Bilal Alarlının "Son dua"sı

Şair, yazıçı, folklorşünas, AYB-nin üzvü, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Bilal Alarlı ədəbi mühitə ötən yüzilliyin səksəninci illərində gəlib, sərbəst məzmunlu şeirlər və real həyatı əks etdirən hekayələr yazır. Bu şeir və hekayələrdə öz taleyini görən oxucular onları sevə-sevə oxuyurlar.

Bilal Alarlı təkcə şeir və hekayə yazmaqla kifayətlənmir, yaşadığı bölgənin dəyərli folklor nümunələrini böyük həvəslə toplayır, nəşr etdirir və araşdırır. O, folklora dair onlarla sanballı, ölkə əhəmiyyətli kitabların müəllifidir.

Ədəbiyyat sevgisi Bilal Alarlını Cənub bölgəsində çoxsaylı nəşrləri ilə tanınan "Nöqtələr" ədəbi qrupunu yaratmağa sövq edir və o, qısa müddətdə ədəbi qrupa çoxlu ədəbiyyat həvəskarı toplayır. Demək olar ki, bu qrup vasitəsilə yüzlərlə gənc şair və yazıçının ilk yaradıcılıq nümunələri və kitabları işıq üzü görmüşdür. Maraqlıdır, həm topluları, həm də gənc şair və yazıçıların ilk kitablarını Bilal Alarlı şəxsi vəsaiti ilə ərsəyə gətirir. O, ədəbi qrupda fəaliyyət göstərən gənc şair və yazıçıların kitablarının işıq üzü görməsinə təmənnasız yardım edir.

Bilal Alarlı bu gün də ölkəmizin digər rayonlarında fəaliyyət göstərən ədəbi birliklərlə sıx əlaqə saxlayır, ədəbiyyatın qarşılıqlı, müqayisəli inkişafına böyük təkan verir. Səmimi demək lazımdır ki, başqa rayonların da şair və yazıçılarının kitablarını çap etdirməyə olan mümkün köməyini əsirgəmir.

XX əsrin əvvəllərində Mirzə Cəlil, Mirzə Ələkbər Sabir ədəbi məktəblərinin fəaliyyətini sevə-sevə oxumuşuq və onları ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin və yaxın tariximizin nəhəng simaları adlandırmışıq. Mənə elə gəlir ki, iyirminci yüzilliyin sonlarında "Nöqtələr" ədəbi qrupundakı çoxşaxəli fəaliyyətinin nəticələrini Bilal Alarlı Ədəbi Məktəbi də adlandırmaq olar. Onun tərtibçiliyi və redaktorluğu ilə yaradıcı tələbələrin, Muğan Folklor və Yaradıcılıq Mərkəzi üzvlərinin poetik, elmi və publisitik topluları işıq üzü görüb. Bilal Alarlının nəşr etdirdiyi toplularda Cəlilabad, Biləsuvar, Lənkəran, Yardımlı, Astara, Bakı, Gəncə kimi bölgələrdən olan gənclərin də yaradıcılıq nümunələri yer alıb. O, istedadlı gənclər haqqında məqalələr yazır, onların şeir və hekayələrinin ədəbi orqanlarda işıq üzü görməsinə nail olur.

Bu alim şairin poeziya yaradıcılığını ədəbiyyat nəzəriyyəsi baxımından izah etsək, onların sentimental, lakin real metodlara uyğun gəldiyini qeyd edə bilərəm.

Bilal Alarlı - Hüseynov Bilal Hüseynağa oğlu 1958-ci il sentyabrın 8-də Cəlilabad rayonunun Alar kəndində anadan olub. Bakı Dövlət Universitetini (1981), Jurnalist Sənətkarlığı İnstitutunu (1989), ADPU-nun (keçmiş AMİ-nin) Cəlilabad Filialını (2006) bitirib.

Bilal Alarlı ADPU Cəlilabad filialında, eyni zamanda Cəlilabad rayonundakı Alar kənd 3 nömrəli tam orta məktəbdə ixtisasına uyğun olaraq, Azərbaycan dili və Ədəbiyyat fənlərini tədris edir. O, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Qızıl qələm" media mükafatı laureatıdır. Bilal Alarlı 2021-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi tərəfindən Prezident təqaüdünə təqdim olunub. 38 bədii, elmi və publisistk kitabın müəllifidir.

Ədibin sonuncu nəşr olunan şeir kitabı "Son dua" (Elm və təhsil, 2022) adlanır. Kitab xoşuma gəldiyinə görə birnəfəsə oxuyub qurtardım. Kitabda ədibin son illərdə qələmə aldığı şeirlər toplanıb. Həmişə olduğu kimi müxtəlif mövzuda yazılan şeirlər oxucunun diqqətini cəlb etməyə bilmir. Onu da qeyd edim ki, kitabın daha bir özəlliyi ondan ibarətdir ki, burada təqdim olunan rəylərdə Azərbaycanın görkəmli ədəbiyyat simaları Bilal Alarlının şəxsiyyətinə və yaradıcılığına çox dəqiq qiymət veriblər. Oxucu ilk səhifədən kitabı heyranlıqla oxumaya bilmir.

Kitabı oxuduqca müəllifin mənasızlığa, haqsızlığa qarşı etirazının şahidi oluruq. O, insanların başı uca yaşamasını istəyir. Cəmiyyətdə alçalan insanlara üsyan edir:

Alçalmağı sevənlər

alçalmış insanlardı,

yəni alçaqlar...

