90 yaşlı "Şuşa" qəzeti

Azərbaycanın mədəniyyət tarixində dərin iz buraxmış Şuşa şəhərində tarixən ədəbiyyata, incəsənətə böyük maraq olub, bu şəhər Azərbaycanın elm, mədəniyyət, musiqi tarixinə bir çox böyük şəxsiyyətlər bəxş edib.

Bu il Azərbaycanda "Şuşa İli" elan olunub. Artıq başa çatmaqda olan bu il Şuşanın adı ilə bağlı bir əlamətdar tarixə də şahidlik edir: "Şuşa" qəzetinin 90 yaşı tamam olur. Qeyd edək ki, 1932-ci ildən nəşrə başlayan bu illər ərzində qəzet müxtəlif adlarla fəaliyyət göstərib.

Qəzetin redaktoru - tanınmış tədqiqatçı-jurnalist, yazıçı Vasif Quliyevin sözlərinə görə, Şuşanın ziyalı mühiti tarixən mətbuata böyük maraq göstərib: "Şuşa ziyalıları qəzetə, jurnala, kitaba tarixən böyük diqqətlə yanaşıblar. 1875-ci ildə "Əkinçi" qəzeti nəşrə başlayanda şuşalılar bu qəzetə abunə yazılırdılar. Həm də təkcə "Əkinçi" qəzetinə yox, ondan sonra nəşrə başlayan "Ziya", "Kaspi" və digər bir neçə qəzetə də Şuşada kütləvi abunə var idi. Bundan əlavə, XIX-XX əsrdə "Əkinçi", "Ziya", "İrşad", "Həyat" qəzetlərində, "Molla Nəsrəddin", "Füyuzat" jurnallarında Şuşa ilə bağlı müxtəlif səpkili yazılar yer alıb. Bu yazılarda həm Şuşanın mədəniyyətinə diqqət yetirilir, həm də orada baş verən hadisələrlə bağlı materiallara yer verilirdi".

Hələ XX əsrin əvvəllərindən Şuşada bir neçə qəzet işıq üzü görməyə başlayıb. Vasif Quliyev deyir ki, "Şuşa" qəzeti yaranana qədər Şuşada həm rus, həm də Azərbaycan dilində qəzetlər nəşr edilirdi: "Həmin qəzetlərdən biri "Şuşinski jizn", digəri isə "Şuşinski listok" qəzetləri idi. "Şuşinski listok" qəzeti rus, "Şuşinski Jizn" qəzeti isə yarı Azərbaycan, yarı rus dilində nəşr edilirdi. Bunlar Şuşada nəşrə başlayan ilk qəzetlər olub. Şuşada mətbuata maraq və diqqət Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə də davam edib. 1919-cu ildə Şuşada "Qarabağ əkinçisi" adlı qəzet çıxıb".

"Şuşa" qəzetini də məhz bu nəşrlərin davamçısı saymaq olar. Qəzet 1932-ci ildə "Sosializm maldarçılığı" adı ilə nəşrə başlayıb. Qəzet 1932-ci ildə rayon partiya komitəsi tərəfindən təsis edilib. Sonrakı illərdə qəzet "Sosialist maldarlığı", "Kolxoz bayrağı", "Şuşa kurortu" adları altında fəaliyyət göstərib. Nəhayət, 1965-ci ildən başlayaraq qəzet "Şuşa" adı ilə nəşr edilib. Bu 90 ildə qəzetə təxminən 20 nəfər redaktorluq edib: Camal Ələsgərov, Həsənqulu Abbasov, İkinci Dünya müharibəsi dövründə Hüseyn Kərimov, daha sonra isə Səfər Quliyev, İdris Hacıyev, İdris Məhərrəmov, Əyyub Kazımov, Fərrux Tağıyev, İsrafil Əbilov, Rəfiqə Tağıyeva. 2005-ci ildən bu günədək isə qəzetin redaktoru Vasif Quliyevdir.

Ancaq "Şuşa" qəzeti ilə bağlı olan bir neçə mənfi məqam da var. Biri elə odur ki, məsələn, həmən redaktorlar arasında təsadüfi, jurnalist ixtisasına yiyələnməmiş adamlar da olub.

"Şuşa" qəzetinin o dövrlər digər rayon qəzetlərindən çox böyük fərqi və üstünlüyü olub. V.Quliyevin sözlərinə görə, bu fərq qəzetdə daha çox ədəbiyyatla, incəsənətlə bağlı yazıların dərc olunmasında özünü göstərib: "Digər bölgə qəzetlərində daha çox pambıqçılıqdan, kənd təsərrüfatından, kolxozdan bəhs edilirdi. Bu cəhətdən "Şuşa" qəzeti fərqli idi. Qəzetdə mədəniyyətlə, ədəbiyyatla, musiqi ilə bağlı yazılara daha çox üstünlük verilirdi. "Şuşa" qəzeti rayon qəzeti olmasına baxmayaraq, həm o dövr, həm də indiki dövrdə təkcə Şuşada yox, bütün Azərbaycanda tanınan bir qəzet olub".

"Şuşa" qəzetində Azərbaycanın tanınmış şair və yazıçılarının, o cümlədən, Səməd Vurğun, Məmməd Rahim, Cəfər Xəndan, Süleyman Rüstəm, Yusif Vəzir Çəmənzəminli kimi qələm adamlarının əsərləri vaxtaşırı çap olunub. Ötən əsrin 30-cu illərində qəzetin səhifələrində bir sıra maraqlı rubrikalar ("Müxbirlərin səsi", "Müxbirlərimiz yazırlar", "Müxbir siqnalları", "Xarici ölkələrdə", "Cəbhədə xəbərlər" və s.) yer alıb.

1992-ci ildə Şuşanın erməni işğalına məruz qalması "Şuşa" qəzetinin də fəaliyyətinə təsirsiz ötüşməyib. Bundan sonra qəzet düz 13 il fəaliyyətini dayandırmalı olub. Yalnız 2005-ci ildən başlayaraq "Şuşa" qəzeti fəaliyyətini Bakıda davam etdirməyə başlayıb.

2020-ci il noyabrın 8-də şanlı ordumuzun Şuşanı işğaldan azad etməsi bütün xalqımız kimi, Şuşanı 90 ildir təmsil edən bu qəzet üçün də tarixi hadisədir. Bu, "Şuşa" qəzeti üçün həm də yeni bir nəfəs deməkdir. Qəzetin də Şuşaya qayıdacağı günlər də uzaqda deyil. Redaktor Vasif Quliyev deyir ki, qəzetin öz doğma şəhərə qayıdıb öz fəaliyyətini orada davam etdirəcəyi gün hər birimiz kimi, onun da arzusudur. Əgər Şuşada qəzet nəşri üçün şərait, imkan yaradılarsa, o da öz fəaliyyətini məmnuniyyətlə Şuşada davam etdirmək istəyir. İnanırıq ki, bu arzu da texliklə gerçək olacaq, "Şuşa" qəzeti yenidən Şuşada işıq üzü görəcək, bu möhtəşəm şəhərdə mətbuat yenidən canlanacaq.

Fərid SANÇAR

525-ci qəzet.- 2022.- 28 oktyabr.- S.8.