"Türkiyədə siyasi
sabitliyin uzunömürlü
olması müsbət məqamdır"
"TEZ-TEZ
HÖKUMƏT BÖHRANLARININ YAŞANMASININ YARATDIĞI
RİSKLƏRİ DAHA ÖNCƏKİ
MƏRHƏLƏLƏRDƏ GÖRÜRDÜK"
Türkiyənin son illərdə ən müxtəlif sahələrdə əldə etdiyi uğurlar göz
önündədir. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın liderliyi
ilə qardaş ölkə dünyanın
siyasi səhnəsində
regional gücdən qlobal
aktora çevrilib. Eyni zamanda
müdafiə, texnologiyalar
və digər sektorlarda mühüm nailiyyətlər əldə
edib ki, bütün bunlar da Türkiyənin qlobal çağırışlara
müqavimət gücünü
artırıb. Təbii ki,
Türkiyənin bugünkü
mövqeyə sahiblənməsi
asan başa gəlməyib. Bu, 20 il ərzində aparılan siyasətin, genişmiqyaslı islahatların
nəticəsidir. Türkiyənin iqtisadi yüksəlişi,
sosial təminat baxımından atılan addımlar, yüksək standartlı təhsil onu daha da
güclü edib.
Bu gün siyasi
müstəvidə çox
böyük üstünlüklərə
malik olan qardaş ölkə
NATO-nun ikinci ən güclü ordusuna sahibdir. İyirmi il öncənin
Türkiyəsindən fərqli
olaraq bu gün Ankara hansısa gücün diktəsi ilə hərəkət etmir, əksinə, qlobal hərbi-siyasi güclər arasında vasitəçilik missiyası
həyata keçirir.
Son dönəmin nümunəsi kimi, Rusiya-Ukrayna müharibəsini
göstərmək olar.
Türkiyə tərəflər
arasında sülhə
nail olmaq üçün
səy göstərir,
dəfərlərlə əsirlərin
dəyişdirilməsinə nail olub, təhlükəsiz taxıl dəhlizinin yaradılması da məhz Ankaranın vasitəçiliyi ilə
mümkün oldu. Son 20 ildə mühüm
inkişaf yolu keçən, güclənən
Türkiyə, həmçinin
Türk dünyasının
həmrəyliyi, birləşməsi
istiqamətində də
əsas rol oynayır. Əlbəttə ki, Azərbaycan
və Türkiyənin
yaxın münasibətləri,
regional və beynəlxalq
məsələlərdə vahid mövqe sərgiləməsi Türk
dünyasının yaxınlaşmasına
da öz töhfəsini verir.
Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri
2021-ci il iyunun 15-də Şuşa şəhərində imzalanan
"Azərbaycan Respublikası
ilə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri
haqqında" Bəyannamə
ilə yeni bir mərhələyə
qədəm qoydu. İki dövlətinin müttəfiqlik
münasibətləri, güclənməsi
qeyd etdiyimiz kimi, ümumilikdə Türk dünyası üçün əhəmiyyət
kəsb edir.
Milli Məclisin deputatı Asim Mollazadə mövzu ilə bağlı "525"ə şərhində bildirib ki, ötən 20 ildə Türkiyə həqiqətən də bir çox sahədə mühüm nailiyyət əldə edib. Ən əsası budur ki, Türkiyə müstəqil, güclü dövlətə çevrilib: "Türkiyə son dövrdə sənayenin yeni istiqamətlərini şaxələndirib. Burda qardaş ölkənin hərbi sənayesinin güclənməsi, yeni müasir texnologiyaların inkişafını da qeyd etmək istəyirəm. Türkiyə avtomobil sənayesində artıq yeni elektrik mühərrikli avtomobil yaradıb. "Togg" bir sıra göstəricilərinə görə oxşar avtomobilləri qabaqlayır. Yəni ənənəvi iqtisadiyyatın sahələrinə əlavə olaraq Türkiyə yeni sahələrdə öz iqtisadiyyatını gücləndirib. Türkiyədə ixrac da günü-gündən artır. Bir məsələni də xüsusi vurğulamaq istərdim ki, Türkiyədə Türk dünyası ilə əlaqələri möhkəmləndirmək, Türk dünyası sistemində fəal iştirak etmək artıq yeni bir sistem, yeni regional güc yaradıb. Daha Türkiyə bir kasıb ölkə kimi Avropa İttifaqının qapısını döymür, əksinə, yeni regional bir sistemi digər qardaş dövlətlərlə formalaşdırır".
Deputat əlavə edib ki, enerji, nəqliyyat və digər sahələrdə Türkiyə Azərbaycanla birgə yeni strateji istiqamətləri yaradıb: "Düşünürəm ki, bu, gələcək üçün dünyada mövqeyini gücləndirməkdə çox mühüm amildir".
