Nəğmə-nəğmə parlayan bəstəkar imzası: Firəngiz Babayeva

Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin dəyərli nümayəndələrindən biri, onlarla sevilən mahnının müəllifi Firəngiz Babayeva həm də özünün təvazökar xarakteri, sakit, səssiz təbiəti ilə tanınır və sevilir. Ondan bəhs edən hər kəs "olduqca təvazökardır" deyir. Bu təvazökarlığı bütün həyatı və yaradıcılığı boyunca bəstəkarı izləyib. Hər zaman səssizcə öz yaradıcılığı ilə məşğul olan Firəngiz xanım yalnız misilsiz mahnılarıyla, yazdığı gözəl musiqilərlə tanınıb.

Firəngiz Seyfəl qızı Babayeva 1949-cu il oktyabrın 24-də anadan olub. Ta uşaq yaşlarından özünü göstərən həvəs və maraq onu Bülbül adına musiqi məktəbinə gətirib. Məktəbli qız hələ 16 yaşında ikən - 1965-ci ildə musiqi məktəbinin fənn müəllimi Gülər Rzayevaya musiqi həvəsindən və öz yazdığı melodiyalardan bəhs edir. Bundan bəstəkar, professor Azər Rzayev də xəbər tutandan sonra gənc qızın yazdığı notları Azərbaycan Televiziyasındakı həmkarlarına göstərir. Beləliklə, 1967-ci ildə 11-ci sinif şagirdi Firəngiz Babayevanın ilk mahnısı lentə yazılır. Bu, Mikayıl Müşfiqin sözlərinə yazılmış "Ulduzlar nəğməsi" mahnısı idi. Mahnını dövrün məşhur müğənnilərindən Gülağa Məmmədov oxuyurdu.

Bəstəkar özü həmin məqamı belə xatırlayır: "Kiçik pyeslər yazırdım, ancaq mahnı yazmaq ən böyük arzum idi. Bir dəfə sevimli şairimiz Mikayıl Müşfiqin şeirlər kitabını vərəqləyirdim. "Ulduzlar" şeirini gözüm tutdu. Özümü sınadım. Pianonu dilləndirdim, mahnının ilk notlarını kağıza köçürtdüm. Beləliklə "Ulduzlar" mahnısını yazdım".

Gənc yaşlarından musiqilər yazmağa başlayan bəstəkar onları Bəxtiyar Vahabzadənin, Rəfiq Zəkanın və başqa şairlərin sözlərini uyğunlaşdırırdı. Lakin bir gün "Şüştər" muğamının üstündə həzin, kövrək bir musiqi yazsa da, uzun müddət musiqiyə uyğun, ürəyinə yatan sözləri tapa bilmir. Bu musiqiyə şeir axtarışı onu Fikrət Qoca yaradıcılığına gətirib çıxarır və o, Fikrət Qocanın "Gecə yaman uzundur" şeirini həmin kövrək notlarla qovuşduraraq, illərdir, neçə-neçə nəslin dilində əzbər olan, uşaqdan-böyüyə hər kəsin sevərək dinlədiyi o məşhur mahnını yazır. Mahnını 1968-ci ildə görkəmli pianoçu Gülarə Əliyevanın yenicə yaratdığı "Dan ulduzu" ansamblı ifa edir. 1969-cu ildə Flora Kərimovanın ifasında mahnı lentə yazılır və efirlərə çıxır.

Mahnının lentə yazılması maraqlı hadisə ilə yadda qalıb. Əsər lentə alınarkən dövrün məşhur cərrahı və bəstəkar İbrahim Topçubaşov da orada imiş. O, mahnının bəstəkarını ilk dəfə idi ki görürdü və mahnı yazılıb bitəndən sonra 20 yaşlı musiqiçiyə maraqlı bir sual verir: "Siz bu mahnının mənasını bilirsiniz?" Qəfil gələn sual gənc qızı duruxdurur və o, verəcək cavab tapmır. Bu zaman İ.Topçubaşov fikirli halda deyir: "Vaxt gələr ki, bu mahnının ağırlığını, mənasını bilərsiniz".

Gözümün işığına

Hər kiprik bir yük olur,

Gecə yaman uzundur.

Bəzən bir ömürdən də

Bir gecə böyük olur,

Gecə yaman uzundur.

Sonralar Fikrət Qoca xatirələrində qeyd edir ki, mahnını ilk dəfə eşidəndə onun musiqisinin uzaq 1963-cü ildə şeiri yazarkən ürəyimdə səslənən musiqi ilə eyni olduğuna heyrət etdim. Çünki həmin misraları qələmə alanda mən məhz bu musiqini eşidirdim. Məəttəl qaldım ki, bu musiqi mənə nə qədər tanışdır. Sonradan yadıma düşdü ki, bu, şeiri yazarkən özlüyümdə səslənən musiqidir".

