu yazı ilə bir Davud Nəsib Obrazı, bir Davud Nəsib Abidəsi ucaldaq.

Nəzakət MƏMMƏDLİ

525-ci qəzet.- 2022.- 1 noyabr.- S.13.