A.Mollazadə hesab edir ki, gələn ay qardaş ölkədə keçiriləcək prezident və parlament seçkilərindən sonra Türkiyənin strateji inkişafı davam edəcək: "Hesab edirəm ki, seçkilərdən sonra digər qardaş dövlətlərlə birgə artıq yeni strateji formada əməkdaşlıq sistemi üzrə münasibətlər çox güclü bir şəkildə davam edəcək".
Qafqaz Beynəlxalq Münasibətlər və Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri
Araz Aslanlı isə "525"ə deyib ki, son
20 ildə Türkiyə həm siyasi, həm
iqtisadi, həm hərbi və digər sahələrdə
ciddi uğurlar, ciddi nəticələr əldə edib: "İlk növbədə
biz siyasi baxımdan qiymət verəndə, Türkiyədə
siyasi sabitliyin uzunömürlü olmasını müsbət
məqamlardan biri kimi qeyd edə bilərik. Çünki
siyasi sabitliyin uzun müddətli olmaması, tez-tez
hökumət böhranlarının yaşanmasının
Türkiyə üçün
yaratdığı riskləri daha öncəki
mərhələlərdə görürdük.
Bu baxımdan siyasi sabitliyin, seçkilərin həddindən
artıq tez-tez keçirilməməsinin,
formal vaxtında keçirilməsinin istənilən
dövlət, o cümlədən,
Türkiyə üçün də
önəmi böyükdür. Türkiyə
son 20 ildə daxili siyasi baxımdan bunu əldə
etdi. Xarici siyasət
baxımından yanaşdıqda isə görürük
ki, Türkiyənin xarici
siyasətini, ümumi strategiyasını konkret istiqamətlər üzrə müəyyənləşdirməyə
və yönləndirməyə çalışan qüvvələr
var idi. Bu qüvvələrin bir
hissəsi Türkiyənin müttəfiqləri, bir hissəsi isə rəqibləri idi. Həmin qüvvələr Türkiyədə
həm siyasi manipulyasiyalara
əl ataraq, həm müəyyən təxribatlar
törədərək bu ölkənin xarici siyasətinə təsir etməyə
çalışırdılar. Onun strateji xəttinə və ya
ayrı-ayrı dövlətlərlə münasibətlərinə,
bəzən də konkret hadisələrə
münasibətlə bağlı müdaxiləyə
çalışırdılar. Bunu da Türkiyə əsasən məhdudlaşdıra
bildi. Yəni həm daxili
siyasi prosesləri, həm xarici
siyasət yanaşmasını özü
müəyyənləşdirmə gücünə sahib olmağa
başladı. Təbii ki, daxili
siyasətdə də, xarici siyasətdə
də müəyyən problemlər oldu. Amma qeyd etdiyim
kimi, siyasəti özünün
müəyyənləşdirməsi imkanına, iradəsinə
malik olmaq çox önəmlidir. Türkiyə
bu mənada son 20 ildə
ciddi nəticələr əldə etdi. İqtisadi baxımdan
böyük maddi imkanlara malik olmaq, özünün
resurslarını formalaşdırmaq, xaricdən gələ
biləcək valyutadan
asılılığı azaltmaq - bütün bunlar iqtisadi baxımdan ciddi uğurlar idi. Yəni
xeyli müsbət nəticələr əldə
olunub. Hərbi və təhlükəsizlik
sahəsində isə Türkiyə ciddi bir yol keçib.
Bu sahədə bəlkə siyasi uğurlardan da daha çox
diqqətçəkən uğurlar oldu. Həm milli müdafiə
sənayesinin inkişaf etdirilməsi, həm
hərbi siyasətin, təhlükəsizlik siyasətinin birbaşa formalaşdırılması və onun öz imkanları ilə
icra edilməsinə Türkiyə əsasən
nail oldu. Bu, çox uğurlu məqamdır. Eyni
zamanda, bu ona imkan verdi
ki, Türkiyə üçün
təhlükəsizlik riskləri təşkil edən nöqtələrə
Türkiyə özü birbaşa
müdaxilə imkanına malik oldu. Ankara bu
iradəni göstərdi və belə bir
hərbi qüdrətə malik oldu. Eyni zamanda
regional və qlobal səviyyədə
müəyyən məslələr var ki, orada Türkiyənin istehsal etdiyi silahlar əhəmiyyətli rol
oynayır. Bəzən müəyyənləşdirici, bəzən
təsiredici rola malik olur ki, bu
da Türkiyənin hərbi gücünün artmasından
qaynaqlanır".
Pərvanə SULTANOVA
525-ci qəzet.- 2023.- 20 aprel.- S.5.