Ürəyini versən də,

Quyruğu tapdanmış ilan kimi

Dönüb özünü çalacaqlar.

Vüqarı sevməzlər,

çünki qüruru sınıb,

qeyrəti tapdanıb onların.

Kim bilir,

bəlkə də nə vaxtsa

zəhməti tapdanıb,

şöhrəti tapdanıb onların.

Və tüpürüblər üzünə...

Kimisə gözdən salanda

toxtaqlıq verir

özünə.

Şair həyatda olduğu kimi görünməyi daha üstün tutur, "böyüklük" iddiasına düşənləri xoşlamır. İnsanlarda sadəliyi, təvazökarlığı yüksək qiymətləndirir:

Danışanda hamı özündən yekə görünür,

nədəndi bu böyüklük iddiası, bilmirəm.

Mən özüm böyüklükdə oldum həmişə,

Özümdən böyüklərə həsəd aparmıram.

Özümdən kiçiklərə

yuxarıdan aşağı baxıb gülmürəm.

Nə yaxşı ki, az da olsa,

olduğu kimi görünənlər var hələ.

Kitabı varaqlayıb şeirləri oxuduqca Bilal Alarlının taleyi ilə qarşılaşdığını zənn edirsən. Amma elə deyil, Bilal Alarlı burada səmimi, ürəyitəmiz, haqsızlığı sevməyən insanların ümumiləşmiş obrazını yaradır:

Bu dünya malında gözüm qalmayıb

Tanrı nə vermişdi töküb gedirəm.

Məni ki, sevmədi sevdiklərim də,

Bağrımın başını söküb gedirəm.

Yanıram, kül qalır, qor, köz olmuram,

Ha başı dik tutum, dümdüz olmuram.

Söz güləşdirmirəm, üz-göz olmuram,

Abrı ətəyimə büküb gedirəm.

Vətənin ağır günlərində şairin qəlbi dözmür, əsgər yaşının keçməsinə baxmayaraq, döyüşə getmək istəyir. Ölməyə yox, öldürməyə can atır. Vətən sevgisi şairi bir an belə rahat buraxmır:

Vətən yolunda

ölüm-dirim mübarizəsindən

keçməyə gedirəm!

Mən tabutda qayıtmayacağam,

ölməyəcəyəm,

öldürüb gələcəyəm.

Düşmənə həddini

bildirib gələcəyəm.

İnsanların gələcək talelərini həmişə onların xarakterləri müəyyən edir. Buna görə də hər bir insan öncə öz xarakterini saflaşdırmalı, ətraf mühitlə şəffaf münasibət saxlanmalıdır. Müəllifin "Hər kəsin xarakteri onun taleyidir" fikri nə qədər müdrik səslənir:

Özündən

Öz xarakterindən çıx,

Çıx, hamı ol.

Haraya üz tutsan

Səni özünə aparır,

Getdiyin yol.

Hər kəsin xarakteri

Onun taleyidir,

bunu bil.

Hamı üçün yaşayan

Özü üçün yaşayan deyil.

Bəzən elə olur ki, şair çoxlu bilik qazanmağın əleyhinə çıxır. Geniş dünyagörüşə malik olmağın başa bəla gətirdiyini vurğulayır:

Yaxşı ki, nələr baş verdiyini

yaxşı bilmirik.

Yaxşı ki, bildiklərimizə görə

dara çəkilmirik.

Çox bilənin başı,

çox ağrıyar, deyirlər.

Başını ağrıtmayanlar

nələr baş verdiyini

bilmək istəmirlər,

sadəcə,

yaxşı yaşamaq istəyirlər.

Bilal Alarlı humanist, səmimi, dostluqda etibarlı, bir sözlə, əsl ədəbiyyat adamıdır. Onun şəxsiyyətini əks etdirən şeir və hekayələrini çox oxumuşam, amma "Son dua" şeiri qədər onun daxili aləminin incilərini güzgü kimi göstərən ikinci bir şeir tapmaq çətindir. Hiss edirəm ki, Allah sevgisi onun həyat yoludur:

Ulu Tanrı, mərhəmətinə sığınıram,

Səndən

mənə verdiklərindən özgə

heç nə istəmirəm.

Hüzurunda çox səhvə yol vermişəm,

günahımdan keçmə, istəmirəm.

Nə var həvəskarıyam,

nə dövlət,

İştah

ım da həddini aşmır.

Bu dünyanın malına-mülkünə

boyun əymək

mənə yaraşmır.

Uzun ömür də yaşamaq keçmir ürəyimdən,

Razıyam "kasıb" süfrəmdən,

süfrəmi bəzəyən duzumdan-çörəyimdən...

Gəlib çıxdım mövzumun sonuna. Müəllifə sözümün yekunu olaraq nə demək istəyirəm? Şair dostum Bilal Alarlı, yaşın altımış beşi haqlasa da, çox cavan və gümrah görünürsən. Odur ki, son duadan danışmağın hələ çox tezdir, daha doğrusu, əbəsdir.

Yeni nikbin ruhlu şeirlərinin yolunu gözləyirik.

Cəlil QURBANOV

Filoloq, tərcüməçi

525-ci qəzet.- 2022.- 7 sentyabr.- S.14.