Bu mahnıdan sonra Firəngiz Babayeva dəfələrlə Fikrət Qoca sözlərinə müraciət edir. "Dəcəl ürəyim", "Gəl, səhərim!", "Göylər mavi nəğmədir", "Gül açıb", "Ürəklə oynamazlar" və sair kimi insan qəlbini riqqətə gətirən, duyğularımızın tərcümanı məşhur mahnılar beləcə yaranır. Amma maraqlıdır ki, bu gözəl mahnıların müəllifləri bir-birini tanımırdılar, çünki heç cür üz-üzə gəlməmişdilər. Ta 1983-cü ilə kimi. İlk mahnının - "Gecə yaman uzundur" nəğməsinin yaranmasından düz 15 il sonra müəlliflər görüşürlər və Fikrət Qoca bu təvazökar, öz təbirincə desək, "şüşə kimi zərif" bəstəkar haqqında məqalə də yazır.

Firəngiz Babayevanın ən çox müraciət etdiyi şairlərdən biri olan Xalq şairi Fikrət Qoca onunla ilk görüşünü xatırlayarkən deyirdi: "Biz onunla bir neçə mahnı işləmişik. Onu görəndə məndə dəqiq bir fikir yarandı ki, çox zərif bir insandır. Lap şüşə qədər zərif..."

1978-ci ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü olan Firəngiz Babayeva indiyədək M.Müşfiq, B.Vahabzadə, R.Zəka, F.Qoca, C.Cabbarzadə, R.Zəbioğlu, H.Məmməd, D.Nəsibli, Ə.Yusifli, B.Vəziroğlu və başqa Azərbaycan şairlərinin sözlərinə "Bəxtimin ulduzu", "Bilə-bilə", "Canım Araz", "Gəl, əzizim!", "Gözlərə inan", "Könlüm", "Mənim Arazım", "Yadıma sən düşdün" və bu kimi bir-birindən populyar mahnılarla adını estrada sənətimizə yazdırmağı bacardı.

Həmçinin, "Piano üçün pyeslər" (1992),"Xalq çalğı alətləri orkestri üçün "Sözsüz mahnılar" (1993),"Tar və simfonik orkestr üçün konsert" (1995), "Piano üçün prelüdlər" (1997), "Kamança ilə piano üçün sonatina" (2013-2014) və başqa əsərlərlə də Azərbaycan musiqi sənətinin zənginləşməsinə xidmət edib.

Musiqi könlün qidası, ruhun dinclik mənbəyidir. Musiqi ilə məşğul olmaq isə təkcə öz ruhunu deyil, yüzlərlə, minlərlə, bəlkə də milyonlarla ruhu rahatlığa qovuşdurmaq, könüllərə dinclik bəxş etməkdir. Bu mənada, əsl musiqiçi ömrü yaşayan, yazdığı əsərləri ilə insanların duyğularına tərcüman olmağı bacaran, cəmi yeddi notun əsrarəngiz düzülüşləri ilə bir dünyalıq hissləri ifadə etməyə qadir sənətkarları xoşbəxt hesab edə bilərik. Yuxarıda adını çəkdiyimiz və çəkmədiyimiz onlarla mahnıları, əsərləri ilə əsl musiqiçi ömrü yaşayan bəstəkar Firəngiz Babayeva da həmin xoşbəxtlərdəndir. Həm də ona görə xoşbəxtdir ki, üstündən yarım əsrdən çox zaman keçməsinə baxmayaraq, yazdığı əsərlər yaşayır və öz müəllifini də yaşadır.

Heç şübhəsiz ki, bir yerlərdən qulağımız "Gəl, səhərim" sözlərini eşidəndə qəlbimiz onun melodiyası ilə birgə pıçıldayır:

Gəl, səhərim, səhərim,

Qəlbim sənə bağlı.

Gəl oyansın şəhərim,

Nəğməli, vüqarlı.

Ya da könlümüz oynaq musiqi həsrəti çəkəndə ruhumuz öz "Töhfə"sini gecikdirmir:

Səhər kimi şəfəqlərə

Günəş olub doğulsun.

Hər könülə, hər ürəyə

Bu nəğməmiz töhfə olsun.

Bu gül nəfəsli nəğmə,

Bahar həvəsli nəğmə

Ən xoş, ən xoş

Töhfəmiz olsun,

Ürəkdən sevənlərə.

Bir şairin sevənlərə ən xoş töhfəsi şeirləridirsə, bir bəstəkarın da o şeirlərə yazdığı və duyğularımıza hopdurduğu nəğmələridir. Elə nəğmələr ki, onları canlandıran insanı əbədi yaşada bilər.

Şahanə MÜŞFİQ

525-ci qəzet.- 2023.- 20 aprel.- S.11.